JOANNIS MILTONII Prolufiones quædam Oratoriæ. IN COLLEGIO, &c. Utrum Dies an Nox præftantior fit? Scriptum poft fe reliquere paffim nobiliffimi quique rhe toricæ magiftri, quod nec vos præteriit, Academici, in unoquoque dicendi genere, five demonftrativo, five deliberativo, five judiciali, ab aucupanda auditorum gratia exordium duci oportere; alioqui nec permoveri poffe auditorum animos, nec caufam ex fententia fuccedere. Quod fi res ita eft, quam fane, ne vera diffimulem, eruditorum omnium confenfu fixum ratumque novi, miferum me! ad quantas ego hodie redactus fum anguftias! qui in ipfo orationis limine vereor ne aliquid prolaturus fim minime oratorium, et ab officio oratorís primo et præcipuo neceffe habeam abfcedere. Etenim qui poffim ego veftram fperare benevolentiam, cum in hoc tanto concurfu, quot oculis intueor tot ferme afpiciam infesta in me capita; adeo ut orator veniffe videar ad non exorabiles. Tantum poteft ad fimultates etiam in fcholis æmulatio, vel diverfa ftudia, vel in eifdem ftudiis diverfa judicia fequentium; ego vero folicitus non fum, Ne mihi Polydamas et Troïades Labeonem prætulerint; nugæ. Veruntamen ne penitus defpondeam animum, fparfim video, ni fallor, qui mihi ipfo afpectu tacito, quam bene velint, haud obfcure fignificant; à quibus etiam quantumvis paucis, equidem probari malo quam ab innumeris imperi torum orum centuriis, in quibus nihil mentis, nihil rectæ rationis, nihil fani judicii inest, ebullienti quadam et plane ridenda verborum fpuma fefe venditantibus; à quibus fi emendicatos ab novitiis authoribus centones dempferis, Deum immortalem! quanto nudiores Leberide confpexeris, et exhaufta inani vocabulorum et fententiuncularum fupellectile, undé you playyoda, perinde mutos ac ranuncula Seriphia. At ô quam ægre temperaret à rifu vel ipfe, fi in vivis effet, Heraclitus, fi forte hofce cerneret, fi Diis placet, oratorculos, quos paulo ante audiverit cothurnato Euripidis Oreste, aut furibundo fub mortem Hercule grandiora eructantes, exhaufto tandem vocularum quarundam tenuiffimo penu, pofito incedere fupercilio, aut retractis introrfum cornibus, velut animalcula quædam abrepere. Sed recipio me paululum digreffus. Si quis igitur eft qui, fpreta pacis conditione, ovdov Toxiμov mihi indixerit, eum ego quidem in præfentía non dedignabor orare et rogare, ut femota paulifper fimultate, æquabilis adfit certaminis hujus arbiter; neve oratoris culpa, fi qua eft, caufam quam optimam et præclariffimam in invidiam vocet. Quod fi mordaciora paulo hæc et aceto perfufa nimio putaveritis, id ipfum de industria feciffe me profiteor: volo enim ut initium orationis meæ primulum imitetur diluculum; ex quo fubnubilo fereniffima fere nafcitur dies. Quæ an nocte præftantior fit, haud vulgaris utique agitatur controverfia, quam qui dem mearum nunc eft partium, auditores, penfique hujus matutini, accurate et radicitus excutere; quamvis et hæc prolufioni poeticæ, quam decertationi oratoriæ, magis videatur idonea: at at noctémne dixi cum die ftruxiffe lites? Quid hoc rei eft? quænam hæc molitio? numnam antiquum Titanes redintegrant bellum, Phlegræi prælii inftaurantes reliquias? an terra novam in fuperos deos enixa eft portentofæ magnitudinis prolem? an vero Typhoeus injec tam Ætnæ montis eluctatus eft molem? an denique, decepto Cerbero, catenis adamantinis fubduxit fe Briareus? quid eft aliquando tandem, quod deos manes ad cœleftis imperii fpem jam tertiò erexerit? adeone contemnendum Jovis fulmen? adeon' pro nihilo putanda Palladis invicta virtus, qua tantam olim inter terrigenas fratres edidit stra gem? exciditne animo infignis ille per cœli templa Liberi VOL. VI. L patris patris ex profligatis gigantibus triumphus? neutiquam. fanè meminit illa probe, nec fine lachrymis, consternatos plerofque à Jove fratres fuperftitefque cæteros ufque ad penitiffimos inferorum receffus in fugam actos; et certe jam nihil minus quam