Interea videt Aeneas in valle reducta

Seclufum nemus, et virgulta fonantia filvis;

705 Lethæumque, domos placidas qui prænatat, amnem. Hunc circum innumeræ gentes populique volabant. Ac veluti in pratis, ubi apes æstate serena Floribus infidunt variis, et candida circum Lilia funduntur; ftrepit omnis murmure campus. 710 Horrefcit visu subito, causasque requirit

715

Infcius Aeneas; quæ fint ea flumina porro,
Quive viri tanto complerint agmine ripas?
Tum pater Anchises: Animæ, quibus altera fato
Corpora debentur, Lethæi ad fluminis undam
Securos latices, et longa oblivia potant.

Has equidem memorare tibi, atque oftendere coram,
Jampridem hanc prolem cupio enumerare meorum;
Quo magis Italia tandem lætere reperta.

O pater, anne aliquas ad cœlum hinc ire putandum est
720 Sublimes animas, iterumque ad tarda reverti
Corpora? quæ lucis miferis tam dira cupido?
Dicam equidem; nec te suspensum, nate, tenebo;
Suscipit Anchises, atque ordine fingula pandit.

Principio cœlum, ac terras, campofque liquentes, - 725 Lucentemque globum Lunæ, Titaniaque aftra Spiritus intus alit: totamque infusa per artus Mens agitat molem, et magno fe corpore miscet. Inde hominum, pecudumque genus, vitæque volantum, Et quæ marmoreo fert monstra fub æquore pontus: 730 Igneus eft ollis vigor, et cœleftis origo

Seminibus; quantum non noxia corpora tardant,
Terrenique hebetant artus, moribundaque membra. (ras
Hinc metuunt cupiuntque; dolent gaudentque: nec au-

Refpiciunt, claufæ tenebris, et carcere cæco.

735 Quin, et fupremo quum lumine vita reliquit,

Non tamen omne malum miferis, nec funditus omnes
Corporeæ excedunt peftes: penitufque neceffe eft
Multa diu concreta modis inolefcere miris.

Ergo exercentur pœnis, veterumque malorum 740 Supplicia expendunt. aliæ panduntur inanes. Sufpenfæ ad ventos: aliis fub gurgite vasto Infectum eluitur fcelus, aut exuritur igni. Quifque fuos patimur Manes: exinde per amplum Mittimur Elyfium, et pauci læta arva tenemus: 745 Donec longa dies perfecto temporis orbe

Concretam exemit labem, purumque reliquit Aetherium fenfum, atque aurai fimplicis ignem. Has omnes, ubi mille rotam volvere per annos, Lethæum ad fluvium Deus evocat agmine magno: 750 Scilicet immemores fupera ut convexa revisant, Rurfus et incipiant in corpora velle reverti. Dixerat Anchises: natumque, unaque Sibyllam Conventus trahit in medios, turbamque fonantem; Et tumulum capit, unde omnes longo ordine poffit 755 Adverfos legere, et venientum difcere vultus.

Nunc age, Dardaniam prolem quæ deinde fequatur Gloria, qui maneant Itala de gente nepotes, Illuftres animas, noftrumque in nomen ituras, Expediam dictis, et te tua fata docebo. 760 Ille, vides, pura juvenis qui nititur hasta, Proxima forte tenet lucis loca; primus ad auras Aetherias Italo commiftus fanguine furget, Silvius, Albanum nomen, tua poftuma proles: Quem tibi longævo ferum Lavinia conjux

765 Educet

765 Educet filvis Regem, Regumque parentem:
Unde genus longa noftrum dominabitur Alba.
Proximus ille, Procas, Trojanæ gloria gentis;
Et Capys, et Numitor, et, qui te nomine reddet,
Silvius Aeneas; pariter pietate, vel armis
770 Egregius, fi unquam regnandam acceperit Albam.
Qui juvenes quantas oftentant, afpice, vires!
At qui umbrata gerunt civili tempora quercu;

Hi tibi Nomentum, et Gabios, urbemque Fidenam,
Hi Collatinas imponent montibus arces,

