365 Ibat, et ingenti motu stupefactus aquarum, Omnia fub magna labentia flumina terra

Spectabat diverfa locis; Phafimque, Lycumque, Et caput, unde altus primum se erumpit Enipeus, Unde pater Tiberinus, et unde Aniena fluenta, 370 Saxofumque fonans Hypanis, Myfufque Caicus, Et gemina auratus taurino cornua vultu Eridanus; quo non alius per pinguia culta In mare purpureum violentior influit amnis. : `Postquam est in thalami pendentia pumice tecta 375 Perventum, et nati fletus cognovit inanes

Cyrene; manibus liquidos dant ordine fontes Germanæ, tonfifque ferunt mantilia villis. Pars epulis onerant menfas, et plena reponunt Pocula. Panchæis adolefcunt ignibus aræ. 380 Et mater, Cape Mæonii carchefia Bacchi, Oceano libemus, ait. fimul ipfa precatur Oceanumque patrem rerum, Nymphafque forores, Centum quæ filvas, centum quæ flumina servant. Ter liquido ardentem perfudit nectare Vestam: 385 Ter flamma ad fummum tecti subjecta reluxit. Omine quo firmans animum, fic incipit ipfa. Eft in Carpathio Neptuni gurgite vates Cæruleus Proteus, magnum qui pifcibus æquor, Et juncto bipedum curru metitur equorum. Hic nunc Emathia portus patriamque revifit Pallenen. hunc et Nymphæ veneramur, et ipse Grandævus Nereus. novit namque omnia vates, Quæ fint, quæ fuerint, quæ mox ventura trahantur. Quippe ita Neptuno vifum eft: immania cujus 395 Armenta, et turpes pafcit fub gurgite phocas.

390

Hic tibi, nate, prius vinclis capiendus, ut omnem Expediat morbi caufam, eventusque fecundet. Nam fine vi non ulla dabit præcepta, neque illum Orando flectes: vim duram et vincula capto 400 Tende: doli circum hæc demum frangentur inanes. Ipfa ego te, medios quum Sol accenderit æstus, Quum fitiunt herbæ, et pecori jam gratior umbra est, In fecreta fenis ducam, quo feffus ab undis Se recipit: facile ut fomno aggrediare jacentem. 405 Verum ubi correptum manibus vinclisque tenebis; Tum variæ illudent fpecies, atque ora ferarum. Fiet enim fubito fus horridus, atraque tigris, Squamofufque draco, et fulva cervice leæna: Aut acrem flammæ fonitum dabit, atque ita vinclis 410 Excidet, aut in aquas tenues dilapfus abibit. Sed quanto ille magis formas se vertet in omnes, Tanto, nate, magis contende tenacia vincla: Donec talis erit mutato corpore, qualem Videris, incepto tegeret quum lumina fomno. 415 Hæc ait, et liquidum ambrofiæ diffudit odorem; Quo totum nati corpus perduxit. at illi

Dulcis compofitis fpiravit crinibus aura,

Atque habilis membris venit vigor. eft fpecus ingens
Exefi latere in montis, quo plurima vento

420 Cogitur, inque finus fcindit fefe unda reductos:
Deprenfis olim ftatio tutiffima nautis.

Intus fe vasti Proteus tegit objice faxi.

Hic juvenem in latebris averfum a lumine Nympha Collocat: ipfa procul nebulis obscura resistit. 425 Jam rapidus torrens fitientes Sirius Indos Ardebat: cœlo et medium Sol igneus orbem

Hauferat:

430

Hauferat: arebant herbæ, et cava flumina ficcis Faucibus ad limum radii tepefacta coquebant: Quum Proteus confueta petens e fluctibus antra Ibat: eum vasti circum gens humida ponti Exfultans rorem late difpergit amarum. Sternunt fe fomno diverfæ in litore phocæ. Ipfe, velut ftabuli cuftos in montibus olim, Vefper ubi e paftu vitulos ad tecta reducit, 435 Auditifque lupos acuunt balatibus agni, Confidit scopulo medius, numerumque recenset: Cujus Ariftæo quoniam eft oblata facultas; Vix defeffa fenem paffus componere membra, Cum clamore ruit magno, manicifque jacentem 440 Occupat. ille fuæ contra non immemor artis, Omnia transformat fefe in miracula rerum, Ignemque, horribilemque feram, fluviumque liquentem. Verum, ubi nulla fugam reperit fallacia, victus In sese redit, atque hominis tandem ore locutus: 445 Nam quis te, juvenum confidentiffime, noftras

Juffit adire domos? quidve hinc petis? inquit. At ille:
Scis, Proteu, fcis ipfe; neque eft te fallere cuiquam.
Sed tu define velle. Deum præcepta fecuti
Venimus huc, lapfis quæfitum oracula rebus.
450 Tantum effatus. ad hæc Vates vi denique multa
Ardentes oculos intorfit lumine glauco;

Et graviter frendens, fic fatis ora refolvit.
Non te nullius exercent numinis iræ.

