Page images
PDF
EPUB

Dardanium toties sudárit sanguine littus?
Non ita, namque etsi nullum memorabile nomen
Feminea in pœna est, nec habet victoria laudem;
Extinxisse nefas tamen, et sumpsisse merentis
Laudabor poenas; animumque explesse juvabit
Ultricis flammae, et cineres satiasse meorum.
Talia jactabam, et furiata mente ferebar.]

Quum mihi se,
se, non ante oculis tam clara, videndam
Obtulit, et pura per noctem in luce refulsit,
Alma parens, confessa deam, qualisque videri 590.
Caelicolis et quanta solet; dextraque prehensum
Continuit, roseoque haec insuper addidit ore:
Nate, quis indomitas tantus dolor excitat iras?
Quid furis? aut quònam nostri tibi cura recessit?
Non priùs adspicies ubi fessum aetate parentem
Liqueris Anchisen? superet conjuxne Creüsa,
Ascaniusque puer? quos omnes undique Graiae
Circum errant acies; et, ni mea cura resistat,
Jam flammae tulerint, inimicus et hauserit ensis.
Non tibi Tyndaridis facies invisa Lacaenae,
Culpatusve Paris; divúm inclementia, divům,
Has evertit opes, sternitque a culmine Trojam.
'Adspice: namque omnem quae nunc obducta tuenti
Mortales hebetat visus tibi, et humida circum
Caligat, nubem eripiam: tu ne qua parentis
Jussa time, neu praeceptis parere recusa.
Hic, ubi disjectas moles, avulsaque saxis
Saxa vides, mixtoque undantem pulvere fumum,

600

1

Sparso per lei tanto Dardanio sangue?
Nol soffrirò. Benchè niun dia gran nome
Donna punir, nè abbia tal palma un vanto;
Pur lode avrò, ch'empia immolai, che giusto
Ne presi il fío: d'ultrice rabbia or giovi
Sfogar l'ardor, l'ombre de' miei far paghe.
Così volgea con mille furie in petto.]

Quando la madre ecco m'appar, sì chiara
Non vista mai, puro notturna sparge
Fulgor: mostrasi dea, qual suole e quanta
Fra i celesti brillar; per man sorpreso
Tiemmi, e Oh! qual mai, col roseo labbro aggiugne,
Duol tanto accende indomit' ire, o figlio?

Che infurj? e i tuoi, che anche son miei, non curi?
Nè pria vedrai, se il vecchio padre Anchise
Siegua a spirar? se più la tua Creusa?

Se più Giulo il fanciul? che il Danao tutti
Tien cinti, e, s'io non resistea, già spenti
L'ostil ferro gli avría, l'ardor consunti.
Non l'odiosa dei beltà Lacena,

Nè il tuo Pari incolpar; dan numi il guasto,
Numi tiranni, Ilio da lor si strugge.
Guarda che a te tutta la nube or tolgo,
Ch'umida ingombra il mortal ciglio, e intorno
Nebbia ti crea: che che t'impongo, affronta
Senza temer, nè l' ubbidir ti gravi.
Qui ve scorgiam moli giù sparte, e sassi
Svelti da' sassi, e onde di polve e fumo,

Neptunus muros magnoque emota tridenti
Fundamenta quatit, totamque ab sedibus urbem 610
Eruit. Hic Juno Scaeas saevissima portas
Prima tenet, sociumque furens a navibus agmen
Ferro accincta vocat.

Jam summas arces Tritonia, respice, Pallas
Insedit, nimbo effulgens et Gorgone saeva.
Ipse pater Danais animos viresque secundas
Sufficit; ipse deos in Dardana suscitat arma.
Eripe, nate, fugam, finemque impone labori.
Nusquam abero, et tutum patrio te limine sistam.
Dixerat, et spissis noctis se condidit umbris. 620
Apparent dirae facies, inimicaque Trojae
Numina magna deúm.