775 Pometios, Castrumque Inui, Bolamque, Coramque.
Hæc tum nomina erunt, nunc funt fine nomine terræ.
Quin et avo comitem fefe Mavortius addet
Romulus; Affaraci quem fanguinis Ilia mater
Educet. viden' ut geminæ stant vertice cristæ,
780 Et Pater ipse suo Superum jam fignat honore?
En hujus, nate, auspiciis illa inclyta Roma
Imperium terris, animos æquabit Olympo;
Septemque una fibi muro circumdabit arces:
Felix prole virum: qualis Berecynthia mater
785 Invehitur curru Phrygias turrita per urbes,
Læta Deum partu, centum complexa nepotes;
Omnes cœlicolas, omnes fupera alta tenentes.
Huc, geminas huc flecte acies: hanc aspice gentem,
Romanofque tuos. Hic Cæfar, et omnis Iuli
790 Progenies, magnum cœli ventura fub axem.
Hic vir, hic eft, tibi quem promitti fæpius audis,
Augustus Cæfar, Divi genus: aurea condet
Secula qui rurfus Latio, regnata per arva
Saturno quondam: fuper et Garamantas et Indos
795 Proferet imperium. jacet extra fidera tellus,

Extra anni Solifque vias, ubi cœlifer Atlas

Axem humero torquet stellis ardentibus aptum.
Hujus in adventu jam nunc et Caspia regna
Refponfis horrent Divum, et Mæotica tellus,
800 Et feptemgemini turbant trepida oftia Nili.
Nec vero Alcides tantum telluris obivit;
Fixerit æripidem cervam licet, aut Erymanthi
Pacarit nemora, et Lernam tremefecerit arcu.
Nec, qui pampineis victor juga flectit habenis,
805 Liber, agens celfo Nyfæ de vertice tigres.
Et dubitamus adhuc virtutem extendere factis?
Aut metus Aufonia prohibet consistere terra?

Quis procul ille autem ramis infignis olivæ, Sacra ferens? nofco crines incanaque menta 810 Regis Romani; primus qui legibus urbem

Fundabit, Curibus parvis, et paupere terra Miffus in imperium magnum. cui deinde subibit, Otia qui rumpet patriæ, refidefque movebit Tullus in arma viros, et jam defueta triumphis 815 Agmina. quem juxta fequitur jactantior Ancus; Nunc quoque jam nimium gaudens popularibus auris. Vis et Tarquinios Reges, animamque fuperbam Ultoris Bruti, fafcefque videre receptos? Confulis imperium hic primus, sævafque fecures 820 Accipiet: natofque pater, nova bella moventes, Ad pœnam pulchra pro libertate vocabit, Infelix: utcumque ferent ea facta minores; Vincet amor patriæ, laudumque immenfa cupido. Quin Decios, Drufofque procul, fævumque fecuri 825 Afpice Torquatum, et referentem figna Camillum. Illæ autem, paribus quas fulgere cernis in armis,

Concordes

Concordes animæ nunc et dum nocte prementur,

Heu quantum inter fe bellum, fi lumina vitæ

Attigerint, quantas acies ftragemque ciebunt! 830 Aggeribus Socer Alpinis, atque arce Monoci Defcendens; Gener adverfis inftructus Eois. Ne, pueri, ne tanta animis affuefcite bella: Neu patriæ validas in viscera vertite vires. Tuque prior, tu parce, genus qui ducis Olympo: 835 Projice tela manu, fanguis meus.

Ille triumphata Capitolia ad alta Corintho
Victor aget currum, cæfis infignis Achivis.
Eruet ille Argos, Agamemnoniafque Mycenas,
Ipfumque Aeaciden, genus armipotentis Achillei;
840 Ultus avos Troja, templa et temerata Minervæ.
Quis te, magne Cato, tacitum; aut te, Coffe, relinquat?
Quis Gracchi genus? aut geminos, duo fulmina belli,
Scipiadas, cladem Libyæ? parvoque potentem
Fabricium? vel te fulco, Serrane, ferentem?
845 Quo feffum rapitis, Fabii? tu maximus ille es,
Unus qui nobis cunctando restituis rem.
Excudent alii fpirantia mollius æra:

Credo equidem, vivos ducent de marmore vultus;
Orabunt caufas melius; cœlique meatus
850 Defcribent radio; et furgentia fidera dicent;
Tu regere imperio populos, Romane, memento:
Hæ tibi erunt artes; pacifque imponere morem,
Parcere fubjectis, et debellare fuperbos.

Sic pater Anchises: atque hæc mirantibus addit:
855 Afpice, ut infignis fpoliis Marcellus opimis.
Ingreditur, victorque viros fupereminet omnes!
Hic rem Romanam, magno turbante tumultu,

Kk 3

Siftet