Magna luis commissa: tibi has miferabilis Orpheus 455 Haud quaquam ob meritum pœnas, ni fata resistant, Sufcitat; et rapta graviter pro conjuge fævit.

Illa quidem, dum te fugeret per flumina præceps,

Immanem ante pedes hydrum moritura puella
Servantem ripas alta non vidit in herba.
460 At chorus æqualis Dryadum clamore fupremos
Implerunt montes: flerunt Rhodopeia arces,
Altaque Pangæa, et Rhefi Mavortia tellus,
Atque Getæ, atque Hebrus, atque Actias Orithyia.
Ipfe cava folans ægrum teftudine amorem,
465 Te, dulcis conjux, te folo in litore fecum,
Te veniente die, te decedente canebat.
Tænarias etiam fauces, alta oftia Ditis,

Et caligantem nigra formidine lucum
Ingreffus, Manefque adiit, Regemque tremendum,
470 Nefciaque humanis precibus manfuefcere corda.
At cantu commotæ Erebi de fedibus imis

Umbræ ibant tenues, fimulacraque luce carentum:
Quam multa in filvis avium fe millia condunt,
Vesper ubi, aut hibernus agit de montibus imber:
475 Matres, atque viri, defunctaque corpora vita
Magnanimum heroum, pueri, innuptæque puellæ,
Impofitique rogis juvenes ante ora parentum,
Quos circum limus niger, et deformis arundo
Cocyti, tardaque palus inamabilis unda
480 Alligat, et novies Styx interfusa coercet.

Quin ipfæ ftupuere domus, atque intima Lethi
Tartara, cæruleofque implexæ crinibus angues
Eumenides, tenuitque inhians tria Cerberus ora,
Atque Ixionii vento rota conftitit orbis.

485 Jamque pedem referens, cafus evaferat omnes;

Redditaque Eurydice fuperas veniebat ad auras,
Pone fequens; namque hanc dederat Proferpina legem:
Quum fubita incautum dementia cepit amantem,

Ignofcenda quidem, fcirent fi ignofcere Manes. 490 Reftitit, Eurydicenque fuam jam luce fub ipfa, Immernor, heu! victusque animi, refpexit. ibi omnis Effufus labor, atque immitis rupta tyranni

Fœdera, terque fragor stagnis auditus Avernis. Illa, Quis et me, inquit, miseram, et te perdidit, Orpheu? 495 Quis tantus furor? en iterum crudelia retro

Fata vocant, conditque natantia lumina fomnus.
Jamque vale. feror ingenti circumdata nocte,
Invalidasque tibi tendens, heu ! non tua, palmas.
Dixit: et ex oculis fubito, ceu fumus in auras
500 Commixtus tenues, fugit diverfa: neque illum,
Prenfantem nequicquam umbras, et multa volentem
Dicere, præterea vidit: nec portitor Orci
Amplius objectam paffus tranfire paludem.
Quid faceret? quo fe rapta bis conjuge ferret?
505 Quo fletu Manes, qua numina voce moveret?
Illa quidem Stygia nabat jam frigida cymba.
Septem illum totos perhibent ex ordine menses
Rupe sub aeria, deserti ad Strymonis undam
Fleviffe, et gelidis hæc evolviffe fub antris,
510 Mulcentem tigres, et agentem carmine quercus.
Qualis populea morens philomela sub umbra
Amiffos queritur foetus; quos durus arator
Obfervans nido implumes detraxit: at illa
Flet noctem, ramoque fedens miferabile carmen
515 Integrat, et moeftis late loca questibus implet.

Nulla Venus, nullique animum flexere hymenæi.
Solus Hyperboreas glacies, Tanaimque nivalem,
Arvaque Rhipæis nunquam viduata pruinis
Lustrabat, raptam Eurydicen, atque irrita Ditis
520 Dona

N3