En, ait: et jaculum intorquens emittit in auras,
Principium pugnæ; et campo sese arduus infert.
Clamore excipiunt focii, fremituque fequuntur
55 Horrifono: Teucrum mirantur inertia corda,
Non æquo dare se campo, non obvia ferre

Arma viros; fed caftra fovere. huc turbidus atque huc
Luftrat equo muros, aditumque per avia quærit.
Ac veluti pleno lupus infidiatus ovili,

60 Quum fremit ad caulas, ventos perpeffus et imbres
Nocte fuper media; tuti fub matribus agni
Balatum exercent: ille afper, et improbus ira
Sævit in abfentes: collecta fatigat edendi
Ex longo rabies, et ficcæ fanguine fauces.
65 Haud aliter Rutulo, muros et castra tuenti,
Ignefcunt iræ: et duris dolor offibus ardet;
Qua tentet ratione aditus, et qua via claufos
Excutiat Teucros vallo, atque effundat in æquor.
Claffem, quæ lateri caftrorum adjuncta latebat,
70 Aggeribus septam circum et fluvialibus undis,
Invadit; fociofque incendia pofcit ovantes;
Atque manum pinu flagranti fervidus implet..
Tum vero incumbunt: urget præfentia Turni,
Atque omnis facibus pubes accingitur atris.
75 Diripuere focos: piceum fert fumida lumen
Tæda, et commiftam Vulcanus ad aftra favillam.
Quis Deus, o Mufæ, tam fæva incendia Teucris
Avertit? tantos ratibus quis depulit ignes?
Dicite. prifca fides facto, fed fama perennis.

80

Tempore quo primum Phrygia formabat in Ida
Aeneas claffem, et pelagi petere alta parabat;
Ipfa Deum fertur genetrix Berecynthia magnum

Rr 3

Vocibus

Vocibus his affata Jovem: Da, nate, petenti;
Quod tua cara parens domito te poscit Olympo.
85 Pinea filva mihi multos dilecta per annos,
Lucus in arce fuit fumma, quo facra ferebant,
Nigranti picea, trabibusque obfcurus acernis:
Has ego Dardanio juveni, quum claffis egeret,
Læta dedi: nunc follicitam timor anxius angit.
90 Solve metus, atque hoc precibus sine posse parentem;
Ne curfu quaffatæ ullo, neu turbine venti
Vincantur: profit noftris in montibus ortas.
Filius huic contra, torquet qui fidera mundi:
O genetrix, quo fata vocas? aut quid petis iftis?
95 Mortaline manu factæ immortale carinæ

Fas habeant? certusque incerta pericula lustret
Aeneas? cui tanta Deo permissa potestas?
Imo, ubi defunctæ finem portufque tenebunt
Aufonios, olim quæcunque evaferit undis,
100 Dardaniumque ducem Laurentia vexerit arva;
Mortalem eripiam formam, magnique jubebo
Aequoris effe Deas: qualis Nereia Doto,
Et Galatea fecant fpumantem pectore pontum.
Dixerat: idque ratum, Stygii per flumina fratris,
105 Per pice torrentes atraque voragine ripas,
Annuit: et totum nutu tremefecit Olympum.

Ergo aderat promiffa dies, et tempora Parcæ
Debita complerant; quum Turni injuria matrem
Admonuit facris ratibus depellere tædas.
110 Hic primum nova lux oculis effulfit, et ingens
Vifus ab Aurora cœlum transcurrere nimbus,
Idæique chori: tum vox horrenda per auras
Excidit, et Troum Rutulorumque agmina complet:

Ne

Ne trepidate meas, Teucri, defendere naves,
115 Neve armate manus: maria ante exurere Turno,
Quam facras, dabitur, pinus. vos ite folutæ,
Ite, Deæ pelagi: Genetrix jubet. et fua quæque
Continuo puppes abrumpunt vincula ripis:
Delphinumque modo demerfis æquora roftris
120 Ima petunt. hinc virgineæ, mirabile monstrum,
Reddunt fe totidem facies, pontoque feruntur,
Quot prius æratæ steterant ad litora proræ.
Obftupuere animis Rutuli: conterritus ipfe
Turbatis Meffapus equis: cunctatur et amnis
125 Rauca fonans, revocatque pedem Tiberinus ab alto.
At non audaci ceffit fiducia Turno:

