455 Stare procul campis meditantem prælia taurum,
Advolat: haud alia eft Turni venientis imago.
Hunc ubi contiguum miffæ fore credidit hastæ,
Ire prior Pallas, fi qua fors adjuvet ausum,

Viribus imparibus; magnumque ita ad æthera fatur:
460 Per patris hofpitium, et menfas quas advena adisti
Te precor, Alcide, cœptis ingentibus adfis:
Cernat femineci fibi me rapere arma cruenta,
Victoremque ferant morientia lumina Turni.
Audiit Alcides juvenem, magnumque fub imo
465 Corde premit gemitum, lacrymafque effudit inanes.
Tum genitor natum dictis affatur amicis:

Stat fua cuique dies: breve, et irreparabile tempus
Omnibus eft vitæ: fed famam extendere factis,
Hoc virtutis opus. Trojæ fub moenibus altis
470 Tot nati cecidere Deum: quin occidit una
Sarpedon, mea progenies: etiam fua Turnum
Fata vocant, metafque dati pervenit ad ævi.
Sic ait, atque oculos Rutulorum rejicit arvis.
At Pallas magnis emittit viribus hastam;
475 Vaginaque cava fulgentem deripit ensem.
Illa volans, humeri furgunt qua tegmina fumma,
Incidit, atque viam clypei molita per oras,
Tandem etiam magno ftrinxit de corpore Turni.
Hic Turnus ferro præfixum robur acuto.
480 In Pallanta diu librans jacit, atque ita fatur:
Afpice, num mage fit noftrum penetrabile telum.
Dixerat: at clypeum, tot ferri terga, tot æris,
Cum pellis toties obeat circumdata tauri,
Vibranti cufpis medium transverberat ictu,
485 Loricæque moras, et pectus perforat ingens.

Ille rapit calidum fruftra de vulnere telum:

Una eademque via fanguifque animufque fequuntur.
Corruit in vulnus: fonitum fuper arma dedere:

Et terram hoftilem moriens petit ore cruento. 490 Quem Turnus fuper affiftens,

Arcades, hæc, inquit, memores mea dicta referte
Evandro: qualem meruit, Pallanta remitto.
Quifquis honos tumuli, quicquid folamen humandi est,
Largior. haud illi ftabunt Aeneia parvo

495 Hofpitia. et lævo preffit pede, talia fatus,
Exanimum; rapiens immania pondera baltei,
Impreffumque nefas: una fub nocte jugali
Cæfa manus juvenum fœde, thalamique cruenti:
Quæ bonus Eurytion multo cælaverat auro:
500 Quo nunc Turnus ovat spolio, gaudetque potitus.
Nefcia mens hominum fati, fortifque futuræ,

Et fervare modum, rebus fublata fecundis!
Turno tempus erit, magno cum optaverit emtum
Intactum Pallanta, et cum fpolia ista, diemque
505 Oderit. at focii multo gemitu lacrymisque

510

Impofitum fcuto referunt Pallanta frequentes. O dolor, atque decus magnum rediture parenti! Hæc te prima dies bello dedit, hæc eadem aufert: Cum tamen ingentes Rutulorum linquis acervos. Nec jam fama mali tanti, fed certior auctor Advolat Aeneæ: Tenui difcrimine lethi Effe fuos; tempus verfis fuccurrere Teucris. Proxima quæque metit gladio, latumque per agmen Ardens limitem agit ferro; te, Turne, fuperbum 515 Cæde nova, quærens. Pallas, Evander, in ipfis Omnia funt oculis: menfæ, quas advena primus

Tunc

Tunc adiit, dextræque datæ. Sulmone creatos
Quatuor hic juvenes; totidem, quos educat Ufens,
Viventes rapit: inferias quos immolet umbris,
520 Captivoque rogi perfundat fanguine flammas.
Inde Mago procul infenfam cum tenderet hastam;
Ille astu fubit, ac tremebunda fupervolat hasta:
Et genua amplectens effatur talia fupplex:
Per patrios manes, et fpes furgentis Iuli,
Te precor hanc animam ferves natoque, patrique.
Est domus alta: jacent penitus defoffa talenta
Cælati argenti: funt auri pondera facti
Infectique mihi. non hic victoria Teucrum

525

Vertitur. haud anima una dabit difcrimina tanta.

