Page images
PDF
EPUB

Veste super fulvique insternor pelle leonis,
Succedoque oneri: dextrae se parvus Iulus
Implicuit, sequiturque patrem non passibus aequis;
Pone subit conjux. Ferimur per opaca locorum:
Et me, quem dudum non ulla injecta movebant
Tela, neque adverso glomerati ex agmine Graii,
Nunc omnes terrent aurae, sonus excitat omnis
Suspensum, et pariter comitique onerique timentem.

Jamque propinquabam portis, omnemque videbar
Evasisse vicem; subitò quum creber ad aures 730
Visus adesse pedum sonitus: genitorque per umbram
Prospiciens, Nate, exclamat, fuge, nate; propinquant:
Ardentes clypeos atque aera micantia cerno.
Hic mihi nescio quod trepido male numen amicum
Confusam eripuit mentem: namque avia cursu
Dum sequor, et nota excedo regione viarum,
Heu! misero conjux fatone erepta Creüsa
Substitit, erravitne via, seu lassa resedit,
Incertum; nec post oculis est reddita nostris.
Nec priùs amissam respexi, animumve reflexi, 740
Quàm tumulum antiquae Cereris sedemque sacratam
Venimus: hic demum collectis omnibus una
Defuit; et comites, natumque, virumque, fefellit.
Quem non incusavi amens hominumque deorumque?
Aut quid in eversa vidi crudelius urbe?

Ascanium, Anchisenque patrem, Teucrosque Penates, Commendo sociis, et curva valle recondo:

Ipse urbem repeto, et cingor fulgentibus armis.

720

Di velluto lion gran pelle imposta,

M'appresto al carco: a questa destra attiensi
Giulo, e a seguirmi i minor passi affretta;
Vien poi Creusa. Ermi vo'i calli e scuri:
E ah! me, che or or nulla movean nè mille
Strali al fischiar, nè mille Greci a fronte,
Or scuote ogn'aura, ora ogni suon perturba:
Tanto e pel carco, e pe' due socj io tremo.
Eram presso alla porta, e già de' rischi
Me fuor credea; quando udir parmi un fitto
Guerrier pestío: guata per l'ombra il padre,
E, Oh! fuggi, esclama, o figlio mio; son presso:
Gli ardenti scudi e i fulgid' elmi io scerno.
Me in quel timor non so qual Genio infesto
Svolse, accecò: mentre affannoso un scampo
Cerco, e dal noto a stranio calle io torco,
Creusa, oh dio!, la donna mia, se al fato
Cesse nel corso, o uscì di traccia, o lassa
Sedè, nol so; più non m'apparve al guardo.
Nè l'occhio o il cuor lei sospettò smarrita,
Che al prisco avello e al Cereal delubro
Già tratto il piè: tutti quì accolti, sola
Mancò; tradi figlio, e famigli, e sposo.
Qual uom qual dio non rampognai deliro?
Che di più fier Troja m'offri distrutta?
Ascanio, e il padre, e i Teucri Numi a'servi
Gli affido e in sen d'erma valléa gli ascondo.
L'armi poi cingo, e alla città men riedo.

Stat casus renovare omnes, omnemque réverti
Per Trojam, et rursus caput objectare periclis. 750
Principio muros obscuraque limina portae

Qua gressum extuleram repeto; et vestigia retro
'Observata sequor per noctem, et lumine lustro:
Horror ubique animos, simul ipsa silentia terrent.
Inde domum, si fortè pedem, si fortè tulisset,
Me refero: irruerant Danai, et tectum omne tenebant.
Ilicet ignis edax summa ad fastigia vento
Volvitur; exsuperant flammae; furit aestus ad auras.
Procedo, et Priami sedes arcemque reviso.
Et jam porticibus vacuis Junonis asylo
Custodes lecti Phoenix et dirus Ulyxes
Praedam asservabant: huc undique Troïa gaza
Incensis erepta adytis, mensaeque deorum,
Crateresque auro solidi, captivaque vestis
Congeritur: pueri et pavidae longo ordine matres
Stant circum.

760

770

Ausus quin etiam voces jactare per umbram,
Implevi clamore vias, maestusque Creüsam
Nequidquam ingeminans iterumque iterumque vocavi.
Quaerenti et tectis urbis sine fine furenti
Infelix simulacrum atque ipsius umbra Creusae
Visa mihi ante oculos, et nota major imago.
Obstupui, steteruntque comae, et vox faucibus haesit.
Tum sic affari, et curas his demere dictis:
Quid tantùm insano juvat indulgere dolori,
O dulcis conjux? non haec sine numine divûm

Troja, quant'è, vo'ricalcar, vo'i casi
Tutti iterar, nuovi affrontar perigli.
Tosto alle mura e alla negletta io tendo
Porta onde uscii; l'orme fuggendo impresse
Rileggo anco notturne, e intorno guato:
L'orror per tutto, e anche il tacer spaventa.
Passo all'ostel, s'ita colà mai fosse:
L'invase il Greco, e vi ridonda. Intanto
L'edace ardor ruota col vento al colmo;
Soverchia il vampo; e va furente all'aure.
M'avanzo, e il forte e la regal riveggo
Magion. Negli atrj, ampio Giunonio asilo,
Stan le prede a guardar scelti custodi
Fenice e Ulisse: all'arse chiostre il tolto
Frigio tesor, tazze di solid'oro,
Mense di dei, barbare vesti, il tutto
Quà si trae d'ogni parte: in ordin lungo
Stansi i fanciulli e l'egre madri intorno.
Anzi gran voce oso levar per l'ombre,
Empiei d'urli ogni trebbio, e invan dolente
Mille volte quà e là chiamai Creusa.
Mentr'io la cerco irrequieto insano,
L'egro a' miei rai squallido spettro e l'ombra
Sua stessa appar, di qual vivea, più grande.
Stupii, rizzossi il crin, ghiacciò la voce.
Ella il mio duol volta a temprar: Che tanto,
Dice, ti val l'infuriar d'affanno,

Mio dolce Enea? ciò non avvien senz'alto

VIRGIL. Eneid. Tom. 1.

P

Eveniunt: nec te hinc comitem asportare Creüsam
Fas, aut ille sinit superi regnator olympi.
Longa tibi exsilia, et vastum maris aequor arandum:
Et terram Hesperiam venies, ubi Lydius, arva 780
Inter opima virúm, leni fluit agmine Thybris.
Illic res laetae, regnumque, et regia conjux
Parta tibi: lacrymas dilectae pelle Creüsae.
Non ego Myrmidonum sedes Dolopumve superbas
Adspiciam, aut Graiïs servitum matribus ibo,
Dardanis, et divae Veneris nurus:

790

Sed me magna deúm genetrix his detinet oris.
Jamque vale: et nati serva communis amorem.
Haec ubi dicta dedit, lacrymantem et multa volentem
Dicere deseruit, tenuesque recessit in auras.
Ter conatus ibi collo dare brachia circum;
Ter frustra comprensa manus effugit imago,
Par levibus ventis, volucrique simillima somno.
Sic demum socios, consumpta nocte, reviso:
Atque hic ingentem comitum affluxisse novorum
Invenio admirans numerum; matresque, virosque,
Collectam exsilio pubem, miserabile vulgus.
Undique convenere, animis opibusque parati,
In quascumque velim pelago deducere terras.
Jamque jugis summae surgebat Lucifer Idae, 800
Ducebatque diem; Danaique obsessa tenebant
Limina portarum; nec spes opis ulla dabatur.
Cessi, et sublato montem genitore petivi.

« PreviousContinue »