Page images
PDF
EPUB

Tuque adeo, quem mox quæ fint habitura deorum 25 Concilia, incertum eft; urbifne invifere, Cæfar, Terrarumque velis curam : et te maximus orbis Auctorem frugum tempeftatumque potentem Accipiat, cingens materna tempora myrto; An deus immenfi venias maris, ac tua nautæ 30 Numina fola colant: tibi ferviat ultima Thule : Teque fibi generum Tethys emat omnibus undis : Anne novum tardis fidus te menfibus addas, Qua locus Erigonen inter Chelafque fequentes Panditur. ipfe tibi jam brachia contrahit ardens 35 Scorpius, et coeli jufta plus parte reliquit.

Quidquid eris; (nam te nec fperent Tartara regem, Nec tibi regnandi vėniat tam dira cupido: Quamvis Elyfios miretur Græcia campos, Nec repetita fequi curet Proferpina matrem) 40 Da facilem cursum, atque audacibus annue cœptis, Ignarofque viæ mecum miseratus agreftes,

Ingredere, et votis jam nunc affuesce vocari.

Vere novo, gelidus canis quum montibus humor
Liquitur, et zephyro putris fe gleba refolvit,
45 Depresso incipiat jam tum mihi taurus aratro
Ingemere, et fulco attritus fplendescere vomer.
Illa feges demum votis refpondet avari
Agricolæ, bis quæ folem, bis frigora sensit:
Illius immenfæ ruperunt horrea messes.
50 At prius ignotum ferro quam fcindimus æquor,
Ventos, et varium coeli prædifcere morem

Cura fit, ac patrios cultusque habitusque locorum:
Et quid quæque ferat regio, et quid quæque recuset.
Hic fegetes, illic veniunt felicius uvæ:

55 Arborei fœtus alibi, atque injussa virescunt

Gramina. nonne vides, croceos ut Tmolus odores, India mittit ebur, molles fua tura Sabæi?

At Chalybes nudi ferrum, virofaque Pontus Caftorea, Eliadum palmas Epiros equarum? 60 Continuo has leges, æternaque fœdera certis Impofuit natura locis: quo tempore primum Deucalion vacuum lapides jactavit in orbem: Unde homines nati, durum genus. Ergo age, terræ Pingue folum primis extemplo a menfibus anni 65 Fortes invertant tauri: glebafque jacentes Pulverulenta coquat maturis folibus æftas. At fi non fuerit tellus fœcunda, sub ipsum Arcturum tenui sat erit suspendere fulco: Illic, officiant lætis ne frugibus herbæ:

70 Hic, fterilem exiguus ne deferat humor arenam. Alternis idem tonfas ceffare novales,

Et fegnem patiere fitu durefcere campum.
Aut ibi flava feres, mutato fidere farra,
Unde prius lætum filiqua quaffante legumen,
75 Aut tenues fœtus viciæ, tristisque lupini

Suftuleris fragiles calamos, filvamque sonantem.
Urit enim lini campum feges, urit avenæ:
Urunt Lethæo perfusa papavera fomno.

Sed tamen alternis facilis labor: arida tantum 80 Ne faturare fimo pingui pudeat sola; neve Effotos cinerem immundum jactare per agros. Sic quoque mutatis requiefcunt fœtibus arva. Nec nulla interea eft inaratæ gratia terræ. Sæpe etiam fteriles incendere profuit agros, 85 Atque levem ftipulam crepitantibus urere flammis:

Sive inde occultas vires, et pabula terræ

Pinguia concipiunt: five illis omne per ignem
Excoquitur vitium, atque exfudat inutilis humor:
Seu plures calor ille vias et cæca relaxat

90 Spiramenta, novas veniat qua fuccus in herbas:
Seu durat magis, et venas aftringit hiantes :
Ne tenues pluviæ, rapidive potentia Solis
Acrior, aut Boreæ penetrabile frigus adurat.
Multum adeo, raftris glebas qui frangit inertes,
95 Vimineafque trahit crates, juvat arva: neque illum
Flava Ceres alto nequicquam fpectat Olympo:
Et qui, profciffo quæ fufcitat æquore terga,
Rurfus in obliquum verfo perrumpit aratro,
Exercetque frequens tellurem, atque imperat arvis.
100 Humida folftitia atque hiemes orate ferenas,
Agricola: hiberno lætiffima pulvere farra,
Lætus ager. nullo tantum se Mysia cultu
Jactat, et ipfa fuas mirantur Gargara messes.
Quid dicam, jacto qui femine cominus arva
105 Infequitur, cumulosque ruit male pinguis arenæ ?
Deinde fatis fluvium inducit, rivofque fequentes?
Et, quum exuftus ager morientibus æftuat herbis,
Ecce, fupercilio clivofi tramitis undam

