Page images
PDF
EPUB

ļ

Hoc etiam his addam, tua fi mihi certa voluntas, Finitimas in bella feram rumoribus urbes, 550 Accendamque animos infani Martis amore,

Undique ut auxilio veniant; fpargam arma per agros. Tum contra Juno: Terrorum ac fraudis abunde eft. Stant belli caufæ: pugnatur cominus armis. Quæ fors prima dedit, fanguis novus imbuit arma. 555 Talia connubia et tales celebrent hymenæos, Egregium Veneris genus, et rex ipfe Latinus. Te fuper ætherias errare licentius auras, Haud pater ipfe velit fummi regnator Olympi. Cede locis. ego, fi qua fuper fortuna laborum eft, 560 Ipfa regam. tales dederat Saturnia voces. Illa autem attollit ftridentes anguibus alas, Cocytique petit fedem, fupera ardua linquens. Eft locus Italiæ medio fub montibus altis Nobilis, et fama multis memoratus in oris, 565 Amfancti valles: denfis hunc frondibus atrum Urget utrimque latus nemoris, medioque fragofus Dat fonitum faxis et torto vortice torrens.

Hic fpecus horrendum, et fævi spiracula Ditis Monftrantur; ruptoque ingens Acheronte vorago 570 Peftiferas aperit fauces: queis condita Erinnys, Invifum numen, terras cœlumque levabat.

Nec minus interea extremam Saturnia bello
Imponit regina manum. ruit omnis in urbem
Paftorum ex acie numerus; cæfofque reportant,
575 Almonem puerum, fœdatique ora Galæsi:

Implorantque Deos, obteftanturque Latinum.
Turnus adeft, medioque in crimine cædis et ignis,
Terrorem ingeminat: Teucros in regna vocari,

Stirpem

Stirpem admifceri Phrygiam; fe limine pelli.
580 Tum quorum attonitæ Baccho nemora avia matres
Infultant thiafis, (neque enim leve nomen Amatæ)
Undique collecti coeunt, Martemque fatigant.
Ilicet infandum cuncti contra omina bellum
Contra fata Deum perverfo numine pofcunt.
585 Certatim regis circumftant tecta Latini.
Ille, velut pelagi rupes immota, resistit:
Ut pelagi rupes, magno veniente fragore,
Quæ fefe, multis circum latrantibus undis,
Mole tenet: fcopuli nequicquam et fpumea circum
590 Saxa fremunt, laterique illifa refunditur alga.
Verum ubi nulla datur cæcum exfuperare poteftas
Confilium, et fævæ nutu Junonis eunt res;
Multa Deos, aurasque pater teftatus inanes,
Frangimur heu fatis, inquit, ferimurque procella.
595 Ipfi has facrilego pendetis fanguine pœnas,
O miferi! te, Turne, nefas, te trifte manebit
Supplicium; votifque Deos venerabere seris.
Nam mihi parta quies, omnifque in limine portus:
Funere felici fpolior. Nec plura locutus,
600 Sepfit se tectis, rerumque reliquit habenas.

Mos erat Hefperio in Latio, quem protinus urbes
Albanæ coluere facrum, nunc maxima rerum
Roma colit quum prima movent in prælia Martem;
Sive Getis inferre manu lacrymabile bellum,

605 Hyrcanifve Arabisve parant, feu tendere ad Indos,
Auroramque fequi, Parthofque repofcere figna.
Sunt geminæ belli portæ, fic nomine dicunt,
Relligione facræ, et fævi formidine Martis:
Centum ærei claudunt vectes, æternaque ferri

[blocks in formation]

610 Robora; nec cuftos abfiftit limine Janus.

Has, ubi certa fedet Patribus fententia pugnæ,
Ipfe, Quirinali trabea cinctuque Gabino
Infignis, referat ftridentia limina Conful:
Ipfe vocat pugnas: fequitur tum cætera pubes:
615 Aereaque affenfu confpirant cornua rauco.
Hoc et tum Aeneadis indicere bella Latinus
More jubebatur, triftefque recludere portas.
Abftinuit tactu Pater, averfufque refugit
Foda minifteria, et cæcis se condidit umbris.
620 Tum regina Deum cœlo delapfa, morantes
Impulit ipfa manu portas, et cardine verso
Belli ferratos rupit Saturnia poftes.

