Page images
PDF
EPUB

Riman sola Celeno, augure infesta,

Su d'alta rupe, e feral carme intuona:
Rei del macel d'irchi e di buoi, quest'anco
Laomedontéi? voi battagliar? non lesi
Far voi le Arpie dal patrio regno espulse?
M'udite, e in cuor sculti portate i detti:
Ciò che a Febo il Tonante, a me il

gran
Predisse; a voi, massima Furia, io canto.
Voi gite a Italia, e vostro fia de'chiesti
Venti il favor, vostri d'Italia i porti.
Ma là non pria le vostre man potranno
Città piantar, che fame ria vi astringa,
Dell'onta in pena, a rosicar le mense.

Febo

sangue

Disse; e dell'ali un remigar là imbosca. Quì in petto a' miei, stretti da tema, il Geld; cadde l'ardir; nè or più far pugna, Pace vonno implorar con preci e voti, Sian dee, sian pur crudi uccellacci infami. Dal lido al ciel sporte le palme, Anchise Chiama i gran numi, e un degno don lor giura: Dei, svolgete il malor; sfatate il carme; Campate i pii, placidi dei. Poi tosto

Fa le navi slacciar, sbrigar le sarte.

Vien Noto in poppa; onde solchiam spumanti,
Dove chiama il timon, sospinge il vento.
Del flutto in sen già il verde Zante, e a rocce
L'ardua Nérito appar, Dulichio e Samo.
Scansiam d'Itaca il suol, Laerzio regno;

Et terram altricem saevi execramur Ulyxei.
Mox et Leucatae nimbosa cacumina montis,
Et formidatus nautis aperitur Apollo.

Hunc petimus fessi, et parvae succedimus urbi.
Anchora de prora jacitur; stant littore puppes.
Ergo insperata tandem tellure potiti,
Lustramurque Jovi, votisque incendimus aras,
Actiaque Iliacis celebramus littora ludis.
Exercent patrias oleo labente palaestras
Nudati socii: juvat evasisse tot urbes

280

Argolicas, mediosque fugam tenuisse per hostes.
Interea magnum sol circumvolvitur annum,
Et glacialis hiems Aquilonibus asperat undas.
AEre cavo clypeum, magni gestamen Abantis,
Postibus adversis figo, et rem carmine signo:
AENEAS HÆC DE DANAIS VICTORIBUS ARMA.
Linquere tum portus jubeo, et considere transtris.
Certatim socii feriunt mare, et aequora verrunt. 290
Protenus aërias Phaeacum abscondimus arces,
Littoraque Epiri legimus, portuque subimus
Chaonio, et celsam Buthroti accedimus urbem.

Hic incredibilis rerum fama occupat aures;
Priamiden Helenum Graias regnare per urbes,
Conjugio AEacidae Pyrrhi sceptrisque potitum,
Et patrio Andromachen iterum cessisse marito.
Obstupui; miroque incensum pectus amore
Compellare virum, et casus cognoscere tantos.
Progredior portu, classes et littora linquens.

300

E i rii scogli esecriam natíi d'Ulisse.
Leucáte poi, cinta di nembo in vetta,
E Apollo apriam, capo a nocchier tremendo.
Quà lassi entriam; borgo n'accoglie angusto,
Ferme l'ancore a prua, le poppe a sponda.
Ben preso alfin dubbio terren, d'un lustro
Giove oneriam, voti sfumiam sull'are,
D'Ilio giochiam sull'Azie rive i giochi.
Fa d'oglj intriso un nudo stuol le giostre,
Che in patria fea: giova il membrar le ostili
Città sfuggite, i tanti Graj trascorsi.

