Parva metu primo; mox sese attollit in auras,
Ingrediturque folo, et caput inter nubila condit.
Illam Terra parens, ira irritata Deorum,

Extremam, ut perhibent, Coo Enceladoque fororem 180 Progenuit, pedibus celerem, et pernicibus alis; Monftrum horrendum, ingens: cui quot funt corpore Tot vigiles oculi fubter, mirabile dictu, (plumæ,

Tot linguæ, totidem ora fonant, tot fubrigit aures.
Nocte volat cœli medio, terræque per umbram
185 Stridens, nec dulci declinat lumina fomno.
Luce fedet cuftos, aut fummi culmine tecti
Turribus aut altis, et magnas territat urbes :
Tam ficti pravique tenax, quam nuncia veri.
Hæc tum multiplici populos fermone replebat
190 Gaudens, et. pariter facta atque infecta canebat:
Veniffe Aenean Trojano a fanguine cretum,
Cui fe pulchra viro dignetur jungere Dido:
Nunc hiemem inter fe luxu, quam longa, fovere,
Regnorum immemores, turpique cupidine captos.
195 Hæc paffim Dea fœda virum diffundit in ora.
Protinus ad regem curfus detorquet Iarbam,
Incenditque animum dictis, atque aggerat iras.
Hic Ammone fatus, rapta Garamantide Nympha,
Templa Jovi centum latis immania regnis,

200 Centum aras pofuit; vigilemque facraverat ignem,
Excubias Divum æternas, pecudumque cruore
Pingue folum, et variis florentia limina fertis.
Ifque amens animi, et rumore accenfus amaro,
Dicitur ante aras, media inter numina Divum,
205 Multa Jovem manibus fupplex orasse supinis :
Juppiter omnipotens, cui nunc Maurufia pictis

Gens epulata toris, Lenæum libat honorem,

Afpicis hæc? an te, genitor, quum fulmina torques, Nequicquam horremus? cæcique in nubibus ignes 210 Terrificant animos, et inania murmura miscent? Femina, quæ noftris errans in finibus, urbem Exiguam pretio pofuit; cui litus arandum, Cuique loci leges dedimus; connubia nostra Reppulit, ac dominum Aenean in regna recepit. Et nunc ille Paris cum femiviro comitatu, Mæonia mentum mitra crinemque madentem Subnexus, rapto potitur: nos munera templis Quippe tuis ferimus, famamque fovemus inanem. Talibus orantem dictis, arafque tenentem 220 Audiit omnipotens; oculofque ad monia torfit Regia, et oblitos famæ melioris amantes.

215

Tunc fic Mercurium alloquitur, ac talia mandat: Vade age, nate, voca Zephyros, et labere pennis: Dardaniumque ducem, Tyria Carthagine qui nunc 225 Exfpectat, fatifque datas non refpicit urbes,

Alloquere: et celeres defer mea dicta per auras. Non illum nobis genetrix pulcherrima talem Promifit, Graiumque ideo bis vindicat armis : Sed fore, qui gravidam imperiis, belloque frementem 230 Italiam regeret, genus alto a fanguine Teucri Proderet, ac totum fub leges mitteret orbem. Si nulla accendit tantarum gloria rerum, Nec fuper ipfe fua molitur laude laborem; Afcanione pater Romanas invidet arces?

235 Quid ftruit? aut qua fpe inimica in gente moratur ? Nec prolem Aufoniam, et Lavinia respicit arva? Naviget. hæc fumma eft: hic noftri nuncius efto.

Dixerat:

Dixerat: ille patris magni parere parabat
Imperio: et primum pedibus talaria nectit
240 Aurea; quæ fublimem alis, five æquora fupra,
Seu terram, rapido pariter cum flamine portant.
Tum virgam capit: hac animas ille evocat Orco
Pallentes, alias fub triftia Tartara mittit;

Dat fomnos, adimitque; et lumina morte refignat. 245 Illa fretus, agit ventos, et turbida tranat

Nubila: jamque volans, apicem et latera ardua cernit
Atlantis duri, cœlum qui vertice fulcit;

Atlantis, cinctum affidue cui nubibus atris
Piniferum caput et vento pulfatur et imbri:
250 Nix humeros infusa tegit: tum flumina mento
Præcipitant Senis, et glacie riget horrida barba.
Hic primum paribus nitens Cyllenius alis
Conftitit: hinc toto præceps fe corpore ad undas
Mifit; avi fimilis, quæ circum litora, circum
255 Pifcofos fcopulos, humilis volat æquora juxta.
Haud aliter terras inter coelumque volabat,
Litus arenofum Libyæ ventofque fecabat,
Materno veniens ab avo Cyllenia proles.
Ut primum alatis tetigit magalia plantis;
260 Aenean fundantem arces, ac tecta novantem
Confpicit: atque illi ftellatus iafpide fulva
Enfis erat, Tyrioque ardebat murice læna,
Demiffa ex humeris: dives quæ munera Dido
Fecerat, et tenui telas difcreverat auro.

