Refpicit Aeneas fubito; et fub rupe sinistra Moenia lata videt, triplici circundata muro: 550 Quæ rapidus flammis ambit torrentibus amnis Tartareus Phlegethon, torquetque fonantia faxa. Porta adverfa, ingens, folidoque adamante columnæ: Vis ut nulla virum, non ipfi exfcindere ferro Cœlicolæ valeant. ftat ferrea turris ad auras: 555 Tifiphoneque fedens palla fuccincta cruenta, Vestibulum exfomnis fervat noctesque diesque. Hinc exaudiri gemitus, et fæva fonare
Verbera; tum ftridor ferri, tractæque catenæ. Conftitit Aeneas, ftrepitumque exterritus haufit: 560 Quæ fcelerum facies? O Virgo, effare: quibufve Urgentur pœnis? quis tantus plangor ad auras? Tum Vates fic orfa loqui: Dux inclyte Teucrum, Nulli fas cafto fceleratum infiftere limen: Sed me, quum lucis Hecate præfecit Avernis, 565 Ipfa Deum pœnas docuit, perque omnia duxit. Gnofius hæc Rhadamanthus habet duriffima regna, Caftigatque, auditque dolos; fubigitque fateri, Quæ quis apud fuperos, furto lætatus inani, Diftulit in feram commiffa piacula mortem. 570 Continuo fontes ultrix accincta flagello Tifiphone quatit infultans; torvofque finistra Intentans angues, vocat agmina sæva sororum.
Tum demum horrifono ftridentes cardine facræ Panduntur porta. Cernis, cuftodia qualis 575 Vestibulo fedeat? facies quæ limina fervet? Quinquaginta atris immanis hiatibus Hydra Sævior intus habet fedem. tum Tartarus ipfe Bis patet in præceps tantum, tenditque fub umbras, Quantus
Quantus ad ætherium Coeli, fufpectus Olympum.
580 Hic genus antiquum terræ Titania pubes,
Fulmine dejecti, fundo volvuntur in imo.
Hic et Aloidas geminos, immania vidi
Corpora; qui manibus magnum refcindere cœlum
Aggreffi, fuperifque Jovem detrudere regnis.
585 Vidi et crudeles dantem Salmonea pœnas,
Dum flammas Jovis, et fonitus imitatur Olympi.
Quatuor hic invectus equis, et lampada quassans,
Per Graium populos, mediæque per Elidis urbem,
Ibat ovans, Divumque fibi pofcebat honorem;
590 Demens! qui nimbos, et non imitabile fulmen
Aere, et cornipedum curfu fimularat equorum.
At pater omnipotens denfa inter nubila telum
Contorfit, (non ille faces, nec fumea tædis
Lumina) præcipitemque immani turbine adegit.
Nec non et Tityon Terræ omniparentis alumnum
Cernere erat: per tota novem cui jugera corpus.
Porrigitur; roftroque immanis vultur obunco
Immortale jecur tondens, fœcundaque pœnis
Vifcera, rimaturque epulis, habitatque fub alto
600 Pectore: nec fibris requies datur ulla renatis.
Quid memorem Lapithas, Ixiona, Pirithoumque?
Quos fuper atra filex jam jam lapfura, cadentique
Imminet affimilis. lucent genialibus altis
Aurea fulcra toris, epulæque ante ora paratæ
605 Regifico luxu. Furiarum maxima juxta
Accubat, et manibus prohibet contingere mensas:
Exfurgitque facem attollens, atque intonat ore.
Hic, quibus invifi fratres, dum vita manebat,
Pulfatufve parens, et fraus innexa clienti;
610 Aut qui divitiis foli incubuere repertis,
Nec partem pofuere fuis; quæ maxima turba est:
Quique ob adulterium cæfi, quique arma fecuti
Impia, nec veriti dominorum fallere dextras;
Inclusi pœnam exfpectant. ne quære doceri
615 Quam pœnam, aut quæ forma viros, fortunave merfit.
Saxum ingens volvunt alii, radiisque rotarum
Districti pendent. fedet, æternumque fedebit
Infelix Thefeus: Phlegyafque miferrimus omnes
Admonet, et magna testatur voce per umbras:
620 Discite juftitiam moniti, et non temnere Divos.
Vendidit hic auro patriam, dominumque potentem
Impofuit: fixit leges pretio, atque refixit.
Hic thalamum invafit natæ, vetitofque Hymenæos.
