Page images
PDF
EPUB
[ocr errors]

Grave, ognun tace, e a tese orecchie pende;
Quei col destro parlar gl' imbriglia, e molce.
Tal si raccheta ogni bollor marino,
Sotto il guardo del dio, che a ciel sereno
Torce i destrier, spinge a volar la biga.

Stanco il Trojan fa d'afferrar que'lidi,
Ch'ei scorge, e drizza all' Afre sabbie il corso.
Giace un golfo in disparte: in porto il volge
Isoletta all'entrar, che sporge i fianchi,
E infrange i flutti, e li riversa e spiana.
Quinci e quindi gran rupi, e al ciel minaci
Due scogli, alle cui falde in largo giro

Fa stagno il mar; lucide selve in vetta

Fan scena, e giù stende orrid'ombra un bosco.
Sta in faccia un antro, a pensil massi intesto;
Dentro acque dolci, e vivi seggi in sasso,
Stanza di Ninfe: han qui le navi asilo,
Nè una fune le tien, nè un ferreo morso.
V'approda Enea, non più raccolte a stento
Che sette prue; del mar sdegnosi, a terra
Sbalzano i Troj; bacian le arene a gara,
E ognun v'adagia egro da nembi il fianco.
Qui Acate in pria fa scintillar la selce,
Coglie in frondi quel getto, arida intorno
L'esca gli porge, e agil ne crea la fiamma.
Di cerer poi gli umidi avanzi e l'armi
Traggon lassi e digiuni; e i guasti grani
Fan che il fuoco rasciutti, e franga il sasso.

AEneas scopulum interea conscendit, et omnem 180
Prospectum late pelago petit; Anthea si quem
Jactatum vento videat, Phrygiasque biremes,
Aut Capyn, aut celsis in puppibus arma Caïci.
Navem in conspectu nullam, tres littore cervos
Prospicit errantes; hos tota armenta sequuntur
A tergo, et longum per valles pascitur agmen..
Constitit hic, arcumque manu celeresque sagittas
Corripuit, fidus quae tela gerebat Achates;
Ductoresque ipsos primùm, capita alta ferentes
Cornibus arboreis, sternit; tum vulgus et omnem 190
Miscet agens telis nemora inter frondea turbam. !
Nec prius absistit, quam septem ingentia victori
Corpora fundat humi, et numerum cum navibus aequet.
Hinc portum petit, et socios partitur in omnes.
Vina, bonus quae deinde cadis onerárat Acestes
Littore Trinacrio, dederatque abeuntibus heros,
Dividit, et dictis maerentia pectora mulcet:

O soci (neque enim ignari sumus ante malorum),
O passi graviora, dabit deus his quoque finem.
Vos et Scyllaeam rabiem penitusque sonantes
Accestis scopulos, vos et Cyclopia saxa
Experti: revocate animos, maestumque timorem
Mittite; forsan et haec olim meminisse juvabit.
Per varios casus, per tot discrimina rerum,
Tendimus in Latium, sedes ubi fata quietas
Ostendunt: illic fas regna resurgere Troja.
Durate, et vosmet rebus servate secundis.

Frattanto Enea sale un de' scogli, e in giro
Porta il guardo a scoprir, se alcun rivegga
De'suoi legni a vagar; se Antéo, se Capi,
Caïco almen dall'alto scudo in poppa.
Navi non già, mira bensì tre cervi
Al lido errar; tutto li siegue a tergo
L'armento, e all'ermo in lungo stuol si pasce.
S'arresta, e in man l'arco si reca e i dardi,
Armi che Acate il suo fedel gli porta;
E primi abbatte i condottier dall'alta
Arborea fronte; indi saetta il branco,

E al suo scoccar tutto fra' boschi il mesce.
Nè cessa pria, che vincitor ne atterri

