Page images
PDF
EPUB

Sanguine cernis adhuc fractoque infecta cerebro.
His magnum Alciden contra stetit: his ego suetus,
Dum melior vires sanguis dabat, aemula necdum
Temporibus geminis canebat sparsa senectus.
Sed, si nostra Dares haec Troius arma recusat,
Idque pio sedet AEneae, probat auctor Acestes,
AEquemus pugnas. Erycis tibi terga remitto;
Solve metus; et tu Trojanos exue cestus. 420
Haec fatus, duplicem ex humeris rejecit amictum;
Et magnos membrorum artus, magna ossa, lacertosque
Exuit, atque ingens media consistit arena.
Tum satus Anchisa cestus pater extulit aequos,
Et paribus palmas amborum innexuit armis.
Constitit in digitos extemplo arrectus uterque,
Brachiaque ad superas interritus extulit auras.
Abduxere retro longe capita ardua ab ictu;
Immiscentque manus manibus, pugnamque lacessunt.
Ille pedum melior motu, fretusque juventa: 430

Hic membris et mole valens; sed tarda trementi
Genua labant; vastos quatit aeger anhelitus artus.
Multa viri nequidquam inter se vulnera jactant,
Multa cavo lateri ingeminant, et pectore vastos
Dant sonitus; erratque aures et tempora circum
Crebra manus; duro crepitant sub vulnere malae.
Stat gravis Entellus, nisuque immotus eodem,
Corpore tela modo atque oculis vigilantibus exit.
Ille, velut celsam oppugnat qui molibus urbem,
Aut montana sedet circum castella sub armis. 440

Ve', umano ancor sangue e cervel le lorda.
Con queste Ercole assalse: io queste usava,
Quando il sangue bollía, nè ancor vecchiezza
D'invido bianco ambe spargea le tempia.
Ma, s'ei qual Frige odia nostr'armi, e il ferma
Enea, nè opponsi, ei che mi spinse, Aceste
Teli adeguiam. Sciogli il timor; non vesto
D'Erice i cuoj; tu de' Trojan ti spoglia.
Disse, e di dosso il doppio drappo ei getta;
Le grand'ossa, e i grand'arti, e braccia e terga
Snuda, e in mezzo all'arena ampio si pianta.
Due coppie allor d'eguali cesti il duce
Trasse, e del par d'ambo le palme accinse.
Sorritti a un tratto ambo s'alzar'su i diti,
E armati e baldi erser le braccia all'etra.
Lor capo altier lungi arretrar' da' colpi;
Mani a mani mischiar', strinsersi a pugna.
Quei snello al piè, di giovinezza caldo:
Questi a mole maggior; ma tremol, egro,
Tardo il ginocchio; e in vaste membra ansante.
Molte fra lor squadran percosse a vôto,
N'addoppian molte al cavo fianco, e vasto
Dan rombo i petti; erra all'orecchie e al fronte
Crebra la man; scoppia al flagel la guancia.
Sta saldo Entello, e in sua gran possa immoto,
Be'scorci adopra e il vigil occhio a scampo.
Quei fa, qual suol, chi a gran baliste oppugna
Gran mura, o in armi Alpina rocca asside.

Nunc hos, nunc illos aditus, omnemque pererrat Arte locum, et variis assultibus irritus urget. Ostendit dextram insurgens Entellus, et alte Extulit; ille ictum venientem a vertice velox Praevidit, celerique elapsus corpore cessit. Entellus vires in ventum effudit, et ultro

Ipse gravis, graviterque, ad terram pondere vasto
Concidit: ut quondam cava concidit, aut Erymantho
Aut Ida in magna, radicibus eruta pinus.

