bula funt, ut eo fe remigio et velis reciperet. Nec folum apud Orcum non eft natus dies, fed ne unquam quidem ibi comparuit; neque poteft illuc nifi fatorum ingratiis vel per minimam intromitti rimulam; quid! quod etiam diem nocte antiquiorem audeo dicere, eamque mundum recens emerfum è Chao diffufo lumine colluftraffe, priufquam nox fuas egiffet vices; nifi craffam illam et immundam caliginem noctem vel ipfi Demogorgoni equævam velimus perperam nominare. Ideoque diem Urani filiam natu maximam arbitror, vel filii potius dixeris, quem ille in folatium humanæ gentis et terrorem infernalium deorum procreaffe dicitur; ne fcilicet, occupante tyrannidem nocte, nulloque inter terras et Tartara difcrimine pofito, manes et furiæ atque omne illud infame monftrorum genus ad terras ufque, deferta Barathri fede, fe proreperent, mifellique homines denfis obvoluti umbris, et quaquaverfum occlufi, defunctarum animarum panas etiam vivi experirentur. Hacte nus, academici, obfcuram noctis propaginem atris et profundiffimis eruimus tenebris; habebitis ilicet ut fe dignam præbuerit natalibus fuis, fed fi prius diei laudibus impenfam dederim opellam meam, quamvis et illa fane omnium laudatorum eloquentiam anteeat. Et certe primo quam omnium animantium ftirpi grata fit et defiderabilis, quid opere eft vobis exponere ; cum vel ipfæ volucres nequeant fuum celare gaudium, quin egreffæ nidulis, ubi primum diluculavit, aut in verticibus arborum concentu fuaviffimo deliniant omnia, aut furfum librantes fe, et quam poffunt prope Solem volitent, redeunti gratulaturæ luci, At primus omnium adventantem Solem triumphat infomnis gal lus, et quafi præco quivis, monere videtur homines, ut excuffo fomno prodeant, atque obviam effundant fe novam falutatum Auroram: tripudiant in agris capellæ, totumque genus quadrupedum geftit et exultat lætitia. Quinetiam et moefta Clyfie totam fere noctem, converfo in Orientem vultu, Phoebum præftolata fuum, jam arridet et adblanditur appropinquanti amatori. Caltha quoque et Rofa, ne nihil addant communi gaudio, aperientes finum, odores fuos Soli tantum fervatos profufè fpirant, quibus noctem dedignantur impertiri, claudentes fe folliculis fuis fimulatque vefper appetat; cæterique flores inclinata paulum, et rore languidula erigentes capita quafi præbent fe Soli, et L3 *tacite tacite rogant ut fuis ofculis abftergat lacrymulas, quas ejus abfentiæ dederant. Ipfa quoque Tellus in adventum Solis cultiori se induit veftitu, nubefque juxta variis chlamydatæ coloribus, pompa folenni, longoque ordine videntur ancillari furgenti deo. Ad fuminam, nequid deeffet ad ejus dilatandas laudes, huic Perfæ, huic Libyes, divinos honores decrevere; Rhodienfes pariter celeberrimum illum ftupendæ mágnitudinis coloffum, Charetis Lyndii miro extructum artificio, huic facrarunt; huic itidem hodie Occidentalis Indiæ populi thure cæteroque apparatu facrificare accepimus. Vos teftor, academici, quam jucundum, quam optatum diuque expectatum vobis illucefcat mane, utpote quod vos ad manfuetiores mufas revocet, à quibus infaturabiles et fitibundos dimiferat ingrata Nox. Testor ultimo Saturnum cœlo deturbatum in Tartara, quam lubens vellet, fi modo per Jovem liceret, ab exofis tenebris ad auras reverti; quòd demum lux vel ipfi Plutoni fua caligine longe fit potior, id quidem in confeffo eft, quando cœlefte regnum toties affectavit, unde fcite et veriffime Orpheus in hymno ad Auroram. Η χαίρει θνητῶν μερόπων γένος ἐδέ τις ἐσὶν, Nec mirum utique cum Dies non minus utilitatis adferat quam delectationis, et fola negotiis obeundis accommodata fit; quis enim mortalium lata et immenfa