Sette gran corpi, e ai sette pin gli agguagli.
Poi riede al portó, e fra que' suoi li parte.
V'aggiunge il vin, che sul Trinacrio lido
Largo lor die' nel congedarli Aceste,
E avvolti in duol si li ricrea: Miei fidi,
Già induriti a soffrir (che guai portammo
Più gravi ancor), dio cesserà pur questi.
Voi di Scilla il furor; voi rie varcaste
Sirti e marée, voi de' Ciclopi i sassi:
Cuor fate or voi, l'orror fugate e il lutto;
Ah! forse un dì ciò rammentar fia dolce.
Per varj casi, e sì rei strazj e tanti,
Al Lazio vassi, ove un bell'ozio il fato,

E un altro Ilio vi appresta, e un altro regno.
Deh! ognun ştia saldo, e a' fausti dì si serbi.

VIRGIL. Eneid. Tom. 1.

C

210

220

Talia voce refert, curisque ingentibus aeger, Spem vultu simulat, premit altum corde dolorem. Illi se praedae accingunt dapibusque futuris: Tergora deripiunt costis, et viscera nudant. Pars in frusta secant, veribusque trementia figunt: Littore ahena locant alii, flammasque ministrant. Tum victu revocant vires; fusique per herbam Implentur veteris bacchi, pinguisque ferinae. Postquam exempta fames epulis, mensaeque remotae, Amissos longo socios sermone requirunt, Spemque metumque inter dubii, seu vivere credant, Sive extrema pati, nec jam exaudire vocatos. Praecipue pius AEneas nunc acris Oronti, Nunc Amyci casum gemit, et crudelia secum Fata Lyci, fortemque Gyan, fortemque Cloanthum. Et jam finis erat, quum Juppiter aethere summo Despiciens mare velivolum, terrasque jacentes, Littoraque, et latos populos, sic vertice caeli Constitit, et Liby ae defixit lumina regnis. Atque illum tales jactantem pectore curas Tristior, et lacrymis oculos suffusa nitentes, Alloquitur Venus: O qui res hominumque deúmque AEternis regis imperiis, et fulmine terres, Quid meus AEneas in te committere tantum, Quid Troës potuere, quibus tot funera passis Cunctus ob Italiam terrarum clauditur orbis? Certe hinc Romanos olim volventibus annis Hinc fore ductores, revocato a sanguine Teucri,

230

Tal parla il duce, egro d'ambasce, e in volto
Mostra sperar, serra ogni duol giù in petto.
S'accinge il volgo a far la preda in dape:
Già le carni a gran foga e spoglia e squatra.
Chi a spiedi infilza anco tremanti i brani:
Chi arma il lido a caldaje, e i fuochi attempra.
Poi si sdrajan per l'erba, e in brio li torna
Vecchio liéo, di pingue caccia il pasto.

Sazj che fur, tolte le mense, un lungo
Su i già lor socj ansio sermon s'aggira,
Tra la speme e il timor, se ancor sian vivi,
O anzi all'ombre già scesi, e a'lai già sordi.
Più ch'altri Enea dalla pietà compunto

E Oronte, e Amicio, e il rio destin di Lico,
E il buon Gìa fra sè piagne, e il buon Cleanto.
Già il fin giugnea, quando il gran Re giù d'alto
Mirando il mar sparso di vele, e i lidi,
L'ampie genti, e i gran campi, al cielo in vetta
Ristette, e i rai sugli Afri regni affisse.
Qui a lui dell'uom fermo a librar le sorti ·
Mesta, e di stille i lucid'occhi aspersa,
Vener parlò: Padre e Signor, che al mondo
Dai leggi eterne, e al fulminar lo scuoti,
Ché il figlio Enea, che in te peccar mai tanto
Potéro i Troj, naufraghi omai, cui tutto,
Per stornarli d'Italia, il suol si chiude?
Si; che il Roman, svolti più lustri, in campo
Duce verría, germe novel di Teucro,

« PreviousContinue »