Tum verò omne mihi visum considere in ignes
Ilium, et ex imo verti Neptunia Troja.
Ac veluti summis antiquam in montibus ornum
Quum ferro accisam crebrisque bipennibus instant
Eruere agricolae certatim; illa usque minatur,
Et tremefacta comam concusso vertice nutat;
Vulneribus donec paullatim evicta, supremùm
Congemuit, traxitque jugis avulsa ruinam.
Descendo, ac, ducente deo, flammam inter et hostes
Expedior: dant tela locum, flammaeque recedunt.

630

Atque ubi jam patriae perventum ad limina sedis, Antiquasque domos; genitor, quem tollere in altos Optabam primum montes, primumque petebam, Abnegat excisa vitam producere Troja,

Nettun le mura e i fondamenti squassa,
Che slogò il gran tridente, e Troja schianta
Quant'è. Là Giuno, ebbra di fiel, tien prima
Le porte Scée, freme e sta in armi, e chiama
Nuovo stuol dalle prue. Sull' ardua rocca
Mira l'aspra seder, fulgida in nembo
E in sua Gorgone ria, Tritonia Palla.
Giove l'ardir suscita desso e il nerbo
Ne' Graj; gli dei desso c'instiga a danno.
Deh! fuggi, o figlio, esci d'ambasce. Io teco
Vegno, e ti fermo alle tue soglie intatto.

Disse, e dell'ombre entro all'orror si chiuse.
M'appajon qui gli orridi aspetti, e i torvi
Di dei gran numi a noi nemici, e veggo
Tutto in faville Ilio sedersi, e tutta
Dall'imo in volta ir la Nettunia Troja.
Tal se all' erta dell'alpi annosa querce,
Fiaccata omai da più bipenni, in foga
Fan di sveller gli agresti; ognor minaccia,
Trema nel crin, scuote la fronte, ondeggia;
Finchè vinta da' colpi, alfin l'estremo

Diè croscio e cadde, ampio traendo ingombro. Scendo, e, scorto da un dio, tra i fuochi e l'armi Salvo men vo: ferro s'arretra, e fiamma.

Ma ov'io pur giunsi al patrio tetto, a i prischi Miei lari; il padre, ei che vo'toglier primo D'alti monti sul dorso, e primo il cerco,

Niega protrar, spenta la patria, i giorni,

Exsiliumque pati. Vos o, quibus integer aevi
Sanguis, ait, solidaeque suo stant robore vires,
Vos, agitate fugam.

Me si coelicolae voluissent ducere vitam,

640

Has mihi servassent sedes: satis una superque
Vidimus excidia, et captae superavimus urbi.
Sic o sic positum affati discedite corpus.
Ipse manu mortem inveniam. Miserebitur hostis,
Exuviasque petet: facilis jactura sepulcri.
Jam pridem invisus divis, et inutilis, annos
Demoror, ex quo me divúm pater atque hominum rex
Fulminis afflavit ventis et contigit igni.

Talia perstabat memorans, fixusque manebat.
Nos contrà effusi lacrymis, conjuxque Creüsa, 650
Ascaniusque, omnisque domus; ne vertere secum
Cuncta pater, fatoque urgenti incumbere, vellet.
Abnegat, inceptoque et sedibus haeret in isdem.
Rursus in arma feror, mortemque miserrimus opto.
Nam quod consilium aut quae jam fortuna dabatur?
Mene efferre pedem, genitor, te posse relicto
Sperasti? tantumque nefas patrio excidit ore?
Si nihil ex tanta superis placet urbe relinqui,
Et sedet hoc animo, perituraeque addere Trojae
Teque tuosque juvat; patet isti janua leto: 660
Jamque aderit multo Priami de sanguine Pyrrhus,
Natum ante ora patris, patrem qui obtruncat ad aras.
Hoc erat, alma parens, quòd me, per tela per ignes,
Eripis, ut mediis hostem in penetralibus, utque

« PreviousContinue »