maria trajicere fuftineret, fi defperaret affuturum diem; immo non aliter oceanum navigarent quam Lethen et Acherontem manes, horrendis nimirum undiquaque tenebris obfiti. Unufquifque etiam in fuo fe contineret gurguftio, haud unquam aufus foras prorepere; adeo ut neceffe effet diffui ftatim humanam focietatem. Fruftra Venerem exeuntem è mari inchoaffet Apelles; fruftra Zeuxis Helenam pinxiffet, fi Nox cæca et obnubila res tam vifendas oculis noftris adimeret ; tum quoque fruftra tellus ferpentes multiplici et erratico lapfu vites, fruftra decentiffimæ proceritatis arbores profunderet, incaffum denique gemmis et floribus tanquam ftellulis ftellulis interpoliret fe, cœlum exprimere conata; tum demum nobiliffimus ille videndi fenfus nullis animalibus ufui foret; ita prorfus, extincto mundi oculo, deflorescerent omnia et penitus emorerentur; nec fane huic cladi diu fupereffent ipfi homines, qui tenebricofam incolerent terram, cum nihil fuppeteret unde victitarent, nihil denique obftaret, quominus in antiquum chaos ruerent omnia. Hifce quidem poffit quifpiam inexhaufto ftylo plura adjicere; verum non permitteret ipfa verecunda Dies ut fingula perfequatur, et proclivi curfu ad occafum præcipitans, nullo modo pateretur immodice laudantem. Jam igitur declinat in vefperam dies, et nocti ftatim cedet, ne adulta hieme folftitialem contigiffe diem facete dicatis. Tantum pace veftra liceat adjungere pauca quæ non poffum commode præterire. Meritò igitur poetæ Noctem inferis exurgere fcriptitarunt; cum impoffibile plane fit aliunde tot tantaque mala nifi ex eo loco mortalibus invehi. Oborta enim nocte fordefcunt et obfufcantur omnia, nec quicquam tunc profecto intereft inter Helenam et Canidiam, nihil inter pretiofiffimos et viles lapillos, nifi quod gemmarum nonnullæ etiam noctis obfcuritatem vincant; huc accedit, quod amoeniffima quæque loca tunc quidem horrorem incutiant, qui etiam alto et trifti quodam augetur filentio; fiquidem quicquid ufpiam eft in agris, aut hominum aut ferarum, vel domum, vel ad antra raptim fe conferunt ; ubi ftratis immerfi ad afpectus noctis terribiles claudunt oculos. Nullum foris confpicies præterquam fures et laverniones lucifugos, qui cædem anhelantes et rapinas, infidiantur bonis civium, et noctu folum vagantur, ne detegantur interdiu; quippe dies nullum non indagare folet nefas, haud paffura lucem fuam iftiufmodi flagitiis inquinari; nullum habebis obvium nifi lemures et larvas, et empufas quas fecum Nox comites è locis afportat fubterraneis, quæque tota nocte terras in fua ditione effe, fibique cum hominibus communes vendicant. Ideoque opinor noctem auditum noftrum reddidiffe folertiorem, ut umbrarum gemitus, bubonum et ftygum ululatus, ac rugitus leonum, quos fames evocat; eò citius perftringerent aures, animof, que; graviori metu percellerent. Hinc liquidò conftat, quam fit ille falfus animi qui noctu homines à timore otiofos effe, Noctemque curas fopire omnes autumnat; namque hanc vanam effe et nugatoriam opinionem infœlici norunt L 4 experi experientia, quicunque fceleris cujufpiam confcii fibi fuere ; quos tunc fphinges et harpyiæ, quos tunc gorgones et chimæræ intentatis facibus infequuntur; norunt miferi, qui cum nullus adfit qui fubveniat iis et opituletur, nullus qui dulcibus alloquiis dolores leniat, ad bruta faxa irritas jaciunt querelas, fubinde exoptantes oriturum diluculum. Idcirco Ovidius poetarum elegantiffimus Noctem jure optimo curarum maximam nutricem appellavit. Quod autem eo potiffimum tempore fracta et defatigata laboribus diurnis corpora recreemus fomno et refocillemus, id numinis beneficium eft non