Qui compie il sol l'orbe al grand'anno, e il verno
Già ghiacciator l'onde col Borea inaspra.
Scudo, che armava a cavo bronzo Abante,
Figgo in fronte all'imposte, e un carme incido:
QUEST'ARMA ENEA DAI VINCITORI Argivi.
Fo poi salpar, tutti atteggiarsi a scarmi.
L'acque battonsi a gara, e i pin fan solco.
De' Feáci ascondiam le aerie rocche,
Radiam l'Epiro, e iti al Caonio porto
L'erto appressiam, prisca città, Butroto.

Strane cose qui udiam; ch' Eleno regga,
Germe Priaméo, que' Greci lidi, e tenga
Dell' Eacide Pirro e scettro e toro,
Resa Andromaca Frigia a Frigio sposo.
Stupor mi prende; e già disío m'infiamma
Di farmi al prence, e la gran storia trarne.
Ratto m'avanzo, e i legni lascio e i lidi.
VIRGIL. Eneid. Tom. 1.

S

Solemnes tum fortè dapes et tristia dona, Ante urbem in luco, falsi Simoëntis ad undam, Libabat cineri Andromache, Manesque vocabat Hectoreum ad tumulum, viridi quem cespite inanem, Et geminas, caussam lacrymis, sacraverat aras. Ut me conspexit venientem, et Troïa circum Arma amens vidit, magnis exterrita monstris, Deriguit visu in medio; calor ossa reliquit; Labitur; et longo vix tandem tempore fatur: Verane te facies, verus mihi nuntius affers, Nate dea? vivisne? aut, si lux alma recessit, Hector ubi est? Dixit, lacrymasque effudit, et omnem Implevit clamore locum. Vix pauca furenti Subjicio, et raris turbatus vocibus hisco:

310

Vivo equidem, vitamque extrema per omnia duco... Ne dubita; nam vera vides...

320

Heu! quis te casus dejectam conjuge tanto
Excipit? aut quae digna satis fortuna revisit?
Hectoris, Andromache, Pyrrhin' connubia servas?
Dejecit vultum, et demissa voce locuta est:
O felix una ante alias Priameïa virgo,
Hostilem ad tumulum, Trojae sub mœnibus altis,
Jussa mori: quae sortitus non pertulit ullos,
Nec victoris heri tetigit captiva cubile!

Nos, patria incensa, diversa per aequora vectae,
Stirpis Achilleae fastus, juvenemque superbum,
Servitio enixae, tulimus; qui deinde, secutus
Ledacam Hermionem Lacedaemoniosque hymenaeos,

Tristi ufficj la sposa ostie solenni

D'altr' Ilio in faccia, a un falso Simoi in riva,
Nel bosco offría; l'Ombre chiamando al vôto
Ettoreo avel, tra due funébri altari,

Cagion di lutto, a verde cespo eretti.
Me che venía com'ella vide, e l'armi
Ch'io teucre avea, larva mi pensa, e colta
Qual da panico orror, s'aggriccia e gela;
Sviensi, boccheggia; e alfin mi chiede a stento:
Vero nunzio t'affacci? aspetto vero,

Enea? sei vivo? o se tra l'ombre annidi,
Ettore ov'è? Disse, e dà in pianto, e intorno
Empie i luoghi di strida. Io torbo all'egra
Brieve rispondo a rare voci e tronche:
Vivo, Andromaca, il credi, e tutto io sento
D'egra vita il rigor... Son io qual miri . . .
Qual te persegue, orba d'eroe cotanto,
Ria sorte? o qual te rialzò condegna?

Fè serbi a Ettorre? o in nodo sei con Pirro?
Quì abbassa i lumi, e in umil suon riprende:
Ah! invidio te, vergin regal, là sotto

Le Iliache mura, appo la tomba ostile,
Tratta a perir: te non tradì vil sorte;
Nè ancella empiesti a un vincitor sue brame!
Quà e là più mari, arsa la patria, io scorsi
Preda di Pirro, io ne soggiacqui al fasto,
Io padre il fei. Poi l'Achillide in Sparta
D'Ermione acceso, a far Ledée sue nozze,

« PreviousContinue »