765 Hac juvenis furtim celeres detorquet habenas.

Hos aditus, jamque hos aditus, omnemque pererrat
Undique circuitum, et certam quatit improbus hastam.
Forte facer Cybele Chloreus, olimque facerdos,
Infignis longe Phrygiis fulgebat in armis,

(tes

770 Spumantemque agitabat equum: quem pellis ahenis In plumam fquamis auro conferta tegebat. Ipfe, peregrina ferrugine clarus et oftro, Spicula torquebat Lycio Gortynia cornu. Aureus ex humeris fonat arcus, et aurea vati 775 Caffida: tum croceam chlamydemque finufque crepanCarbafeos fulvo in nodum collegerat auro; Pictus acu tunicas, et barbara tegmina crurum. Hunc Virgo, five ut templis præfigeret arma Troia, captivo five ut fe ferret in auro, 780 Venatrix, unum ex omni certamine pugnæ

Cæca fequebatur; totumque incauta per agmen Femineo prædæ et fpoliorum ardebat amore. Telum ex infidiis quum tandem, tempore capto, Conjicit, et Superos Aruns fic voce precatur: 785 Summe Deum, fancti cuftos Soractis Apollo, Quem primi colimus, cui pineus ardor acervo Pascitur; et medium freti pietate per ignem Cultores multa premimus veftigia pruna; Da, pater, hoc noftris aboleri dedecus armis, 790 Omnipotens. non exuvias, pulfæve tropæum Virginis, aut fpolia ulla peto: mihi cætera laudem Facta ferent. hæc dira meo dum vulnere peftis Pulsa cadat, patriam remeabo inglorius urbem. Audiit, et voti Phoebus fuccedere partem 795 Mente dedit; partem volucres difperfit in auras. Sterneret

Ddd 3

Sterneret ut fubita turbatam morte Camillam, Annuit oranti: reducem ut patria alta videret, Non dedit; inque Notos vocem vertere procellæ. Ergo, ut missa manu fonitum dedit hasta per auras, 800 Convertere animos acres, oculofque tulere

Cuncti ad Reginam Volfci. nihil ipfa nec auras, Nec fonitus memor, aut venientis ab æthere teli; Hasta sub exsertam donec perlata papillam Hæfit, virgineumque alte bibit acta cruorem. 805 Concurrunt trepidæ comites, dominamque ruentem Sufcipiunt. fugit ante omnes exterritus Aruns, Lætitia miftoque metu: nec jam amplius hastæ Credere, nec telis occurrere virginis audet.

Ac velut ille, prius quam tela inimica sequantur, 810 Continuo in montes fefe avius abdidit altos

Occifo paftore lupus, magnove juvenco, Confcius audacis facti; caudamque remulcens Subjecit pavitantem utero, filvasque petivit: Haud fecus ex oculis fe turbidus abftulit Aruns, 815 Contentufque fuga, mediis fe immifcuit armis. Illa manu moriens telum trahit: offa fed inter Ferreus ad coftas alto ftat vulnere mucro. Labitur exsanguis: labuntur frigida letho Lumina: purpureus quondam color ora reliquit. 820 Tum fic exspirans Accam ex æqualibus unam Alloquitur; fida ante alias quæ fola Camillæ, Qui cum partiri curas; atque hæc ita fatur: Hactenus, Acca foror, potui: nunc vulnus acerbum Conficit, et tenebris nigrefcunt omnia circum. 825 Effuge, et hæc Turno mandata novissima perfer: Succedat pugnæ, Trojanosque arceat urbe.

Jamque

Jamque vale. fimul his dictis linquebat habenas,
Ad terram non fponte fluens: tum frigida toto
Paulatim exfolvit fe corpore; lentaque colla,
830 Et captum letho pofuit caput, arma relinquens:
Vitaque cum gemitu fugit indignata sub umbras.
Tum vero immenfus furgens ferit aurea clamor
Sidera. dejecta crudescit pugna Camilla.
Incurrunt denfi fimul omnis copia Teucrum,
835 Tyrrhenumque duces, Evandrique Arcades alæ.

