Page images
PDF
EPUB

240

Qui mare, qui terras omnes ditione tenerent,
Pollicitus: quae te, genitor, sententia vertit?
Hoc equidem occasum Trojae tristesque ruinas
Solabar, fatis contraria fata rependens.
Nunc eadem fortuna viros tot casibus actos
Insequitur: quem das finem, rex magne, laborum?
Antenor potuit, mediis elapsus Achivis,
Illyricos penetrare sinus atque intima tutus
Regna Liburnorum, et fontem superare Timavi,
Unde per ora novem vasto cum murmure montis
It mare proruptum, et pelago premit arva sonanti.
Hic tamen ille urbem Patavi sedesque locavit
Teucrorum, et genti nomen dedit, armaque fixit
Troïa; nunc placida compostus pace quiescit.
Nos, tua progenies, caeli quibus annuis arcem, 250
Navibus (infandum) amissis, unius ob iram
Prodimur, atque Italis longe disjungimur oris.
Hic pietatis honos? sic nos in sceptra reponis?
Olli subridens hominum satar atque deorum,
Vultu quo caelum tempestatesque serenat,
Oscula libavit natae; dehinc talia fatur:
Parce metu, Cytherea: manent immota tuorum
Fata tibi; cernes urbem et promissa Lavinî
Monia, sublimemque feres ad sidera caeli
Magnanimum AEnean; neque me sententia vertit. 160
Hic (tibi fabor enim, quando haec te cura remordet,
Longius et volvens fatorum arcana movebo)
Bellum ingens geret Italia, populosque feroces

Che alle terre, che ai mari arbitro imperi,
Tua fe' mi desti: or che ti svolse, o padre?
D' Ilio così l'atre ruine e il rogo

Valsi a soffrir, fati opponendo a fati.

Ma i Frigi intanto ahi! già sì fiacchi insegue
Ria sorte ugual: quando, o gran re, fia doma?
Potè Antennòr, profugo Achéo ramingo,
Franco entrar nell' Illiria, a al sen più chiuso
Gir de' Liburni, e del Timavo al fonte,
Dov'alto mugge il natío speco, e un mare
Per nove bocche urta sonante i campi.
Pur la sua Padoa ei quì fondò, quì a Teucri
Dié seggio e nome, e ne alberò le insegne;
D'alma pace or si bea. Ma Enea, tuo sangue,
Cui fai loco nel ciel, di flotta manco,

Per l'ira oimè sol di colei tradito

Langue, e l'Italia or più fuggirgli ei mira.
Questo è de'pii l'onor? lo scettro è questo?
Dolce ver lei l'alto fattor sorrise

Con quel sembiante, onde serena i nembi;
Dielle baci paterni, e ah! disse, o Bella,
Cessa il temer; stan per te fermi i fati
De'tuoi: vedrai sorger Lavinio, e il lustro
Vantar promesso, e alto trarrai sull'etra
L'invitto Enea; nulla mi svolse, o figlia.
Questi (che a te dal rio pensier trafitta
Vo'il corso aprir de' più remoti arcani)
Far gran guerre in Italia, e genti fiere

[blocks in formation]

270

Contundet, moresque viris et moenia ponet,
Tertia dum Latio regnantem viderit aestas,
Ternaque transierint Rutulis hiberna subactis.
At puer Ascanius, cui nunc cognomen Iülo
Additur (Ilus erat, dum res stetit Ilia regno),
Triginta magnos volvendis mensibus orbes
Imperio explebit, regnumque ab sede Laviní
Transferet, et longam multa vi muniet Albam.
Hic jam tercentum totos regnabitur annos
Gente sub Hectorea, donec regina sacerdos
Marte gravis geminam partu dabit Ilia prolem.
Inde lupae fulvo nutricis tegmine laetus
Romulus excipiet gentem, et Mavortia condet
Monia, Romanosque suo de nomine dicet.
His ego nec metas rerum nec tempora pono:
Imperium sine fide dedi. Quin aspera Juno,
Quae mare nunc terrasq; metu caelumque fatigat, 280
Consilia in melius referet, mecumque fovebit
Romanos rerum dominos gentemque togatam.
Sic placitum. Veniet lustris labentibus aetas,
Quum domus Assaraci Phthiam clarasque Mycenas
Servitio premet, ac victis dominabitur Argis.
Nascetur pulchra Trojanus origine Caesar,
Imperium oceano, famam qui terminet astris,
Julius, a magno demissum nomen Iülo.
Hunc tu olim caelo, spoliis Orientis onustum,
Accipies secura: vocabitur hic quoque
Aspera tum positis mitescent saecula bellis:

votis.

290

Saprà fiaccar, cui darà leggi e mura,
Scorsi che fian (dacchè sul Lazio ei regni,
Tratti i Rutuli al giogo) appien tre verni.
Ma il figlio Ascanio, almo fanciul, tua speme,
Ilo finch' Ilio stette, or meglio Giulo,
Trent' annui giri ei compirà d'impero;
Cangerà sede al patrio soglio, e in Alba,
Alba la lunga, adunerà gran forze.
Qui tre secoli intier l'Ettorea gente
Donna sedrà; finchè Vestal regina
Gemelli a Marte Ilia darà due figli.
Nel manto poi della nutrice lupa
Vedrai Romolo uscir, por Marzie mura,
E i suoi chiamar dal nome suo Romani.
Io non tempi a costor, non mete impongo:
Diedi immenso il regnar. Fin l'aspra Giuno,
Ch'or le terre scompiglia e il mare e il cielo,
Dovrà il cuore addolcir, protegger meco
Il togato Roman, signor del mondo.
Così fermai. Tempo verrà, che l'alta
Dardania prole a cader serve astringa
Micene e Ftia, regni vittrice in Argo.
Cesar verrà, Frigio rampol, che adegui
L'impero all'ocean, la fama agli astri,
Giulio, al gran Giulo anche nel nome erede.
Lui tu nel ciel, d'Indiche spoglie onusto,
Fia che abbracci secura: e anch'ei s'invochi.
Fia che pace allor tempri il secol crudo:

Cana fides, et Vesta, Remo cum fratre Quirinus,
Jura dabunt: dirae ferro et compagibus arctis
Claudentur belli portae: Furor impius intus,
Saeva sedens super arma, et centum vinctus ahenis
Post tergum nodis, fremet horridus ore cruento.

300

Haec ait; et Maia genitum demittit ab alto, Ut terrae, utque novae pateant Carthaginis arces Hospitio Teucris; ne fati nescia Dido Finibus arceret. Volat ille per aëra magnum Remigio alarum, ac Libyae citus adstitit oris. Et jam jussa facit: ponuntque ferocia Poni Corda, volente deo: in primis Regina quietum Accipit in Teucros animum, mentemque benignam. At pius AEneas, per noctem plurima volvens, Ut primum lux alma data est, exire, locosque Explorare novos, quas vento accesserit oras Qui teneant (nam inculta videt), hominesne feraene, Quaerere constituit, sociisque exacta referre. Classem in convexo nemorum sub rupe cavata, 310 Arboribus clausam circum atque horrentibus umbris, Occulit: ipse uno graditur comitatus Achate, Bina manu lato crispans hastilia ferro. Cui mater media sese tulit obvia silva,

Virginis os habitumque gerens, et virginis arma Spartanae; vel qualis equos Threïssa fatigat Harpalyce, volucremque fuga praevertitur Eurum. Namque humeris de more habilem suspenderat arcum Venatrix, dederatque comam diffundere ventis;

« PreviousContinue »