530 Dixerat. Aeneas contra cui talia reddit:

Argenti atque auri memoras quæ multa talenta, Natis parce tuis: belli commercia Turnus Suftulit ista prior, jam tum Pallante peremto. Hoc patris Anchifæ manes, hoc fentit Iulus. 535 Sic fatus, galeam læva tenet, atque reflexa Cervice orantis capulo tenus abdidit ensem. Nec procul Aemonides, Phœbi Triviæque facerdos, Infula cui facra redimibat tempora vitta,

Totus collucens vefte, atque infignibus armis: 540 Quem congreffus agit campo, lapfumque fuperftans Immolat, ingentique umbra tegit. arma Serestus Lecta refert humeris; tibi, rex Gradive, tropæum. Inftaurant acies, Vulcani ftirpe creatus,

Cæculus, et veniens Marforum montibus Umbro. 545 Dardanides contra furit: Anxuris enfe finiftram, Et totum clypei ferro dejecerat orbem.

Dixerat ille aliquid magnum, vimque affore verbo

Crediderat,

Crediderat, coloque animum fortaffe ferebat; Canitiemque fibi, et longos promiserat annos. 550 Tarquitus exfultans contra fulgentibus armis, Silvicolæ Fauno Dryope quem Nympha crearat, Obvius ardenti fefe obtulit. ille reducta

Loricam clypeique ingens onus impedit hasta.
Tum caput orantis nequicquam, et multa parantis
555 Dicere, deturbat terræ: truncumque tepentem
Provolvens, fuper hæc inimico pectore fatur:
Istic nunc, metuende, jace. non te optima mater
Condet humi, patriove onerabit membra sepulcro:
Alitibus linquere feris: aut gurgite merfum
560 Unda feret, piscesque impasti vulnera lambent.
Protinus Antæum et Lycan, prima agmina Turni,
Perfequitur, fortemque Numam; fulvumque Camer-
Magnanimo Volfcente fatum: ditiffimus agri (tem,
Qui fuit Aufonidum, et tacitis regnavit Amyclis.
565 Aegæon qualis, centum cui brachia dicunt,

Centenasque manus, quinquaginta oribus ignem
Pectoribusque arfisse; Jovis cum fulmina contra
Tot paribus ftreperet clypeis, tot ftringeret enfes.
Sic toto Aeneas defævit in æquore victor,
570 Ut femel intepuit mucro. quin ecce Niphæi
Quadrijuges in equos, adverfaque pectora tendit:
Atque illi longe gradientem et dira frementem
Ut videre, metu verfi, retroque ruentes,
Effunduntque ducem, rapiuntque ad litora currus.
575 Interea bijugis infert fe Lucagus albis

In medios, fraterque Liger: fed frater habenis
Flectit equos; ftrictum rotat acer Lucagus ensem.
Haud tulit Aeneas tanto fervore furentes:

Irruit,

Irruit, adverfaque ingens apparuit hafta.

580 Cui Liger:

Non Diomedis equos, nec currum cernis Achillis,
Aut Phrygiæ campos: nunc belli finis et ævi
His dabitur terris. vefano talia late

Dicta volant Ligeri: fed non et Troius heros

585 Dicta parat contra: jaculum nam torquet in hoftes. Lucagus, ut pronus pendens in verbera telo Admonuit bijugos, projecto dum pede lævo Aptat fe pugnæ; fubit oras hafta per imas Fulgentis clypei: tum lævum perforat inguen. 590 Excuffus curru moribundus volvitur arvis. Quem pius Aeneas dictis affatur amaris:

Lucage, nulla tuos currus fuga fegnis equorum Prodidit, aut vanæ vertere ex hoftibus umbræ: Ipfe rotis faliens juga deferis. hæc ita fatus, 595 Arripuit bijugos. frater tendebat inermes Infelix palmas, curru delapfus eodem.

Per te, per qui te talem genuere parentes,

Vir Trojane, fine hanc animam, et miferere precantis.
Pluribus oranti Aeneas: Haud talia dudum

600 Dicta dabas: morere, et fratrem ne defere frater.
Tum, latebras animæ, pectus mucrone recludit.
Talia per campos edebat funera ductor

Dardanius; torrentis aquæ, vel turbinis atri
More furens. tandem erumpunt, et caftra relinquunt
605 Afcanius puer, et nequicquam obfeffa juventus.
Junonem interea compellat Juppiter ultro:

O germana mihi, atque eadem gratissima conjux;
Ut rebare, Venus (nec te fententia fallit)
Trojanas fuftentat opes! non vivida bello