At Triviæ cuftos jamdudum in montibus Opis
Alta fedet fummis, fpectatque interrita pugnas.
Utque procul medio juvenum in clamore furentum
Profpexit trifti multatam morte Camillam;
840 Ingemuitque, deditque has imo pectore voces:
Heu! nimium, Virgo, nimium crudele luisti
Supplicium; Teucros conata laceffere bello:
Nec tibi defertæ in dumis coluiffe Dianam
Profuit, aut noftras humero geffiffe pharetras:
845 Non tamen indecorem tua te Regina relinquet
Extrema jam in morte; neque hoc fine nomine lethum
Per gentes erit; aut famam patieris inultæ.
Nam quicunque tuum violavit vulnere corpus,
Morte luet merita. Fuit ingens monte fub alto
850 Regis Dercenni terreno ex aggere bustum
Antiqui Laurentis, opacaque ilice tectum.
Hic Dea se primum rapido pulcherrima nifu
Siftit, et Aruntem tumulo speculatur ab alto.
Ut vidit fulgentem armis, ac vana tumentem;
855 Cur, inquit, diversus abis? huc dirige gressum,
Huc periture veni; capias ut digna Camillæ
Præmia. tune etiam telis moriere Dianæ?

Dixit, et aurata volucrem Threissa sagittam Depromfit pharetra, cornuque infenfa tetendit, 860 Et duxit longe; donec curvata coirent

Inter fe capita, et manibus jam tangeret æquis,
Læva aciem ferri, dextra nervoque papillam.
Extemplo teli ftridorem aurasque fonantes
Audiit una Aruns, hæfitque in corpore ferrum.
865 Illum exfpirantem focii, atque extrema gementem
Obliti ignoto camporum in pulvere linquunt:
Opis ad ætherium pennis aufertur Olympum.
Prima fugit, domina amissa, levis ala Camillæ:
Turbati fugiunt Rutuli: fugit acer Atinas:
870 Disjectique duces, defolatique manipli

Tuta petunt; et equis averfi ad monia tendunt.
Nec quifquam inftantes Teucros lethumque ferentes
Suftentare valet telis, aut fiftere contra:

Sed laxos referunt humeris languentibus arcus: 875 Quadrupedumque putrem curfu quatit ungula campum. Volvitur ad muros caligine turbidus atra Pulvis: et e fpeculis percuffæ pectora matres Femineum clamorem ad cœli fidera tollunt. Qui curfu portas primi irrupere patentes, 880 Hos inimica fuper misto premit agmine turba:

Nec miferam effugiunt mortem, fed limine in ipfo,
Monibus in patriis, atque inter tuta domorum
Confixi exfpirant animas. pars claudere portas;
Nec fociis aperire viam, nec mœnibus audent
885 Accipere orantes: oriturque miferrima cædes

Defendentum armis aditus, inque arma ruentum.
Exclufi ante oculos lacrymantumque ora parentum,
Pars in præcipites foffas, urgente ruina,

Volvitur:

Volvitur: immiffis pars cæca et concita frænis
890 Arietat in portas, et duros objice poftes.
Ipfæ de muris fummo certamine matres
(Monftrat amor verus patriæ) ut videre Camillam;
Tela manu trepida jaciunt; ac robore duro,
Stipitibus ferrum fudibufque imitantur obustis
895 Præcipites, primæque mori pro monibus ardent.
Interea Turnum in filvis fæviffimus implet

Nuncius, et juveni ingentem fert Acca tumultum:
Deletas Volfcorum acies, cecidiffe Camillam,
Ingruere infenfos hoftes, et Marte fecundo
900 Omnia corripuiffe; metum jam ad mœnia ferri.
Ille furens (nam fæva Jovis fic numina pofcunt)
Deferit obfeffos colles, nemora afpera linquit.
Vix e confpectu exierat, campumque tenebat;
Cum pater Aeneas, faltus ingreffus apertos,
905 Exfuperatque jugum, filvaque evadit opaca.
Sic ambo ad muros rapidi, totoque feruntur
Agmine; nec longis inter fe paffibus abfunt.
Ac fimul Aeneas fumantes pulvere campos
Profpexit longe, Laurentiaque agmina vidit;
910 Et fævum Aenean agnovit Turnus in armis,
Adventumque pedum, flatusque audivit equorum:
Continuo pugnas ineant, et prælia tentent;
Ni rofeus feffos jam gurgite Phœbus Ibero
Tingat equos, noctemque die labente reducat.
915 Confidunt caftris ante urbem, et mœnia vallant.