Page images
PDF
EPUB

50

Hunc Polydorum auri quondam cum pondere magno
Infelix Priamus furtim mandárat alendum
Threicio regi, quum jam diffideret armis
Dardaniae, cingique urbem obsidione videret.
Ille, ut opes fractae Teucrúm, et fortuna recessit,
Res Agamemnonias victriciaque arma secutus,
Fas omne abrumpit, Polydorum obtruncat, et auro
Vi potitur. Quid non mortalia pectora cogis,

Auri sacra fames? Postquam pavor ossa reliquit,
Delectos populi ad proceres, primùmque parentem
Monstra deúm refero, et quae sit sententia posco.
Omnibus idem animus scelerata excedere terra, 60
Linqui pollutum hospitium, et dare classibus austros.
Ergo instauramus Polydoro funus, et ingens
Aggeritur tumulo tellus; stant Manibus arae,
Caeruleis maestae vittis atraque cupresso;
Et circum Iliades crinem de more solutae.
Inferimus tepido spumantia cymbia lacte,
Sanguinis et sacri pateras; animamque sepulcro
Condimus, et magna supremùm voce ciemus.

71

Inde, ubi prima fides pelago, placataque venti Dant maria, et lenè crepitans vocat auster in altum, Deducunt socii naves, et littora complent. Provehimur portu; terraeque urbesque recedunt. Sacra mari colitur medio gratissima tellus Nereidum matri et Neptuno AEgaeo; Quam pius arcitenens, oras et littora circum Errantem, Gyaro celsa Myconoque revinxit,

Questi è il garzon, che al Tracio re col pondo
D'aureo tesor mandò di furto alunno
Priamo infelice, al diffidar dell'armi

Frigie, e al veder Troja d'assedio ir cinta.
Quei, rotti i Troj, svolta da lor la sorte,
Stretto agli Atridi e al trionfal vessillo,
Franse ogni fè, l'ospite ancise, e il ricco
Ghermi bel gruppo. A che uman cuor non spingi,
Ria fame d'or? Poichè d'orror fur l'ossa
Sgombre, a scelti magnati, e al padre in prima,
Narro il portento, e a consigliar gl'invito.
Sgombrar dall'empio suol, d'ognun fu il voto,
L'infame ospizio abbandonar, far vela.
Diam pria le inferie a Polidoro, e al greppo
Gran terreno ammontiam; stan l'are a' Mani,
D'atre bende e cipressi ornate a lutto;
Le Troadi stan, sciolte la chioma, in giro.
Spuman le tazze; e caldo latte e sacro
Sangue versiam; l'alma chiudiam sotterra,
E a gran voce il chiamiam col grido estremo.
Poi come il mar fè ci promette, e i venti
Fer calma, e al corso un placid' austro invita,
Ferve a' lidi la ciurma, e i legni appresta.
Sciogliam dal porto; il pian s'arretra e il monte.
Sta in mezzo al mar la sacra Delo, e a Teti
Cara, e all' Egéo Nettun, cui già natante
Di lido in lido a opposti massi avvinse,
Giaro e Micon, l'arcier Latonio, e immota
VIRGIL Eneid. Tom. I.

Q

81

Immotamque coli dedit, et contemnere ventos.
Huc feror; haec fessos tuto placidissima portu
Accipit. Egressi veneramur Apollinis urbem.
Rex Anius, rex idem hominum Phobique sacerdos,
Vittis et sacra redimitus tempora lauro,
Occurrit: veterem Anchisen agnoscit amicum.
Jungimus hospitio dextras; et tecta subimus.
Templa dei saxo venerabar structa vetusto:
Da propriam, Thymbrace, domum: da mœnia fessis,
Et genus, et mansuram urbem: serva altera Trojae
Pergama, reliquias Danaúm atque immitis Achillei.
Quem sequimur? quòve ire jubes? ubi ponere sedes?
Da, pater, augurium, atque animis illabere nostris.

