Me famulo famulam Heleno transmisit habendam. Ast illum, ereptae magno inflammatus amore 330 Conjugis, et scelerum furiis agitatus, Orestes Excipit incautum, patriasque obtruncat ad aras. Morte Neoptolemi regnorum reddita cessit Pars Heleno, qui Chaonios cognomine campos, Chaoniamque omnem Trojano a Chaone dixit; Pergamaque, Iliacamque jugis hanc addidit arcem. Sed tibi qui cursum venti, quae fata dedere? Aut quisnam ignarum nostris deus appulit oris? Quid puer Ascanius? superatne, et vescitur aura? Quem tibi jam Troja....
Ecqua tamen puero est amissae cura parentis? Ecquid in antiquam virtutem animosque viriles Et pater AEneas et avunculus excitat Hector?
Talia fundebat lacrymans, longosque ciebat Incassum fletus; quum sese a monibus heros Priamides multis Helenus comitantibus affert, Agnoscitque suos, laetusque ad limina ducit, Et multùm lacrymas verba inter singula fundit. Procedo, et parvam Trojam, simulataque magnis Pergama, et arentem Xanthi cognomine rivum, 350 Agnosco, Scaeaeque amplector limina portae. Nec non et Teucri socia simul urbe fruuntur: Illos porticibus rex accipiebat in amplis. Aulai in medio libabant pocula bacchi,
Impositis auro dapibus, paterasque tenebant. Jamque dies, alterque dies processit, et aurae
Me ad Eleno pur schiavo in sposa ei cesse. Ma non soffri della sua donna il ratto, Già in poter delle furie, Oreste amante: Lui coglie incauto, e a' patrii Mani il svena. Spento costui, parte de' regni ottenne Eleno mio, che da Caon Trojano
Diè alla Caonia, e a tutto l'agro il nome; E il Pergamo, e quest' Ilio alzò sul colle. Ma te qual scorse astro o favonio? ignaro Qual fausto dio te a' nostri liti addusse? Giulo che fa? vive il fanciul? l'hai teco? Lui surto al di, Troja da' Graj già stretta. La madre or più gli duol, che udii smarrita? Come a gran fatti e al valor maschio il desta Enea tal padre? e il zio sì conto Ettorre?
Dicea piangendo, e invan mettea confusa Lunghi sospir; quando fra stuol che il cinge Dalle mura vien oltre il regio Sposo, Ravvisa i suoi, lieto ci guida a corte, E a dolce pianto ogni suo detto irrora. Vo seco, e scarma Troja, e umìl dell'alto Pergamo abbozzo, e in arso rivo il Xanto Miro, e le Scée porte novelle abbraccio. Pur gode il Troe d'una città sì affine: Dal re son tutti in ampie logge accolti. Dell'aula in cuor lautò si fea banchetto, Auree lanci venían, mescean nell'oro.
Già un dì, già l'altro iva passando, e i lini
Vela vocant, tumidoque inflatur carbasus austro. His vatem aggredior dictis, ac talia quaeso: Trojugena, interpres divúm, qui numina Phœbi, Qui tripodas, Clarii lauros, qui sidera sentis, 360 Et volucrum linguas, et praepetis omina pennae, Fare age (namque omnem cursum mihi prospera dixit Relligio, et cuncti suaserunt numine divi Italiam petere, et terras tentare repostas: Sola novum, dictuque nefas, Harpyia Celaeno Prodigium canit, et tristes denuntiat iras, Obscenamque famem), quae prima pericula vito? Quidve sequens tantos possim superare labores? Hic Helenus, caesis primùm de more juvencis, Exorat pacem divúm, vittasque resolvit Sacrati capitis, meque ad tua limina, Phoebe, Ipse manu multo suspensum numine ducit; Atque haec deinde canit divino ex ore sacerdos: Nate deá (nam te majoribus ire per altum Auspiciis manifesta fides: sic fata deûm rex Sortitur, volvitque vices; is vertitur ordo.) Pauca tibi e multis, quò tutior hospita lustres AEquora, et Ausonio possis considere portu, Expediam dictis; prohibent nam cetera Parcae Scire, vetatque Helenum fari Saturnia Juno. 350 Principio, Italiam, quam tu jam rere propinquam Vicinosque, ignare, paras invadere portus, Longa procul longis via dividit invia terris. Ante et Trinacria lentandus remus in unda,
Bell'aura invita, ostro ne gonfia i seni.
M'addrizzo al vate, e ansio lo priego: o Frige,
Interprete de' dei, che il Delfic' estro,
Ch'almi tripodi e allor, che gli astri intendi, D'augei le lingue, e il favellar dell'ale, Deh! di' (che il corso ogni augural mistero Fausto ci diè; tutti intimaro i numi A Italia gir, terre tracciar discoste: Sola un nuovo cantò prodigio infando L'Arpía Celeno; e torbid'ire, e sconcia Fame intuono), che sfuggo pria? che sieguo? Qual per strazj sì rei mi traggo a meta? M'arrise il Re; pieni dell'ostie i riti, Venia chiede agli dei; dal crin le sacre. Slaccia sue vitte, e pien d'orror per mano Mi scorge ei stesso alle tue soglie, o Febo. Poi schiude il santo augure labbro a'carmi:
Enea (che certi al navigar gli auspicj Ben t'hai maggior: così le sorti attempra, Svolge i destin, ruota la serie, un Giove) Di troppe cose, onde più franco i mari Tu scorra estranj, e a' Lazii porti approdi, Dirò sol poche; a te la Parca il resto Cela, e il più dir l'alta Giunon me vieta. L'Italia in pria, che già propinqua estimi, E ove ignaro a por piè tu omai ti appresti, Stesa a gran spiagge aspra gran via l'arretra. Dei pria fiaccar nel Sicol flutto i remi,
Et salis Ausonii lustrandum navibus aequor, Infernique lacus, AEaeaeque insula Circae; Quàm tuta possis urbem componere terra. Signa tibi dicam: tu condita mente teneto. Quum tibi sollicito secreti ad fluminis undam Littoreis ingens inventa sub ilicibus sus, Triginta capitum fetus enixa, jacebit, Alba, solo recubans, albi circum ubera nati; Is locus urbis erit; requies ea certa laborum. Nec tu mensarum morsus horresce futuros: Fata viam invenient, aderitque vocatus Apollo. Has autem terras, Italique hanc littoris oram, Proxima quae nostri perfunditur aequoris aestu, Effuge. Cuncta malis habitantur moenia Graiis. Hic et Naryci posuerunt moenia Locri; Et Sallentinos obsedit milite campos
Lyctius Idomeneus: hic illa ducis Meliboi Parva Philoctetae subnixa Petelia muro.
Quin, ubi transmissae steterint trans aequora classes, Et positis aris jam vota in littore solves; Purpureo velare comas adopertus amictu, Ne qua inter sanctos ignes in honore deorum Hostilis facies occurrat, et omina turbet. Hunc socii morem sacrorum, hunc ipse teneto; Hac casti maneant in relligione nepotes. Ast, ubi digressum Siculae te admoverit orae 410 Ventus, et angusti rarescent claustra Pelori; Laeva tibi tellus, et longo laeva petantur
« PreviousContinue » |