noctis munus; fed efto, non eft tanti fomnus ut ejus ergo noctem in honore habeamus, enimvero cum proficifcimur dormitum, revera tacite fatemur nos imbelles et miferos homines, qui minuta hæc corpufcula ne ad exiguum tempus fine requie fuftentare valeamus. Et certe quid aliud eft fomnus quam mortis imago et fimulachrum? hinc Homero mors et fomnus gemelli funt, uno generati conceptu, uno partu editi. Poftremò, quod luna cæteraque fidera nocti fuas præferant faces, id quoque foli debetur; neque enim habent illa quod transfundant lumen nifi quod ab illo accipiant mutuum. Quis igitur, fi non tenebrio, fi non effractor, fi non aleator, fi non inter fcortorum greges noctem noctem pernoctare perpetem integrofque dies ronchos efflare folitus, quis inquam nifi talis tam inhoneftam, tamque invidiofam caufam in fe fufceperit defendendam? Atque demiror ego ut afpicere audeat folem hunc, et etiam cum communi luce impune frui, quam ingratus vituperat, dignus profecto quem adverfis radiorum ictibus veluti Pythonem novum interimat fol; dignus qui Cimmeriis occlufus tenebris longam et perofam vitam tranfigat; dignus denique cujus oratio fomnum moveat auditoribus, ita ut quicquid dixerit non majorem fomnio quovis fidem faciat; quique ipfe etiam fomnolentus, nutantes atque ftertentes auditores annuere fibi et plaudere peroranti deceptus putet. Sed nigra video noctis fupercilia, et fentio atras infurgere tenebras; recedendum eft, ne me nox improvifum opprimat. Vos igitur, auditores, pofteaquam nox nihil aliud fit quam obitus, et quafi mors diei, nolite committere ut mors vitæ præponatur; fed caufam dignemini meam veftris ornare fuffragiis, ita ftudia veftra fortunent mufæ; exaudiatque Aurora mufis amica, exaudiat et Phoebus qui cuncta videt auditque, quos habeat in hoc cœtu laudis ejus fautores. Dixi, IN SCHOLIS PUBLICIS. De Sphærarum Concentu. Si quis meæ tenuitati locus Academici, poft tot hodie, tantofque exauditos oratores, conabor etiam ego jam pro meo modulo exprimere, quam bene velim folenni hujus lucis celebritati, & tanquam procul fequar hodiernum hunc eloquentiæ triumphum. Dumitaque tritailla, & pervulgata dicendi argumenta refugio penitus, et reformido, ad novam aliquam materiem ardue tentandam accendit animum, & ftatim erigit hujus diei cogitatio, horumque fimul quos digna die loquuturos haud injuriâ fufpicabar; quæ duo vel tardo cuivis, & obtufo cæteroquin ingenio ftimulos, aut acumen addidiffe poterant. Hinc idcirco fubiit pauca faltem fuper illo cœlesti concentu, dilatatâ (quod aiunt) manu, & ubertate oratoriâ præfari, de quo mox quafi contracto pugno difceptandum eft; habitâ tarnen ratione temporis, quod me jam urget & coarctat. Hæc tamen perinde accipiatis velim auditores, quafi per lufum dicta. Quis enim fanus existimaverit Pythagoram deum illum philofophorum, cujus ad nomen omnes ejus fæculi mortales non fine perfancta veneratione affurgebant, quis, inquam, eum exiftimaverit tam lubricè fundatam opinionem unquam protuliffe in medium. Sanè fi quam ille fphærarum docuit harmoniam, et circumactos ad modulaminis dulcedinem cœlos, per id fapienter innuere voluit, amiciffimos orbium complexus, æquabilefque in æternum ad fixam fati legem converfiones; in hoc certe yel poetas, vel quod idem pene eft, divina imitatus oracula, à quibus nihil facrì reconditique myfterii exhibetur in vulgus, nifi aliquo involutum tegumento et vestitu. Hunc fecutus eft ille Naturæ Matris optimus interpres Plato, dum fingulis cœlis orbibus Sirenas quafdam infidere tradidit, quæ mellitiffimo cantu deos hominefque mirabundos capiant. Atque hanc deinque confpirationem rerum univer. |