265 Continuo invadit: Tu nunc Carthaginis altæ

Fundamenta locas, pulchramque uxorius urbem
Exftruis? heu, regni, rerumque oblite tuarum!
Ipfe Deum tibi me claro demittit Olympo

Regnator, cœlum et terras qui numine torquet :
270 Ipfe hæc ferre jubet celeres mandata per auras.
Quid ftruis? aut qua fpe Libycis teris otia terris?
Si te nulla movet tantarum gloria rerum,
Nec fuper ipfe tua moliris laude laborem;
Afcanium furgentem, et fpes heredis Iuli
275 Refpice; cui regnum Italiæ, Romanaque tellus
Debentur. Tali Cyllenius ore locutus,
Mortales vifus medio fermone reliquit,

Et procul in tenuem ex oculis evanuit auram.
At vero Aeneas aspectu obmutuit amens ;
280 Arrectæque horrore comæ, et vox faucibus hæfit.
Ardet abire fuga, dulcefque relinquere terras,
Attonitus tanto monitu, imperioque Deorum.

Heu! quid agat? quo nunc Reginam ambire furentem
Audeat affatu? quæ prima exordia fumat?

285 Atque animum nunc huc celerem, nunc dividit illuc,
In partesque rapit varias, perque omnia verfat.
Hæc alternanti potior fententia visa est:

Mnesthea, Sergeftumque vocat, fortemque Cloanthum :
Claffem aptent taciti, focios ad litora cogant,
290 Arma parent; et quæ fit rebus caufa novandis,
Diffimulent: fefe interea, quando optima Dido
Nefciat, et tantos rumpi non fperet amores,
Tentaturum aditus, et quæ mollissima fandi
Tempora; quis rebus dexter modus. ocius omnes
295 Imperio læti parent, ac juffa faceffunt.

At Regina dolos (quis fallere poffit amantem?)
Præsensit, motusque excepit prima futuros;
Omnia tuta timens. eadem impia fama furenti
Detulit armari claffem, curfumque parari.

300 Sævit

300 Sævit inops animi, totamque incenfa per urbem Bacchatur: qualis commotis excita facris

Thyas, ubi audito ftimulant trieterica Baccho
Orgia, nocturnusque vocat clamore Citharon.
Tandem his Aenean compellat vocibus ultro:
305 Diffimulare etiam fperasti, perfide, tantum

Posse nefas? tacitufque mea decedere terra?
Nec te nofter amor, nec te data dextera quondam,
Nec moritura tenet crudeli funere Dido?

Quin etiam hiberno moliris fidere claffem,
310 Et mediis properas Aquilonibus ire per altum ?
Crudelis! quid? fi non arva aliena domofque
Ignotas peteres, et Troja antiqua maneret;
Troja per undofum peteretur claffibus æquor?
Mene fugis? per ego has lacrymas, dextramque tuam te,
315 (Quando aliud mihi jam miseræ nihil ipsa reliqui)
Per connubia noftra, per inceptos Hymenæos ;
Si bene quid de te merui, fuit aut tibi quicquam
Dulce meum; miferere domus labentis; et istam,
Oro, fi quis adhuc precibus locus, exue mentem.
320 Te propter, Libycæ gentes, Nomadumque tyranni
Odere, infenfi Tyrii: te propter eundem,
Exftinctus pudor, et, qua fola fidera adibam,
Fama prior. cui me moribundam deseris, hofpes ?
Hoc folum nomen quoniam de conjuge reftat.
325 Quid moror? an mea Pygmalion dum monia frater
Deftruat? aut captam ducat Gætulus Iarbas?
Saltem, fi qua mihi de te suscepta fuisset

Ante fugam foboles; fi quis mihi parvulus aula Luderet Aeneas, qui te tantum ore referret; 330 Non equidem omnino capta aut deferta viderer.

Dixerat.