Page images
PDF
EPUB

In partefque rapit varias, perque omnia versat.
Sicut aquæ tremulum labris ubi lumen ahenis
Sole repercuffum, aut radiantis imagine Lunæ,
Omnia pervolitat late loca, jamque fub auras
25 Erigitur, fummique ferit laquearia tecti.

Nox erat, et terras animalia feffa per omnes
Alituum pecudumque genus fopor altus habebat:
Quum pater in ripa, gelidique fub ætheris axe
Aeneas, tristi turbatus pectora bello,

30 Procubuit, seramque dedit per membra quietem.
Huic Deus ipfe loci, fluvio Tiberinus amœno,
Populeas inter fenior fe attollere frondes
Vifus. eum tenuis glauco velabat amictu
Carbafus, et crines umbrofa tegebat arundo.
35 Tum fic affari, et curas his demere dictis:

O fate gente Deum, Trojanam ex hoftibus urbem
Qui revehis nobis, æternaque Pergama fervas,
Exspectate folo Laurenti, arvifque Latinis;

Hic tibi certa domus, certi, ne abfiste, Penates: 40 Neu belli terrere minis. tumor omnis et iræ Conceffere Deum.

Jamque tibi, ne vana putes hæc fingere fomnum, Litoreis ingens inventa fub ilicibus fus, Triginta capitum fœtus enixa, jacebit; 45 Alba, folo recubans, albi circum ubera nati. Hic locus urbis erit, requies ea certa laborum: Ex quo ter denis urbem redeuntibus annis Afcanius clari condet cognominis Albam. Haud incerta cano. nunc qua ratione, quod instat, 50 Expedias victor, paucis, adverte, docebo.

Arcades his oris, genus a Pallante profectum,

Qui regem Evandrum comites, qui signa secuti,
Delegere locum, et posuere in montibus urbem,
Pallantis proavi de nomine, Pallanteum.

55 Hi bellum affidue ducunt cum gente Latina:
Hos caftris adhibe focios, et fœdere junge.
Ipfe ego te ripis, et recto flumine ducam,
Adverfum remis fuperes fubvectus ut amnem.
Surge age, nate Dea; primisque cadentibus astris
60 Junoni fer rite preces; iramque, minasque
Supplicibus fupera votis. mihi victor honorem
Perfolves. ego fum, pleno quem flumine cernis
Stringentem ripas, et pinguia culta secantem,
Cæruleus Tybris, cœlo gratiffimus amnis.

65 Hic mihi magna domus, celfis caput urbibus exit.
Dixit: deinde lacu fluvius fe condidit alto,
Ima petens: nox Aenean fomnusque reliquit.
Surgit, et, ætherii spectans orientia Solis
Lumina, rite cavis undam de flumine palmis
70 Suftulit, ac tales effudit ad æthera voces:

Nymphæ, Laurentes Nymphæ, genus amnibus unde est,
Tuque, o Tybri, tuo genitor cum flumine fancto,
Accipite Aenean, et tandem arcete periclis.
Quo te cunque lacus miferantem incommoda nostra
75 Fonte tenet, quocunque folo pulcherrimus exis;
Semper honore meo, femper celebrabere donis,
Corniger Hefperidum fluvius regnator aquarum:
Adfis o tandem, et propius tua numina firmes.
Sic memorat: geminasque legit de classe biremes,
80 Remigioque aptat; focios fimul inftruit armis.
Ecce autem fubitum atque oculis mirabile monstrum,
Candida per filvam cum fœtu concolor albo

[blocks in formation]

Procubuit, viridique in litore confpicitur fus:

Quam pius Aeneas, tibi enim, tibi, maxima Juno, 85 Mactat, facra ferens, et cum grege fiftit ad aram. Tybris ea fluvium, quam longa est, nocte tumentem Leniit; et tacita refluens ita fubstitit unda,

Mitis ut in morem ftagni placidæque paludis
Sterneret æquor aquis, remo ut luctamen abeffet.
90 Ergo iter inceptum celerant rumore fecundo:
Labitur uncta vadis abies: mirantur et undæ,
Miratur nemus infuetum fulgentia longe
Scuta virum fluvio pictasque innare carinas.
Olli remigio noctemque diemque fatigant,
95 Et longos fuperant flexus, variifque teguntur
Arboribus, viridesque secant placido æquore filvas.
Sol medium cœli confcenderat igneus orbem,
Quum muros, arcemque procul, et rara domorum
Tecta vident; quæ nunc Romana potentia cœlo
100 Aequavit: tum res inopes Evandrus habebat.
Ocius advertunt proras, urbique propinquant.
Forte die folennem illo rex Arcas honorem
Amphitryoniadæ magno Divifque ferebat,
Ante urbem, in luco. Pallas huic filius una,
105 Una omnes juvenum primi, pauperque fenatus,
Thura dabant; tepidusque cruor fumabat ad aras.
Ut celfas videre rates, atque inter opacum
Allabi nemus, et tacitis incumbere remis;
Terrentur visu subito, cunctique relictis