Vix ea fatus eram; tremere omnia visa repente, 90 Liminaque, laurusque dei; totusque moveri Mons circum; et mugire adytis cortina reclusis. Submissi petimus terram, et vox fertur ad aures: « Dardanidae duri, quae vos a stirpe parentum "Prima tulit tellus, eadem vos ubere laeto « Accipiet reduces. Antiquam exquirite matrem: "Hic domus AEneae cunctis dominabitur oris, « Et nati natorum, et qui nascentur ab illis ». Haec Phoebus: mixtoque ingens exorta tumultu Laetitia; et cuncti, quae sint ea monia, quaerunt; 100 Quò Phoebus vocet errantes, jubeatque reverti. Tum genitor, veterum volvens monumenta virorum, Audite, o proceres, ait, et spes discite vestras. Creta Jovis magni medio jacet insula ponto;

La fè i venti sprezzar, nutrir coloni.
Quà vengo; e i lassi un fido porto accoglie.
Smontiam: l'alma onoriam patria d'Apollo.
Vienci Anio il re, pur sacerdote, incontro
Con vitte al capo e sacri lauri: Anchise
Vecchio amico ravvisa. Uniam le destre
D'ospizio in pegno; e alla magion siam scorti.
Quì al templo io vo d'antica pietra, e priego:
Danne, o Timbréo, tetto a noi proprio, e mura,
Prole, e stabil città: l'altr' Ilio serba,

Resto d'Achéo furor. Chi a noi fa scorta?
Ov'ir c'intimi? ove por seggio? Ah! padre
Dà omai l'augurio, e le nostr'alme alluma.

Qui tacqui; e tutto ecco tremar repente,
Soglie e lauro del dio; fa il monte orrende
Scosse; mugghia il treppiè, squarciansi i veli.
Ci prostriam palpitanti, e udiam tal carme:

Dardanii, aspra genìa, qual terra i padri « Prima vi diè, dessa voi lieta in grembo « Reduci accolga. Ite alla madre antica:

66

Quì la casa di Enea, da figli in figli,
«Eterno avrà sovra ogni terra impero."
Non oltre il Nume: e gran letizia e misto
Nacque il tumulto; ognun chiedea; qual meta
Febo agli erranti e qual ritorno ingiunga.
Volgendo allor gli antichi fasti, Anchise:
Duci, or le vostre apro speranze, udite.
Torreggia in mar Creta di Giove altrice,

Mons Idaeus ubi, et gentis cunabula nostrae.
Centum urbes habitant magnas, uberrima regna:
Maximus unde pater, si rite audita recordor,
Teucrus Rhoteas primùm est advectus ad oras,
Optavitque locum regno. Nondum Ilium et arces
Pergameae steterant; habitabant vallibus imis. 110
Hinc mater cultrix Cybele, Corybantiaque aera,
Idacumque nemus, hinc fida silentia sacris,
Et juncti currum dominae subiere leones.
Ergo agite, et divúm ducunt quà jussa sequamur:
Placemus ventos, et Gnossia regna petamus.
Nec longo distant cursu; modo Juppiter adsit,
Tertia lux classem Cretaeis sistet in oris.
Sic fatus, meritos aris mactavit honores:
Taurum Neptuno, taurum tibi, pulcher Apollo,
Nigram Hiemi pecudem, Zephyris felicibus albam.
Fama volat pulsum regnis cessisse paternis 121
Idomenea ducem, desertaque littora Cretae;
Hoste vacare domos, sedesque adstare relictas.
Linquimus Ortygiae portus, pelagoque volamus;
Bacchatamque jugis Naxon, viridemque Dony sam,
Olearon, niveamque Paron, sparsasque per aequor
Cycladas, et crebris legimus freta consita terris.
Nauticus exoritur vario certamine clamor.
Hortantur soci: Cretam proavosque petamus.
Prosequitur surgens a puppi ventus euntes;
Et tandem antiquis Curetum allabimur oris.
Ergo avidus muros optatae molior urbis,

130

« PreviousContinue »