Auribus, et truncas inhonesto vulnere nares. Vix adeo agnovit pavitantem, et dira tegentem Supplicia; et notis compellat vocibus ultro: 499 Deiphobe armipotens, genus alto a sanguine Teucri, Quis tam crudeles optavit sumere pœnas? Cui tantùm de te licuit? Mihi fama suprema Nocte tulit, fessum vasta te caede Pelasgúm Procubuisse super confusae stragis acervum. Tunc egomet tumulum Rhœteo in littore inanem Constitui, et magna Manes ter voce vocavi. Nomen et arma locum servant. Te, amice, nequivi Conspicere, et patria decedens ponere terra. Ad quae haec Priamides: Nihil o tibi, amice, relictum; Omnia Deiphobo solvisti et funeris umbris: Sed me fata mea et scelus exitiale Lacaenae His mersere malis; illa haec monumenta reliquit. Namque ut supremam falsa inter gaudia noctem Egerimus nosti; et nimiùm meminisse necesse est. Quum fatalis equus saltu super ardua venit
Pergama, et armatum peditem gravis attulit alvo; Illa, chorum simulans, evantes Orgia circum Ducebat Phrygias: flammam media ipsa tenebat Ingentem, et summa Danaos ex arce vocabat. Tum me, confectum curis somnoque gravatum, 520 Infelix habuit thalamus; pressitque jacentem Dulcis et alta quies, placidaeque simillima morti. Egregia interea conjux arma omnia tectis Emovet, et fidum capiti subduxerat ensem.
De' svelti orecchi, e a tronche nari sordido. Lui sì restío, che l'atre piaghe asconde, Conobbe a stento, e in noto suon gli chiese: Regio guerrier, strenuo rampol di Teucro, Chi pene osò prender sì rie? chi tanto Su te poteo? Nella funerea notte Fama correa, che d'ostil scempio stanco Cadesti alfin sulla feral catasta.
Io stesso allor vôto un avel sul lido T'alzai Retéo, spinsi tre gridi a Mani. L'armi e il nome là stan. Partíi, nè, o caro, Potei non viste in suol natío por l'ossa. Quì il monco Eroe: Nulla omettesti, amico; Rendesti all'ossa ogni tributo e all'ombra: Ma il reo mio fato, e l'acre lue Spartana Si mal conciommi; ecco dell'empia i pegni. Qual si passò l'ultima notte in falso
Gioir tel sai: nè obblío verrà che il rada. Quando sali sulle Pergamee vette Quel rio caval, grave d'armati il ventre; Ella un' Orgia fingea con mille intorno Frigie Baccanti: e di gran face armata A'Danai fea dall'alta rocca invito. Me lasso allor, carco di cure e sonno, L'atro talamo accolse; e steso oppresse Alto sopor, di cheta morte imago. Quì l'egregia consorte ogni arme a'tetti Scaltra sottragge, e il fido brando al capo.
Intra tecta vocat Menelaum, et limina pandit; Scilicet id magnum sperans fore munus amanti, Et famam extingui veterum sic posse malorum. Quid moror? irrumpunt thalamo; comes additus unà Hortator scelerum AEolides. Di, talia Graiis Instaurate, pio si pœnas ore reposco. Sed te qui vivum casus, age, fare vicissim Attulerint: pelagine venis erroribus actus? An monitu divům? an quae te fortuna fatigat, Ut tristes sine sole domos, loca turbida, adires? Hac vice sermonum roseis Aurora quadrigis Jam medium aetherio cursu trajecerat axem; Et fors omne datum traherent per talia tempus: Sed comes admonuit, breviterque affata Sibylla est: Nox ruit, AEnea; nos flendo ducimus horas.
Hic locus est partes ubi se via findit in ambas: 540 Dextera, quae Ditis magni sub moenia tendit; Hàc iter Elysium nobis: at laeva malorum Exercet pœnas, et ad impia Tartara mittit. Deiphobus contra: Ne saevi, magna sacerdos; Discedam, explebo numerum, reddarque tenebris. 1, decus, i, nostrum; melioribus utere fatis. Tantùm e fatus, et in verbo vestigia torsit. Respicit AEneas subitò, et sub rupe sinistra Mania lata videt(triplici circumdata muro, Quae rapidus flammis ambit torrentibus amnis 550 Tartareus Phlegethon, torquetque sonantia saxa. Porta adversa, ingens, solidoque adamante columnae ;
Schiude il soggiorno, e Menelao vi chiama; Chè spera il don caro all'amante, e pensa Tuffar così de' prischi falli il grido.
Che più? già entrar'; l'Itaco han seco, il tristo D'ogni mal consiglier. Tai premj a' Greci Rendete, o dei, se ad equità gl' imploro. Ma parla or tu: qual caso mai ti mena Quà vivo? il mar forse t'ha spinto? o vieni Scorto da' numi? o aspro destin t'astringe Sì rei luoghi a tentar, di sol sì muti? Tra gli alterni sermon già in roseo cocchio Varcò mezz'orbe il dì superno; e forse Spendeanvi intier del dato tempo il giro: Ma la Cuméa si li troncò: Buon Teucro, Vien notte, e noi l'ore perdiam fra' pianti. Siam dove in due s'apre il cammin: le mura Rade il destro al gran Dite, e a'bei poi mette Campi Elisj ove andiam; ma il manco agli empi Tartarei regni, e a'rii supplizj adduce. Tosto il Priaméo: Non t'adirar, gran vate; Parto, adempio il mio ruol, ritorno all'ombre. Va, o nostro onor, va; miglior sian tuoi fati. Disse, e fra il dir l'orme girò non tarde. Voltosi Enea sott'alta rupe a manca
Cinta a tre mura ampia Città rimira, Flegetonte la cerchia, e a rapid' onde Bollenti ardor, massi sonanti, avvolge.
Gran porta è incontro, e alte colonne a vivo
Vis ut nulla virúm, non ipsi exscindere ferro Calicolae valeant: stat ferrea turris ad auras; Tisiphoneque sedens, palla succincta cruenta, Vestibulum exsomnis servat noctesque diesque. Hinc exaudiri gemitus, et saeva sonare Verbera: tum stridor ferri, tractaeque catenae.. Constitit AEneas, strepitumque exterritus hausit: Quae scelerum facies? o virgo, effare; quibusve 560 Urgentur pænis? qui tantus plangor ad auras? Tum vates sic orsa loqui: Dux inclyte Teucrúm, Nulli fas casto sceleratum insistere limen; Sed me, quum lucis Hecate praefecit Avernis, Ipsa deúm pœnas docuit, perque omnia duxit. Gnosius haec Rhadamanthus habet durissima regna; Castigatque auditque dolos, subigitque fateri Quae quis apud superos, furto laetatus inani, Distulit in seram commissa piacula mortem. Continuò sontes ultrix accincta flagello Tisiphone quatit insultans; tortosque sinistra Intentans angues, vocat agmina saeva sororum. Tum demum horrisono stridentes cardine sacrae Panduntur portae. Cernis custodia qualis Vestibulo sedeat? facies quae limina servet? Quinquaginta atris immanis hiatibus Hydra Saevior intus habet sedem: tum Tartarus ipse Bis patet in praeceps tantùm, tenditque sub umbras, Quantus ad aetherium caeli suspectus Olympum. Hic genus antiquum terrae, Titania pubes,
« PreviousContinue » |