Aufi omnes immane nefas, aufoque potiti..
625 Non, mihi fi linguæ centum fint, oraque centum,
Ferrea vox, omnes fcelerum comprendere formas,
Omnia pœnarum percurrere nomina possim.
Hæc ubi dicta dedit Phœbi longæva facerdos:
Sed jam age, carpe viam, et fufceptum perfice munus:
630 Acceleremus, ait. Cyclopum educta caminis
Moenia confpicio, atque adverfo fornice portas:
Hæc ubi nos præcepta jubent deponere dona.
Dixerat: et pariter, greffi per opaca viarum,
Corripiunt fpatium medium, foribufque propinquant.
635 Occupat Aeneas aditum, corpusque recenti
Spargit aqua, ramumque adverfo in limine figit.
His demum exactis, perfecto munere Divæ,
Devenere locos lætos, et amoena vireta
Fortunatorum nemorum, fedesque beatas.
640 Largior hic campos æther, et lumine vestit
Purpureo: Solemque fuum, fua fidera norunt.
Pars in gramineis exercent membra palæstris;
Contendunt ludo, et fulva luctantur arena:
Pars pedibus plaudunt choreas, et carmina dicunt.
645 Nec non Threicius longa cum veste facerdos
Obloquitur numeris feptem difcrimina vocum:
Jamque eadem digitis, jam pectine pulfat eburno.
His genus antiquum Teucri, pulcherrima proles,
Magnanimi heroes, nati melioribus annis;
650 Ilufque, Affaracufque, et Troje Dardanus auctor.
Arma procul, currufque virum miratur inanes.
Stant terra defixæ hastæ, paffimque foluti
Per campos pafcuntur equi. quæ gratia currum,
Armorumque fuit vivis, quæ cura nitentes
655 Pascere equos; eadem fequitur tellure repoftos.
Conspicit, ecce, alios dextra lævaque per herbam
Vefcentes, lætumque choro paana canentes,
Inter odoratum lauri nemus: unde fuperne
Plurimus Eridani per filvam volvitur amnis.
660 Hic manus, ob patriam pugnando vulnera passi;
Quique facerdotes cafti, dum vita manebat;
Quique pii vates, et Phœbo digna locuti;
Inventas aut qui vitam excoluere per artes;
Quique fui memores alios fecere merendo:
665 Omnibus his nivea cinguntur tempora vitta.
Quos circumfufos fic eft affata Sibylla;
Mufæum ante omnes: medium nam plurima turba Hunc habet, atque humeris exftantem suspicit altis: Dicite, felices animæ, tuque, optime vates, 670 Quæ regio Anchisen, quis habet locus? illius ergo Venimus, et magnos Erebi tranavimus amnes.
Atque huic refponfum paucis ita reddidit heros:
Nulli certa domus: lucis habitamus opacis,
Riparumque toros, et prata recentia rivis
675 Incolimus. fed vos, fi fert ita corde voluntas,
Hoc fuperate jugum, et facili jam tramite fistam
Dixit: et ante tulit greffum, campofque nitentes
Defuper oftentat: dehinc fumma cacumina linquunt.
At pater Anchises penitus convalle virenti
680 Inclufas animas, fuperumque ad lumen ituras,
Luftrabat studio recolens: omnemque fuorum
Forte recenfebat numerum, carofque nepotes,
Fataque, fortunasque virum, morefque, manufque.
Ifque ubi tendentem adverfum per gramina vidit
685 Aenean; alacris palmas utrasque tetendit,
Effufæque genis lacrymæ; et vox excidit ore:
Venisti tandem! tuaque exfpectata parenti
Vicit iter durum pietas! datur ora tueri,
Nate, tua, et notas audire et reddere voces !
690 Sic equidem ducebam animo, rebarque futurum,
Tempora dinumerans: nec me mea cura fefellit.
Quas ego te terras, et quanta per æquora vectum
Accipio! quantis jactatum, nate, periclis!
Quam metui, ne quid Libyæ tibi regna nocerent!
695 Ille autem: Tua me, genitor, tua triftis imago,
Sæpius occurrens, hæc limina tendere adegit.
Stant fale Tyrrheno claffes. da jungere dextram,
Da, genitor; teque amplexu ne fubtrahe noftro.
Sic memorans, largo fletu fimul ora rigabat.
700 Ter conatus ibi collo dare brachia circum;
Ter fruftra comprensa manus effugit imago;
Par levibus ventis, volucrique fimillima fomno.
|