Consurgunt studiis Teucri et Trinacria pubes: 450
It clamor caelo; primusque accurrit Acestes,
AEquaevumque ab humo miserans attollit amicum.
At, non tardatus casu neque territus, heros
Acrior ad pugnam redit, ac vim suscitat ira;
Tum pudor incendit vires, et conscia virtus:
Praecipitemque Daren ardens agit aequore toto,
Nunc dextra ingeminans ictus, nunc ille sinistra.
Nec mora, nec requies: quam multa grandine nimbi
Culminibus crepitant, sic densis ictibus heros
Creber utraque manu pulsat versatque Dareta. 460
Tum pater AEneas procedere longiùs iras,
Et saevire animis Entellum haud passus acerbis:
Sed finem imposuit pugnae, fessumque Dareta
Eripuit, mulcens dictis, ac talia fatur:
Infelix! quae tanta animum dementia cepit?
Non vires alias, conversaque numina, sentis?
Cede deo. Dixitque, et prælia voce diremit.
Ast illum fidi aequales, genua aegra trahentem,

Tenta ogni via, tutti a grand'arte i varchi
N'indaga, e invan, stringe combatte assalta.
Gl'insorge Entello, alza la man, gran colpo
Gli accenna; accorto ei n'antivede il corso,
Che d'erto vien; svia l'agil corpo e il sfugge.
Sparge al vento le forze, e spiomba, e grave,
Giù gravemente, il machinoso Atleta

Cade per sè: qual talor cade un cavo
Gran pin sbarbato, o in Erimanto o in Ida.
Siculi e Troj pugnan d'affetti al caso:
Va il grido al ciel; primo gli accorre e l'alza,
Pietoso il Re sul pari d'anni amico.
Ma, non perciò vil nè sgomento, il prode
Riede a lotta accanito; ira l'aïzza;
Pudor l'afforza, e il ricordarsi Entello:
Arde e il rival pel campo tutto in volta
Spinge, e a ferzar destra e sinistra alterna.
Posa non v'è: con quanta grandin nembo
Scroscia in casal, spesso a due man con fitti
Colpi l'eroe chiocca Darete e il fiede.
L'ottimo Enea l'ire andar oltre, e a' spirti
Tropp'acri Entello inferocir non soffre:
Ma impon fine alla lotta, e il pesto e lasso
Toglie al suo peggio, e lo rattempra e molce:
Sciaurato! e qual t'urge follia? l'opposto
Non senti altr'uom? svolti non senti i numi?
Cedi al suo dio. Tronca così l'assalto.

Lui che ciondola il capo, e tragge a stento

Jactantemque utroque caput, crassumque cruorem
Ore ejectantem mixtosque in sanguine dentes, 470
Ducunt ad naves: galeamque ensemque, vocati,
Accipiunt; palmam Entello taurumque relinquunt.
Hic victor, superans animis, tauroque superbus:
Nate dea, vosque haec, inquit, cognoscite, Teucri,
Et mihi quae fuerint juvenali in corpore vires,
Et qua servetis revocatum a morte Dareta.
Dixit, et adversi contra stetit ora juvenci,
Qui donum adstabat pugnae; durosque reducta
Libravit dextra media inter cornua cestus
Arduus, effractoque illisit in ossa cerebro.
Sternitur, exanimisque tremens procumbit humi bos.
Ille super tales effundit pectore voces:

480

Hanc tibi, Eryx, meliorem animam pro morte Daretis
Persolvo: hic victor cestus artemque repono.
Protenus AEneas celeri certare sagitta
Invitat qui fortè velint; et praemia ponit:
Ingentique manu malum de nave Seresti
Erigit; et volucrem trajecto in fune columbam,
Quò tendant ferrum, malo suspendit ab alto.
Convenere viri, dejectamque aerea sortem
Accepit galea. Et primus clamore secundo
Hyrtacidae ante omnes exit locus Hippocoontis:
Quem modò navali Mnestheus certamine victor
Consequitur, viridi Mnestheus evinctus oliva.
Tertius Eurytion, tuus, o clarissime, frater,
Pandare, qui quondam, jussus confundere fœdus,

490

« PreviousContinue »