110 Confurgunt menfis. audax quos rumpere Pallas
Sacra vetat, raptoque volat telo obvius ipse;
Et procul e tumulo: Juvenes, quæ caufa fubegit
Ignotas tentare vias? quo tenditis? inquit,

Qui genus? unde domo? pacemne huc fertis, an arma? 115 Tum pater Aeneas puppi fic fatur ab alta, Paciferæque manu ramum prætendit olivæ: Trojugenas, ac tela vides inimica Latinis, Quos illi bello profugos egere fuperbo. Evandrum petimus. ferte hæc, et dicite lectos 120 Dardaniæ veniffe duces, focia arma rogantes. Obftupuit tanto perculfus nomine Pallas:

Egredere o quicunque es, ait, coramque parentem
Alloquere, ac noftris fuccede Penatibus hofpes.
Excepitque manu, dextramque amplexus inhæfit.
125 Progreffi fubeunt luco, fluviumque relinquunt.
Tum Regem Aeneas dictis affatur amicis:

Optime Grajugenum, cui me Fortuna precari,
Et vitta comtos voluit prætendere ramos;

Non equidem extimui, Danaum quod ductor et Arcas,
130 Quodque a ftirpe fores geminis conjunctus. Atridis:
Sed mea me virtus, et fancta oracula Divum,
Cognatique patres, tua terris didita fama,
Conjunxere tibi, et fatis egere volentem.
Dardanus, Iliacæ primus pater urbis et auctor,
135 Electra, ut Graii perhibent, Atlantide cretus,
Advehitur Teucros: Electram maximus Atlas
Edidit, ætherios humero qui fuftinet orbes.
Vobis Mercurius pater eft, quem candida Maia
Cyllenes gelido conceptum vertice fudit.
140 At Maiam, auditis fi quicquam credimus, Atlas,
Idem Atlas generat, cœli qui fidera tollit.
Sic genus amborum fcindit se sanguine ab uno.
His fretus; non legatos, neque prima per artem
Tentamenta tui pepigi: me me ipse, meumque

145 Objeci

145 Objeci caput, et fupplex ad limina veni.

Gens eadem, quæ te, crudeli Daunia bello
Infequitur: nos fi pellant; nihil abfore credunt,
Quin omnem Hesperiam penitus sua sub juga mittant;
Et mare, quod fupra, teneant, quodque alluit infra.
150 Accipe, daque fidem. funt nobis fortia bello
Pectora, funt animi, et rebus fpectata juventus.

Dixerat Aeneas: ille os oculofque loquentis,
Jamdudum et totum luftrabat lumine corpus.
Tunc fic pauca refert: Ut te, fortiffime Teucrum,
155 Accipio, agnofcoque libens! ut verba parentis
Et vocem Anchifæ magni vultumque recordor!
Nam memini Hefiones vifentem regna fororis
Laomedontiaden Priamum, Salamina petentem,
Protenus Arcadia gelidos invifere fines.
160 Tum mihi prima genas vestibat flore juventa:
Mirabarque duces Teucros, mirabar et ipsum
Laomedontiaden: fed cunctis altior ibat

Anchifes. mihi mens juvenili ardebat amore Compellare virum, et dextræ conjungere dextram. 165 Acceffi, et cupidus Phenei fub mœnia duxi.

Ille mihi infignem pharetram, Lyciafque fagittas, Difcedens, chlamydemque auro dedit intertextam, Frænaque bina, meus quæ nunc habet, aurea, Pallas. Ergo et, quam petitis, juncta est mihi fœdere dextra: 170 Et, lux quum primum terris fe craftina reddet, Auxilio lætos dimittam, opibufque juvabo.

Interea facra hæc, quando huc venistis amici, Annua, quæ differre nefas, celebrate faventes Nobifcum, et jam nunc fociorum assuescite menfis. 175 Hæc ubi dicta; dapes jubet et fublata reponi

Pocula,

« PreviousContinue »