Qualis saepe viae deprensus in aggere serpens, AErea quem obliquum rota transiit, aut gravis ictu Seminecem liquit saxo lacerumque viator, Nequidquam longos fugiens dat corpore tortus; Parte ferox, ardensque oculis, et sibila colla Arduus attollens; pars vulnere clauda retentat Nexantem nodis, seque in sua membra plicantem. Tali remigio navis se tarda movebat;
Vela facit tamen, et velis subit ostia plenis. Sergestum AEneas promisso munere donat, Servatam ob navem laetus sociosque reductos. Olli serva datur operum haud ignara Minervae, Cressa genus Pholoë, geminique sub ubere nati. Hoc pius AEneas misso certamine tendit Gramineum in campum, quem collibus undique curvis Cingebant silvae; mediaque in valle theatri Circus erat, quò se multis cum millibus heros Consessu medium tulit, exstructoque resedit. Hic qui fortè velint rapido contendere cursu Invitat pretiis animos, et praemia ponit. Undique conveniunt Teucri, mixtique Sicani: Nisus et Euryalus primi;
Euryalus forma insignis viridique juventa, Nisus amore pio pueri: quos deinde secutus Regius egregia Priami de stirpe Diores:
Hunc Salius, simul et Patron; quorum alter Acarnan, Alter ab Arcadio Tegeaeae sanguine gentis: Tum duo Trinacrii juvenes, Helymus Panopesque,
Qual colto un serpe a mezza via, se obliquo Ferrea rota il traversi, o il lasci a grave Colpo di ciotto il passeggier mal pesto,
Fa lunghe in van, volto a fuggir, sue spire; Smania all'insù, bragia è negli occhi, e il collo Fier rizza e fischia: egro rattienlo il resto,
Ve i nocchi aggruppa, e sè in sue membra attorce. Tal si movea tarda al remar la nave;
Ma infin fa vela, e a gonfio sen s'ingolfa. Non lascia Enea senza il suo don Sergesto, Lieto al veder salvi i compagni e il legno. Schiava gli dà Foloe Cretese, e all'ago Sperta e a' telai, con due suoi bimbi al petto. Da questa Enea gara sull'acque a erboso Campo s'avvía. Curve colline e selve
Fan cerchio, e s'apre un teatral la valle Circo nel cuor. Vien fra gran turba, e al mezzo D'ampio consesso in miglior poggio ei siede. Qui ognun cui piaccia all'agil piè far prova Co'premj invita, onde fa mostra: e tosto Misti accorrono a stuol Sicani e Teucri. Primi s'offrir' Niso ed Eurialo; è questi D'età nel fior, raro a beltà: n'è Niso L'ebbro, ma pio, conto amator. Li siegue, Regal germe di Priamo, il pro Diore;
Poi Salio e Patro. Un d'Acarnánia e l'altro D'Arcadia uscì, sangue Tegéo. Van quindi Elimo e Panopéo, garzon Trinacrj,
Assueti silvis, comites senioris Acestae:
Multi praeterea quos fama obscura recondit. AEneas quibus in mediis sic deinde locutus: Accipite haec animis, laetasque advertite mentes: Nemo ex hoc numero mihi non donatus abibit. Gnosia bina dabo levato lucida ferro
Spicula, caelatamque argento ferre bipennem: Omnibus hic erit unus honos. Tres praemia primi Accipient, flavaque caput nectentur oliva.
Primus equum phaleris insignem victor habeto: 310 Alter Amazoniam pharetram, plenamque sagittis Threücüs; lato quam circumplectitur auro Balteus, et tereti subnectit fibula gemma. Tertius Argolica hac galea contentus abito. Haec ubi dicta, locum capiunt; signoque repente Corripiunt spatia audito, limenque relinquunt Effusi nimbo similes; simul ultima signant. Primus abit, longeque ante omnia corpora Nisus Emicat, et ventis et fulminis ocior alis.
Proximus huic, longo sed proximus intervallo, 320 Insequitur Salius. Spatio post deinde relicto, Tertius Euryalus.
Euryalumque Helymus sequitur. Quo deinde sub ipso Ecce volat, calcemque terit jam calce Diores, Incumbens humero: spatia et si plura supersint, Transeat elapsus prior, ambiguumve relinquat. Jamque fere spatio extremo fessique sub ipsam Finem adventabant, levi quum sanguine Nisus
Usi a cacce pe'boschi, arcier d'Aceste: D'altri miscéa che oscura fama involve. Gli accolse il duce; indi, M'udite, ei disse: Liete l'alme apprestate: alcun de' scelti Senza un mio don non lascerò che parta. Due di lucido acciar Cretici dardi, E un'argentea darò sculta bipenne: Fia comun quest' onor. Premio i tre primi Torranno, e il capo imbiondiran d'ulivo. Bardato a lusso abbia un destrier, chi capo: L'altro un carcasso all'Amazonia, e pieno Di Tracii strali; ampio l'avvolge un cinto Contesto d'or, gemmatą fibbia il ferma. Di quest'elmo all'Achea sia pago il terzo. Già prendon loco; e al dato suon, dal carcere Muovon tutti repente, e pari a un turbine Si sparpaglian sboccando; e il fin già mirano. Balza Niso il primier, tutt'altri rapido D'assai precorre: euro gli cede e il fulmine. Prossimo a lui Salio ne vien, ma prossimo Gran via frapposta, e d'altro spazio al limite Va terzo Eurialo. Elimo il siegue; e d'Elimo Sull'orme stesse ecco Diore accelera. Già piè con piè stretto l'incalza, e all'omero Gli arde: e potría, s'oltre restasse a correre, Sguizzargli avanti, o almen lasciarlo ancipite. Giunti all'ultimo stadio aneli e languidi
Gian per toccar, quand'ecco Niso ahi! scivola
Labitur infelix; caesis ut forte juvencis
329 Fusus humum viridesque super madefecerat herbas. Hic juvenis, jam victor ovans, vestigia presso Haud tenuit titubata solo; sed pronus in ipso Concidit immundoque fimo sacroque cruore. Non tamen Euryali, non ille oblitus amorum; Nam sese opposuit Salio, per lubrica surgens. Ille autem spissa jacuit revolutus arena. Emicat Euryalus, et munere victor amici Prima tenet, plausuque volat fremituque secundo. Post Helymus subit, et nunc tertia palma Diores. Hic totum caveae consessum ingentis et ora 340 Prima patrum magnis Salius clamoribus implet; Ereptumque dolo reddi sibi poscit honorem. Tutatur favor Euryalum, lacrymaeque decorae, Gratior et pulchro veniens in corpore virtus. Adjuvat, et magna proclamat voce, Diores, Qui subiit palmae, frustraque ad praemia venit Ultima, si primi Salio redduntur honores. Tum pater AEneas: Vestra, inquit, munera vobis Certa manent, pueri; et palmam movet ordine nemo: Me liceat casus miserari insontis amici. 350 Sic fatus, tergum Gaetuli immane leonis
Dat Salio, villis onerosum atque unguibus aureis. Hic Nisus: Si tanta, inquit, sunt praemia victis, Et te lapsorum miseret, quae munera Niso Digna dabis, primam merui qui laude coronam, Ni me, quae Salium, fortuna inimica tulisset?
« PreviousContinue » |