Page images
PDF
EPUB

640

His demum exactis, perfecto munere divae, Devenere locos laetos, et amœna vireta Fortunatorum nemorum, sedesque beatas. Largior hic campos aether et lumine vestit Purpureo; solemque suum, sua sidera, norunt. Pars in gramineis exercent membra palaestris, Contendunt ludo, et fulva luctantur arena; Pars pedibus plaudunt choreas, et carmina dicunt. Nec non Threicius longa cum veste sacerdos Obloquitur numeris septem discrimina vocum, Jamque eadem digitis, jam pectine pulsat eburno. Hic genus antiquum Teucri, pulcherrima proles, Magnanimi heroës, nati melioribus annis, Ilusque, Assaracusque, et Trojae Dardanus auctor. Arma procul currusque virúm miratur inanes. 651 Stant terra defixae hastae, passimque soluti Per campos pascuntur equi. Quae gratia currúm Armorumque fuit vivis, quae cura nitentes Pascere equos, eadem sequitur tellure repostos. Conspicit ecce alios dextra laevaque per herbam Vescentes, laetumque choro Paeana canentes, Inter odoratum lauri nemus, unde superne Plurimus Eridani per silvam volvitur amnis. Hic manus, ob patriam pugnando vulnera passi, Quique sacerdotes casti dum vita manebat, Quique pii vates et Phobo digna locuti, Inventas aut qui vitam excoluere per artes, Quique sui memores alios fecere merendo:

661

Ciò tratto a fin, porto alla dea suo dono,
Vennero a'gai soggiorni, e a' boschi ameni,
E a' be' giardin, del fortunato Eliso.

Qui ride a'campi aer più lindo, e un lume
Più bel gli ammanta; e han proprio sol, sue stelle.
Chi pon sull'erba in bell' agón le membra,
Gareggia a scherzo, e in bionde sabbie lotta;
Chi in danze il piè, chi il labbro scioglie in carmi.
E in lunga vesta il Tracio vate anch'egli
Metrica voce a sette corde, attempra,
Che a'diti or tocca, or coll'eburneo plettro.
Qui di Teucro il bel sangue, il germe antico,
Gl'invitti eroi, nati a stagion più lieta,

E un Dardano il gran padre, e Assarco, ed Ilo.
L'armi più lungi, e i vani cocchi, ammira.
Confitte al suol l'aste si stan, pe' campi
Sciolto pasce il destrier. Qual ebber vivi
D'armi e di carri uso e piacer, qual cura
Be' cavalli a nutrir, l'han tal sotterra.

E a dritta e a manca altri poi n'offre il prato
O al pasto accolti, o in lieti cori al canto,
Tra olezzante laureto, onde sul globo
Sbocca il gran Po, ch'ampie foreste inonda.
Qui stuol d'eroi, che per la patria in guerra
Cadde, e gli ognor pii sacerdoti, e i vati
Fidi a virtù degni di Febo alunni,

E ogni autor d'util arte, e ognun che in altri
Stima di sè beneficando impresse:

Omnibus his nivea cinguntur tempora vitta.
Quos circumfusos sic est affata Sibylla,

Musaeum ante omnes (medium nam plurima turba
Hunc habet, atque humeris exstantem suspicit altis):
Dicite, felices animae, tuque, optime vates;

Quae regio Anchisen, quis habet locus? illius ergo
Venimus, et magnos Erebi tranavimus amnes. 671
Atque huic responsum paucis ita reddidit heros:
Nulli certa domus; lucis habitamus opacis,
Riparumque toros et prata recentia rivis
Incolimus: sed vos, si fert ita corde voluntas,
Hoc superate jugum; et facili jam tramite sistam.
Dixit, et ante tulit gressum; camposque nitentes
Desuper ostentat: dehinc summa cacumina linquunt.
At pater Anchises penitus convalle virenti

Inclusas animas, superumque ad lumen ituras, 680
Lustrabat studio recolens; omnemque suorum
Forte recensebat numerum, carosque nepotes,
Fataque fortunasque virúm, moresque manusque.
Isque ubi tendentem adversum per gramina vidit
AEnean, alacris palmas utras que tetendit;
Effusaeque genis lacrymae; et vox excidit ore:
Venisti tandem, tuaque spectata parenti
Vicit iter durum pietas! datur ora tueri,
Nate, tua, et notas audire et reddere voces!
Sic equidem ducebam animo rebarque futurum,690
Tempora dinumerans; nec me mea cura fefellit.
Quas ego te terras et quanta per aequora vectum

Le tempie han tutti a bianca vitta ornate.

Questi accorsi a cerchiar, Museo più ch'altri,

(Giacchè in mezzo a gran turba, e a tutto il dorso,

Maggior l'ammira) interrógò la duce:

Dite, o bell'alme, e tu, gran vate; il poggio
Dov'è d'Anchise, o l'orticel? quà tratti
Ci siam per lui, vinti d' Averno i fiumi.
Chiese, e il cantor corta le feo risposta:
Nullo ha qui fermo seggio; a boschi ombrosi,
E a verdi rivi e a molli prati, in seno
Sciolti viviam: ma, s'ir v'aggrada in cerca,
Saliam quel giogo, e a facil via vi scorgo.
Disse, e mosse il primier; lor d'alto i chiari
Be' campi addita: indi giù fansi al piano.

Ma il padre Anchise in lieta valle a parte
L'alme là chiuse, e a nuovo di già scelte,
Scorrea distese in lunghe liste; e tutto
Leggea de' suoi l'ordin futuro, e i fati
De' campioni e le sorti, e i genj e l'armi.
E oh! qual, com'ei tender per l'erbe incontro
Videsi il figlio, ambe le man gli stese!
Di stille asperse il senil volto, e Ah!, disse,
Giunto pur sei! vinse la conta al padre
Tua pietà l'aspre vie! mirarti in viso,
Teco intrecciar le note voci or posso!
Si volgea nel mio cuor, de' tempi il corso
Qui pien contai; nè il mio sperar m'illuse.
Deh! per quanti sbattuto e mari e lidi,

[ocr errors]

Accipio! quantis jactatum, nate, periclis!

Quàm metui ne quid Libyae tibi regna nocerent! Ille autem: Tua me, genitor, tua tristis imago, Saepius occurrens, haec limina tendere adegit. Stant sale Tyrrheno classes. Da jungere dextram, Da, genitor; teque amplexu ne subtrahe nostro. Sic memorans, largo fletu simul ora rigabat.

700

Ter conatus ibi collo dare brachia circum,
Ter frustra comprensa manus effugit imago,
Par levibus ventis, volucrique simillima somno.
Interea videt AEneas in valle reducta
Seclusum nemus, et virgulta sonantia silvis,
Lethaeumque, domos placidas qui praenatat, amnem.
Hunc circum innumerae gentes populique volabant:
Ac veluti in pratis, ubi apes aestate serena
Floribus insidunt variis, et candida circum
Lilia funduntur; strepit omnis murmure campus.
Horrescit visu subito, caussasque requirit
Inscius AEneas, quae sint ea flumina porro,
Quive viri tanto complérint agmine ripas.
Tum pater Anchises: Animae quibus altera fato
Corpora debentur Lethaei ad fluminis undam
Securos latices et longa oblivia potant:

710

Has equidem memorare tibi, atque ostendere coram, Jam pridem ac prolem cupio enumerare tuorum, Quo magis Italia mecum laetere reperta.

O pater, anne aliquas ad caelum hinc ire putandum est Sublimes animas, iterumque in tarda reverti

720

« PreviousContinue »