Page images
PDF
EPUB

Me famulo famulam Heleno transmisit habendam.
Ast illum, ereptae magno inflammatus amore 330
Conjugis, et scelerum furiis agitatus, Orestes
Excipit incautum, patriasque obtruncat ad aras.
Morte Neoptolemi regnorum reddita cessit
Pars Heleno, qui Chaonios cognomine campos,
Chaoniamque omnem Trojano a Chaone dixit;
Pergamaque, Iliacamque jugis hanc addidit arcem.
Sed tibi qui cursum venti, quae fata dedere?
Aut quisnam ignarum nostris deus appulit oris?
Quid puer Ascanius? superatne, et vescitur aura?
Quem tibi jam Troja....

Ecqua tamen puero est amissae cura parentis?
Ecquid in antiquam virtutem animosque viriles
Et pater AEneas et avunculus excitat Hector?

340

Talia fundebat lacrymans, longosque ciebat
Incassum fletus; quum sese a monibus heros
Priamides multis Helenus comitantibus affert,
Agnoscitque suos, laetusque ad limina ducit,
Et multùm lacrymas verba inter singula fundit.
Procedo, et parvam Trojam, simulataque magnis
Pergama, et arentem Xanthi cognomine rivum, 350
Agnosco, Scaeaeque amplector limina portae.
Nec non et Teucri socia simul urbe fruuntur:
Illos porticibus rex accipiebat in amplis.
Aulai in medio libabant pocula bacchi,

Impositis auro dapibus, paterasque tenebant.
Jamque dies, alterque dies processit, et aurae

Me ad Eleno
pur schiavo in sposa ei cesse.
Ma non soffri della sua donna il ratto,
Già in poter delle furie, Oreste amante:
Lui coglie incauto, e a' patrii Mani il svena.
Spento costui, parte de' regni ottenne
Eleno mio, che da Caon Trojano

Diè alla Caonia, e a tutto l'agro il nome;
E il Pergamo, e quest' Ilio alzò sul colle.
Ma te qual scorse astro o favonio? ignaro
Qual fausto dio te a' nostri liti addusse?
Giulo che fa? vive il fanciul? l'hai teco?
Lui surto al di, Troja da' Graj già stretta.
La madre or più gli duol, che udii smarrita?
Come a gran fatti e al valor maschio il desta
Enea tal padre? e il zio sì conto Ettorre?

Dicea piangendo, e invan mettea confusa
Lunghi sospir; quando fra stuol che il cinge
Dalle mura vien oltre il regio Sposo,
Ravvisa i suoi, lieto ci guida a corte,
E a dolce pianto ogni suo detto irrora.
Vo seco, e scarma Troja, e umìl dell'alto
Pergamo abbozzo, e in arso rivo il Xanto
Miro, e le Scée porte novelle abbraccio.
Pur gode il Troe d'una città sì affine:
Dal re son tutti in ampie logge accolti.
Dell'aula in cuor lautò si fea banchetto,
Auree lanci venían, mescean nell'oro.

Già un dì, già l'altro iva passando, e i lini

370

Vela vocant, tumidoque inflatur carbasus austro.
His vatem aggredior dictis, ac talia quaeso:
Trojugena, interpres divúm, qui numina Phœbi,
Qui tripodas, Clarii lauros, qui sidera sentis, 360
Et volucrum linguas, et praepetis omina pennae,
Fare age (namque omnem cursum mihi prospera dixit
Relligio, et cuncti suaserunt numine divi
Italiam petere, et terras tentare repostas:
Sola novum, dictuque nefas, Harpyia Celaeno
Prodigium canit, et tristes denuntiat iras,
Obscenamque famem), quae prima pericula vito?
Quidve sequens tantos possim superare labores?
Hic Helenus, caesis primùm de more juvencis,
Exorat pacem divúm, vittasque resolvit
Sacrati capitis, meque ad tua limina, Phoebe,
Ipse manu multo suspensum numine ducit;
Atque haec deinde canit divino ex ore sacerdos:
Nate deá (nam te majoribus ire per altum
Auspiciis manifesta fides: sic fata deûm rex
Sortitur, volvitque vices; is vertitur ordo.)
Pauca tibi e multis, quò tutior hospita lustres
AEquora, et Ausonio possis considere portu,
Expediam dictis; prohibent nam cetera Parcae
Scire, vetatque Helenum fari Saturnia Juno. 350
Principio, Italiam, quam tu jam rere propinquam
Vicinosque, ignare, paras invadere portus,
Longa procul longis via dividit invia terris.
Ante et Trinacria lentandus remus in unda,

Bell'aura invita, ostro ne gonfia i seni.

M'addrizzo al vate, e ansio lo priego: o Frige,

Interprete de' dei, che il Delfic' estro,

Ch'almi tripodi e allor, che gli astri intendi,
D'augei le lingue, e il favellar dell'ale,
Deh! di' (che il corso ogni augural mistero
Fausto ci diè; tutti intimaro i numi
A Italia gir, terre tracciar discoste:
Sola un nuovo cantò prodigio infando
L'Arpía Celeno; e torbid'ire, e sconcia
Fame intuono), che sfuggo pria? che sieguo?
Qual per strazj sì rei mi traggo a meta?
M'arrise il Re; pieni dell'ostie i riti,
Venia chiede agli dei; dal crin le sacre.
Slaccia sue vitte, e pien d'orror per mano
Mi scorge ei stesso alle tue soglie, o Febo.
Poi schiude il santo augure labbro a'carmi:

Enea (che certi al navigar gli auspicj
Ben t'hai maggior: così le sorti attempra,
Svolge i destin, ruota la serie, un Giove)
Di troppe cose, onde più franco i mari
Tu scorra estranj, e a' Lazii porti approdi,
Dirò sol poche; a te la Parca il resto
Cela, e il più dir l'alta Giunon me vieta.
L'Italia in pria, che già propinqua estimi,
E ove ignaro a por piè tu omai ti appresti,
Stesa a gran spiagge aspra gran via l'arretra.
Dei pria fiaccar nel Sicol flutto i remi,

Et salis Ausonii lustrandum navibus aequor,
Infernique lacus, AEaeaeque insula Circae;
Quàm tuta possis urbem componere terra.
Signa tibi dicam: tu condita mente teneto.
Quum tibi sollicito secreti ad fluminis undam
Littoreis ingens inventa sub ilicibus sus,
Triginta capitum fetus enixa, jacebit,
Alba, solo recubans, albi circum ubera nati;
Is locus urbis erit; requies ea certa laborum.
Nec tu mensarum morsus horresce futuros:
Fata viam invenient, aderitque vocatus Apollo.
Has autem terras, Italique hanc littoris oram,
Proxima quae nostri perfunditur aequoris aestu,
Effuge. Cuncta malis habitantur moenia Graiis.
Hic et Naryci posuerunt moenia Locri;
Et Sallentinos obsedit milite campos

Lyctius Idomeneus: hic illa ducis Meliboi
Parva Philoctetae subnixa Petelia muro.

390

400

Quin, ubi transmissae steterint trans aequora classes,
Et positis aris jam vota in littore solves;
Purpureo velare comas adopertus amictu,
Ne qua inter sanctos ignes in honore deorum
Hostilis facies occurrat, et omina turbet.
Hunc socii morem sacrorum, hunc ipse teneto;
Hac casti maneant in relligione nepotes.
Ast, ubi digressum Siculae te admoverit orae 410
Ventus, et angusti rarescent claustra Pelori;
Laeva tibi tellus, et longo laeva petantur

« PreviousContinue »