Elicit: illa cadens raucum per levia murmur
10 Saxa ciet, fcatebrifque arentia temperat arva.
Quid, qui, ne gravidis procumbat culmus aristis,
Luxuriem fegetum tenera depascit in herba,
Quum primum fulcos æquant fata? quique paludis
Collectum humorem bibula deducit arena?
115 Præfertim incertis fi menfibus amnis abundans
Exit, et obducto late tenet omnia limo:

Unde

Unde cava tepido fudant humore lacunæ.

Nec tamen (hæc quum fint hominumque boumque laboVerfando terram experti) nihil improbus anfer, (res 120 Strymoniæque grues, et amaris intuba fibris,

Officiunt, aut umbra nocet. Pater ipfe colendi Haud facilem effe viam voluit, primufque per artem Movit agros, curis acuens mortalia corda: Nec torpere gravi passus fua regna veterno. 125 Ante Jovem nulli fubigebant arva coloni: Nec fignare quidem, aut partiri limite campum Fas erat: in medium quærebant: ipsaque tellus Omnia liberius, nullo pofcente, ferebat. Ille malum virus serpentibus addidit atris, 130 Prædarique lupos juffit, pontumque moveri: Mellaque decuffit foliis, ignemque removit, Et paffim rivis currentia vina repreffit: Ut varias ufus meditando extunderet artes Paulatim, et fulcis frumenti quæreret herbam: 135 Et filicis venis abftrufum excuderet ignem. Tunc alnos primum fluvii fenfere cavatas : Navita tum ftellis numeros et nomina fecit, Pleiadas, Hyadas, claramque Lycaonis Arcton. Tum laqueis captare feras, et fallere visco, 140 Inventum: et magnos canibus circumdare faltus. Atque alius latum funda jam verberat amnem, Alta petens: pelagoque alius trahit humida lina. Tum ferri rigor, atque argutæ lamina ferræ: (Nam primi cuneis scindebant fissile lignum.) 145 Tum variæ venere artes. labor omnia vicit Improbus, et duris urgens in rebus egestas. Prima Ceres ferro mortales vertere terram

[blocks in formation]

Inftituit: quum jam glandes atque arbuta facræ
Deficerent filvæ, et victum Dodona negaret.

150 Mox et frumentis labor additus: ut mala culmos
Effet robigo, fegnifque horreret in arvis
Carduus. intereunt fegetes: fubit afpera filva,
Lappæque, tribulique: interque nitentia culta
Infelix lolium et fteriles dominantur avenæ.
155 Quod nifi et affiduis terram infectabere raftris,
Et fonitu terrebis aves, et ruris opaci

Falce premes umbras, votifque vocaveris imbrem:
Heu, magnum alterius frustra spectabis acervum;
Concuffaque famem in filvis folabere quercu.
160 Dicendum, et quæ fint duris agreftibus arma:
Queis fine nec potuere feri, nec furgere meffes.
Vomis, et inflexi primum grave robur aratri,
Tardaque Eleufinæ matris volventia plaustra,
Tribulaque, traheæque, et iniquo pondere raftri:
165 Virgea præterea Celei vilifque fupellex,
Arbuteæ crates, et mystica vannus Iacchi.
Omnia quæ multo ante memor provisa repones;
Si te digna manet divini gloria ruris.
Continuo in filvis magna vi flexa domatur

170 In burim, et curvi formam accipit ulmus aratri.
Huic a ftirpe pedes temo protentus in octo,
Binæ aures, duplici aptantur dentalia dorfo.
Cæditur et tilia ante jugo levis, altaque fagus,
Stivaque, quæ currus a tergo torqueat imos;
175 Et fufpenfa focis explorat robora fumus.

Poffum multa tibi veterum præcepta referre;
Ni refugis, tenuefque piget cognofcere curas.
Area cum primis ingenti æquanda cylindro,

Et

« PreviousContinue »