The Appeal of Ascanius.

Nuntius Anchisae ad tumulum cuneosque theatri incensas perfert naves Eumelus, et ipsi

respiciunt atram in nimbo volitare favillam.

Primus et Ascanius, cursus ut laetus equestres

665

ducebat, sic acer equo turbata petivit

castra, nec exanimes possunt retinere magistri.

'Quis furor iste novus? Quo nunc, quo tenditis' inquit, 670 'heu, miserae cives? Non hostem inimicaque castra Argivum, vestras spes uritis. En, ego vester Ascanius!' Galeam ante pedes proiecit inanem, qua ludo indutus belli simulacra ciebat ;

accelerat simul Aeneas, simul agmina Teucrum. Ast illae diversa metu per litora passim diffugiunt, silvasque et sicubi concava furtim saxa petunt; piget incepti lucisque, suosque

675

mutatae adgnoscunt, excussaque pectore Iuno est. Sed non idcirco flammae atque incendia vires indomitas posuere ; udo sub robore vivit

680

stuppa vomens tardum fumum, lentusque carinas
est vapor, et toto descendit corpore pestis,
nec vires heroum infusaque flumina prosunt.

The Flames are Stayed.

Tum pius Aeneas umeris abscindere vestem, auxilioque vocare deos, et tendere palmas:

685

'Iuppiter omnipotens, si nondum exosus ad unum

Troianos, si quid pietas antiqua labores

respicit humanos, da flammam evadere classi

nunc, Pater, et tenues Teucrum res eripe leto.
Vel tu, — quod superest, infesto fulmine morti,
si mereor, demitte, tuaque hic obrue dextra.'
Vix haec ediderat, cum effusis imbribus atra

tempestas sine more furit, tonitruque tremescunt

690

ardua terrarum et campi; ruit aethere toto turbidus imber aqua densisque nigerrimus austris ; implenturque super puppes; semiusta madescunt robora; restinctus donec vapor omnis, et omnes, quattuor amissis, servatae a peste carinae.

At pater Aeneas, casu concussus acerbo, nunc huc ingentes, nunc illuc pectore curas mutabat versans, Siculisne resideret arvis, oblitus fatorum, Italasne capesseret oras. Tum senior Nautes, unum Tritonia Pallas quem docuit, multaque insignem reddidit arte, haec responsa dabat, vel quae portenderet ira magna deum, vel quae fatorum posceret ordo; isque his Aenean solatus vocibus infit:

The Division of the Colony.

695

700

705

'Nate dea, quo fata trahunt retrahuntque, sequamur; quidquid erit, superanda omnis fortuna ferendo est. Est tibi Dardanius divinae stirpis Acestes: hunc cape consiliis socium et coniunge volentem ; huic trade, amissis superant qui navibus, et quos pertaesum magni incepti rerumque tuarum est; longaevosque senes ac fessas aequore matres,

710

715

et quidquid tecum invalidum metuensque pericli est,
delige, et his habeant terris sine moenia fessi:
urbem appellabunt permisso nomine Acestam.'
Talibus incensus dictis senioris amici,

tum vero in curas animo diducitur omnes.
Et nox atra polum bigis subvecta tenebat :
visa dehinc caelo facies delapsa parentis
Anchisae subito tales effundere voces:
'Nate, mihi vita quondam, dum vita manebat,
care magis, nate, Iliacis exercite fatis,
imperio Iovis huc venio, qui classibus ignem

720

725

depulit, et caelo tandem miseratus ab alto est.
Consiliis pare, quae nunc pulcherrima Nautes
dat senior; lectos iuvenes, fortissima corda,
defer in Italiam ;gens dura atque aspera cultu
debellanda tibi Latio est. Ditis tamen ante
infernas accede domos, et Averna per alta
congressus pete, nate, meos. Non me impia namque
Tartara habent, tristes umbrae, sed amoena piorum
concilia Elysiumque colo. Huc casta Sibylla
nigrarum multo pecudum te sanguine ducet:

730

735

tum genus omne tuum, et quae dentur moenia, disces.

Iamque vale torquet medios Nox humida cursus,
et me saevus equis Oriens adflavit anhelis.'
Dixerat, et tenuis fugit, ceu fumus, in auras.
Aeneas, Quo deinde ruis, quo proripis?' inquit,
'Quem fugis, aut quis te nostris complexibus arcet? '
Haec memorans cinerem et sopitos suscitat ignes,
Pergameumque Larem et canae penetralia Vestae
farre pio et plena supplex veneratur acerra.

The Feeble Left Behind.

Extemplo socios primumque arcessit Acesten, et Iovis imperium et cari praecepta parentis edocet, et quae nunc animo sententia constet. Haud mora consiliis, nec iussa recusat Acestes. Transcribunt urbi matres, populumque volentem deponunt, animos nil magnae laudis egentes. Ipsi transtra novant, flammisque ambesa reponunt robora navigiis, aptant remosque rudentesque, exigui numero, sed bello vivida virtus. Interea Aeneas urbem designat aratro

740

745

750

755

sortiturque domos; hoc Ilium et haec loca Troiam esse iubet. Gaudet regno Troianus Acestes, indicitque forum et patribus dat iura vocatis.