Ardet inexcita Aufonia atque immobilis ante.
Pars pedes ire parat campis: pars arduus altis
625 Pulverulentus equis furit: omnes arma requirunt.
Pars leves clypeos, et fpicula lucida tergent

Arvina pingui, fubiguntque in cote secures:
Signaque ferre juvat, fonitufque audire tubarum.
Quinque adeo magnæ pofitis incudibus urbes
630 Tela novant; Atina potens, Tiburque superbum,
Ardea, Crustumerique, et turrigeræ Antemnæ.
Tegmina tuta cavant capitum, flectuntque falignas
Umbonum crates: alii thoracas ahenos,

Aut leves ocreas lento ducunt argento. 635 Vomeris huc et falcis honos, huc omnis aratri Ceffit amor: recoquunt patrios fornacibus enfes. Claffica jamque fonant: it bello tessera signum. Hic galeam tectis trepidus rapit: ille frementes Ad juga cogit equos; clypeumque auroque trilicem 640 Loricam induitur, fidoque accingitur enfe.

Pandite

Pandite nunc Helicona, Deæ, cantufque movete:
Qui bello exciti Reges; quæ quemque fecutæ
Complerint campos acies; quibus Itala jam tum
Floruerit terra alma viris, quibus arferit armis.
645 Et meministis enim, Divæ, et memorare poteftis:
Ad nos vix tenuis famæ perlabitur aura.

Primus init bellum Tyrrhenis afper ab oris
Contemtor Divum Mezentius, agminaque armat.
Filius huic juxta Laufus, quo pulchrior alter
650 Non fuit, excepto Laurentis corpore Turni.
Laufus, equum domitor, debellatorque ferarum,
Ducit Agyllina nequicquam ex urbe secutos
Mille viros; dignus patriis qui lætior effet
Imperiis, et cui pater haud Mezentius effet.
655 Poft hos infignem palma per gramina currum,
Victoresque ostentat equos, fatus Hercule pulchro
Pulcher Aventinus: clypeoque infigne paternum,
Centum angues, cinctamque gerit serpentibus Hydram:
Collis Aventini filva quem Rhea facerdos
660 Furtivum partu fub luminis edidit auras,
Mista Deo mulier; poftquam Laurentia victor
Geryone exftincto Tirynthius attigit arva,
Tyrrhenoque boves in flumine lavit Iberas.
Pila manu, fævofque gerunt in bella dolones;
665 Et tereti pugnant mucrone, veruque Sabello.
Ipfe pedes tegmen torquens immane leonis,
Terribili impexum feta cum dentibus albis.
Indutus capiti; fic regia tecta fubibat,

Horridus, Herculeoque humeros innexus amictu. 670 Tum gemini fratres Tiburtia mœnia linquunt, Fratris Tiburti dictam cognomine gentem,

[blocks in formation]

Catillufque, acerque Coras, Argiva juventus:

Et primam ante aciem denfa inter tela feruntur. Ceu duo nubigenæ quum vertice montis ab alto 675 Defcendunt Centauri; Omolem Othrynque nivalem Linquentes curfu rapido: dat euntibus ingens Silva locum, et magno cedunt virgulta fragore. Nec Præneftinæ fundator defuit urbis,

Vulcano genitum, pecora inter agreftia regem, 680 Inventumque focis, omnis quem credidit ætas, Cæculus. hunc legio late comitatur agreftis:

Quique altum Prænefte viri, quique arva Gabinæ
Junonis, gelidumque Anienem, et roscida rivis
Hernica faxa colunt: quos dives Anagnia pafcit,
685 Quos, Amafene pater. non illis omnibus arma,
Nec clypei, currufve fonant. pars maxima glandes
Liventis plumbi fpargit: pars fpicula gestat
Bina manu, fulvofque lupi de pelle galeros
Tegmen habet capiti: veftigia nuda finistri
690 Inftituere pedis; crudus tegit altera pero.
At Meffapus equum domitor, Neptunia proles,
Quem neque fas igni cuiquam, nec fternere ferro,
Jampridem refides populos, defuetaque bello
Agmina in arma vocat subito, ferrumque retractat.
695 Hi Fefcenninas acies, æquofque Falifcos,

Hi Soractis habent arces, Flaviniaque arva,
Et Cimini cum monte lacum, lucofque Capenos.
Ibant æquati numero, Regemque canebant:
Ceu quondam nivei liquida inter nubila cycni,
700 Quum fefe e paftu referunt, et longa canoros
Dant per colla modos; fonat amnis, et Afia longe.
Pulfa palus.

Nec

« PreviousContinue »