Page images
PDF
EPUB

Et jam prima novo spargebat lumine terras Tithoni croceum linquens Aurora cubile: Regina e speculis ut primùm albescere lucem Vidit, et aequatis classem procedere velis, Littoraque et vacuos sensit sine remige portus; Terque quaterque manu pectus percussa decorum, Flaventesque abscissa comas: Proh Juppiter! ibit Hic, ait, et nostris illuserit advena regnis? Non arma expedient, totaque ex urbe sequentur, Deripientque rates alii navalibus? Ite:

590 Ferte citi flammas, date vela, impellite remos. Quid loquor? aut ubi sum? quae mentem insania mutat? Infelix Dido! nunc te facta impia tangunt! Tum decuit, quum sceptra dabas. En dextra fidesque! Quem secum patrios aiunt portasse Penates,. Quem subisse humeris confectum aetate parentem! Non potui abreptum divellere corpus, et undis Spargere? non socios, non ipsum absumere ferro Ascanium, patriisque epulandum ponere mensis? Verùm anceps pugnae fuerat fortuna. Fuisset. 600 Quem metui moritura? Faces in castra tulissem; Implessemque foros flammis; natumque patremque Cum genere extinxem: memet super ipsa dedissem. Sol, qui terrarum flammis opera omnia lustras; Tuque harum interpres curarum et conscia Juno; Nocturnisque Hecate triviis ululata per urbes; Et Dirae ultrices, et di morientis Elissae, Accipite haec, meritumque malis advertite numen:

Già di Titon dal rancio letto uscita Il suol vestía de' nuovi rai l'Aurora: Come albeggiar da eccelsa loggia Elisa Vide, e gir pari a piene vele i legni, Nè più sentì nautico moto al lido;

Al bel sen con sue mani, e all'auree trecce,
Fe' oltraggi e Ah Giove! alto gridò, ch'ei dunque
Parta, e stranier ch'abbia a' miei regni illuso?
Nè anco s'arma Cartago, e tutta il siegue,
Nè anco sarpan mie navi? Ite, volate,
A'remi, a vele: ite con fiamme, ardete.
Ma che parlo? ove son? che mai deliro?
Ahi Dido! or sei dagli empi fati oppressa!
Fu il tempo allor, che il festi donno. Or ecco
La man, la fè! chi i patrii Dei trasporta,
Chi pio soppose al vecchio padre il tergo!
Nè il potei dimembrar, spargerlo all'onde?
Trucidarne lo stuol; far Giulo in brani,
Si Giulo, e apporlo a' patrii deschi in pasto?
Ma dubbia in pugna era la sorte. Il fosse.
Chi temei disperata? avrei ne' fori

Desta gran fiamma; arso il naval; col padre
Spento figlio e genía: su lor me stessa.
Sole, che hai fiamme onde giù miri ogn' opra;
Giuno, che i guai d'amor ben conscia libri;
Ecate, in buj civici trebbi urlata;

E o Furie ultrici, e o inferni dei d'Elisa,
Sul reo ch'esécro atro volgete il nume:

Et nostras audite preces. Si tangere portus
Infandum caput ac terris adnare necesse est, 610
Et sic fata Jovis poscunt, hic terminus haeret;
At bello audacis populi vexatus et armis,
Finibus extorris, complexu avulsus Iuli,
Auxilium imploret, videatque indigna suorum
Funera; nec, quum se sub leges pacis iniquae
Tradiderit, regno aut optata luce fruatur;
Sed cadat ante diem, mediaque inhumatus arena.
Haec precor: hanc vocem extremam cum sanguine fundo.
Tum vos, o Tyrü, stirpem et genus omne futurum
Exercete odiis, cinerique haec mittite nostro 620
Munera: nullus amor populis, nec fœdera sunto.
Exoriare, aliquis nostris ex ossibus ultor,
Qui face Dardanios ferroque sequare colonos,
Nunc, olim, quocumque dabunt se tempore vires.
Littora littoribus contraria, fluctibus undas,
Imprecor, arma armis: pugnent ipsique nepotesque.
Haec ait, et partes animum versabat in omnes,
Invisam quaerens quamprimùm abrumpere lucem.
Tum breviter Barcen nutricem affata Sychaei:
Annam, cara mihi nutrix, huc siste sororem: 630
Dic corpus properet fluviali spargere lympha,
Et pecudes secum, et monstrata piacula ducat;
Sic veniat: tuque ipsa pia tege tempora vitta.
Sacra Jovi Stygio, quae rite incepta paravi,
Perficere est animus, finemque imponere curis,
Dardaniique rogum capitis permittere flammae.

State mie preci a udir. Se un porto è forza
Che l'empio afferri e a terra nuoti, e il vonno
Di Giove i fati, e immobil cifra il fisse;
Dall'armi almen di marzia gente afflitto,
Svelto a Giulo di braccio, esul, ramingo,
Soccorso implori, e orridi vegga i scempi
De' suoi; nè quando a ferree leggi accetti
Vil pace,
il regno o dolce vita ei goda;
Caggia anzi dì, nè avel nè sabbia il copra.
Priego: e l'ultime voci e il sangue io verso.
E, o Tirii, voi figli e ogni razza urtate
Con odj eterni, e al cener mio n'offrite
Trofeo: mai spiri aura d'amor, mai triegua.
Nascimi, alcun vendicator dall'ossa,

Che a ferro e a foco il Frigio seme infesti
Ora, in futuro, e irresistibil sempre.
Lidi a lidi, armi ad armi, e flutti a flutti,
Contrarj impreco: arda ogni età tra pugne.
Si dice, e l'alma in ogni varco aggira,
Dal dì che abborre onde omai fugga, in cerca.
Poi corto a Barce di Sicheo nutrice:

Cara nutrice, Anna mi reca: e dille

Che a umor di fiume il suo spruzzarsi avacci,
E l'ostie seco, e i suffumigi adduca;
Venga così: tu la pia testa imbenda.
Quel sacro onor, ch'offro solenne a Pluto,
Cerco far pieno, e a' miei martir por fine,
E al fuoco addir del fello Teucro il rogo.

Sic ait. Illa gradum studio celerabat anili.

640

At trepida, et coeptis immanibus effera Dido, Sanguineam volvens aciem, maculisque trementes Interfusa genas, et pallida morte futura, Interiora domús irrumpit limina, et altos Conscendit furibunda rogos; ensemque recludit Dardanium, non hos quaesitum munus in usus. Hic, postquam Iliacas vestes notumque cubile Conspexit, paullum lacrymis et mente morata, Incubuitque toro, dixitque novissima verba:

650

Dulces exuviae, dum fata deusque sinebant, Accipite hanc animam, meque his exsolvite curis. Vixi, et quem dederat cursum fortuna peregi: Et nunc magna mei sub terras ibit imago. Urbem praeclaram statui; mea mœnia vidi; Ulta virum, pœnas inimico a fratre recepi; Felix, heu! nimiùm felix, si littora tantùm Numquam Dardaniae tetigissent nostra carinae! Dixit, et os impressa toro: Moriemur inultae...! Sed moriamur, ait; sic, sic juvat ire sub umbras. Hauriat hunc oculis ignem crudelis ab alto Dardanus, et nostrae secum ferat omina mortis. Dixerat; atque illam media inter talia ferro 'Collapsam adspiciunt comites, ensemque cruore 660 Spumantem, sparsasque manus. It clamor ad alta Atria; concussam bacchatur fama per urbem. Lamentis gemituque, et femineo ululatu,

Tecta fremunt; resonat magnis plangoribus aether.

« PreviousContinue »