Ultro animos tollit dictis, atque increpat ultro:
Trojanos hæc monftra petunt: his Juppiter ipfe
Auxilium folitum eripuit: non tela, nec ignes
130 Exfpectant Rutulos. ergo maria invia Teucris,
Nec fpes ulla fugæ: rerum pars altera ademta est:
Terra autem in manibus noftris: tot millia gentes
Arma ferunt Italæ. nil me fatalia terrent,

Si qua Phryges præ se jactant, responsa Deorum.
135 Sat Fatis Venerique datum, tetigere quod arva
Fertilis Aufoniæ Troes. funt et mea contra
Fata mihi, ferro fceleratam exfcindere gentem,
Conjuge prærepta. nec folos tangit Atridas
Ifte dolor, folifque licet capere arma Mycenis.
140 Sed periiffe femel fatis eft? peccare fuiffet
Ante fatis, penitus modo non genus omne perofos
Femineum. quibus hæc medii fiducia valli,
Foffarumque moræ, lethi discrimina parva,
Dant animos: an non viderunt monia Trojæ

145 Neptuni

145 Neptuni fabricata manu confidere in ignes?
Sed vos, o lecti, ferro quis fcindere vallum
Apparat, et mecum invadit trepidantia castra?
Non armis mihi Vulcani, non mille carinis
Eft opus in Teucros. addant se protinus omnes
150 Etrufci focios: tenebras, et inertia furta
Palladii, cæfis fummæ cuftodibus arcis,

Ne timeant; nec equi cæca condemur in alvo;
Luce palam certum est igni circundare muros.
Haud fibi cum Danais rem, faxo, et pube Pelasga
155 Effe putent; decimum quos diftulit Hector in annum.
Nunc adeo, melior quoniam pars acta diei,
Quod fupereft, læti bene geftis corpora rebus
Procurate, viri, et pugnam sperate parati.
Interea vigilum excubiis obfidere portas
160 Cura datur Messapo, et monia cingere flammis.
Bis feptem Rutuli, muros qui milite servent,
Delecti: aft illos centeni quemque fequuntur
Purpurei cristis juvenes, auroque corufci:
Discurrunt, variantque vices, fufique per herbam
165 Indulgent vino, et vertunt crateras ahenos.
Collucent ignes: noctem cuftodia ducit
Infomnem ludo.

Hæc fuper e vallo prospectant Troes, et armis Alta tenent: nec non trepidi formidine portas 170 Explorant, pontesque et propugnacula jungunt: Tela gerunt. instant Mnestheus, acerque Sereftus: Quos pater Aeneas, fi quando adversa vocarent, Rectores juvenum, et rerum dedit esse magistros. Omnis per muros legio fortita periclum 175 Excubat, exercetque vices, quod cuique tuendum eft.

Nifus erat portæ cuftos acerrimus armis
Hyrtacides; comitem Aeneæ quem miserat Ida
Venatrix, jaculo celerem, levibufque fagittis:
Et juxta comes Euryalus, quo pulchrior alter
180 Non fuit Aeneadum, Trojana nec induit arma;
Ora puer prima fignans intonsa juventa.

His amor unus erat, pariterque in bella ruebant:
Tum quoque communi portam ftatione tenebant.
Nifus ait, Dine hunc ardorem mentibus addunt,
185 Euryale? an sua cuique Deus fit dira cupido?
Aut pugnam, aut aliquid jamdudum invadere magnum
Mens agitat mihi; nec placida contenta quiete eft.
Cernis, quæ Rutulos habeat fiducia rerum:
Lumina rara micant: fomno vinoque foluti
190 Procubuere: filent late loca. percipe porro
Quid dubitem, et quæ nunc animo fententia furgat.
Aenean acciri omnes, populufque patrefque,
Expofcunt; mittique viros qui certa reportent.
Si tibi, quæ posco, promittunt; (nam mihi facti
195 Fama fat eft) tumulo videor reperire fub illo.
Poffe viam ad muros et moenia Pallantea.
Obftupuit magno laudum perculfus amore
Euryalus: fimul his ardentem affatur amicum:
Mene igitur focium fummis adjungere rebus,
200 Nife, fugis? folum te in tanta pericula mittam?
Non ita me genitor bellis affuetus Opheltes
Argolicum terrorem inter Trojæque labores
Sublatum erudiit: nec tecum talia geffi,
Magnanimum Aenean, et fata extrema fecutus.
205 Eft hic, eft animus lucis contemtor, et istum
Qui vita bene credat emi, quo tendis, honorem.