bellum adornat trepida, querelam potius et lites inftruit, atque pro more mulierum poft rem unguibus et pugnis fortiter geftam ad colloquium feu verius ad rixam venit, periclitura, opinor, linguáne plus an armis valeat. At vero quam inconfultò, quam arroganter, quamque debili caufæ titulo præ die fummam rerum ambiat, expedire feftino. Video fiquidem et ipfam diem galli cantu expergefactam, curfu folito citatiori adproperaffe ad fuas laudes exaudiendas. Et quoniam unufquifque hoc imprimis ad honores et decus conferre arbitratur, fi ab generofis natalibus et prifco regum vel deorum fanguine oriundum fe compererit. Videndum primo utra genere fit clarior, mox quænam antiquitate honoratior; dein hæc an illa humanis ufibus accommodatius inferviat. Apud vetuftiffimos itaque mythologiæ fcriptores memoriæ datum reperio, Demogorgonem deorum omnium atavum (quem eundem et Chaos ab antiquis nuncupatum hariolor) inter alios liberos, quos fuftulerat plurimos, Terram genuiffe; hac, incerto patre noctem fuiffe prognatam; quamvis paulo aliter Hefiodus eam chaogenitam velit hoc monafticho. Ἐξ χάρος δ' Εριθόσε μέλαινά τε νύξ ἐγένοντο. Hanc, quocunque natam, cum adoleverat ad ætatem nuptiis maturam, pofcit fibi uxorem Phanes paftor; annuente matre, refragatur illa, negatque fe ignoti viri et nufquam vifi, moribufque infuper tam longe diverfis concubitum inituram. Repulfam Phanes ægre ferens, vcrfo in odium amore, nigellam hanc Telluris filiam per omnes orbis terrarum tractus ad necem fequitur indignabundus. Illa vero quem amantem fprevit, eum hoftem non minus tremit; propterea ne apud ultimas quidem nationes, et disjuncta quam maxime loca, immo ne in ipfo finu parentis fatis fe tutam rata, ad inceftos Erebi fratris amplexus furtim et clanculum fe corripit; timore fimul gravi foluta, maritum que que nacta proculdubio fui fimilem. Hoc itaque tam venufto conjugum pari Æther et Dies perhibentur editi, ut author eft idem, cujus fupra mentionem fecimus, Hefiodus. Νυκτὸς δ ̓ ἀντ ̓ αἰθήρτε και ἡμέρα ἐξεγένοντο, At enim vetant humaniores mufæ, ipfa etiam prohibet philofophia diis proxima, ne minus poetis deorum figulis, præfertim Græcanicis, omni ex parte habeamus fidem; nec quifquam iis hoc probro datum putet, quod in re tanti momenti authores videantur vix fatis locupletes. Si quis enim eorum aliquantillum deflexerit à vero, id non tam ingeniis eorum affignandum, quibus nihil divinius, quam pravæ et cæcutienti ejus ætatis ignorantiæ, quæ tunc tempeftatis pervadebat omnia. Abunde fane laudis hinc fibi adepti funt, affatim gloriæ, quod homines in fylvis atque montibus difpalatos belluarum ad inftar, in unum compu lerint locum, et civitates conftituerint, quodque omnes difciplinas quotquot hodie traduntur, lepidis fabellarum involucris obveftitas pleni Deo primi docuerint; eritque hoc folum iifdem ad affequendam nominis immortalitatem non ignobile fane fubfidium, quod artium fcientiam feliciter inchoatam pofteris abfolvendam reliquerint. Noli igitur, quifquis es, arrogantiæ me temere damnare, quafi ego jam veterum omnium poetarum decreta, nulla nixus authoritate, perfregerim aut immutaverim; neque enim id mihi fumo, fed ea tantummodo ad normam rationis revocare conor, exploraturus hoc pacto num rigidæ poffint veritatis examen pati. Quocirca primò noctem Tellure ortam erudite quidem et eleganter fabulata eft antiquitas ; quid enim aliud mundo noctem obducit quam denfa et impervia terra, folis lumini noftroque horizonti interpofita? quòd eam deinde nunc patrimam, fuiffe negant mythologi, nunc matrimam, id quoque feftiviter fictum; inde fiqui dem recte colligitur fpuriam fuiffe aut fubdititiam, aut demum parentes prolem tam famofam et illiberalem præ pudore non agnoviffe. At vero cur exiftimarent Phanetem illum mirifica fupramodum humanum facie, noctem Æthiopiffam et monogrammam etiam in matrimonium adamaffe, arduum impenfe negotium videtur è veftigio divinare, nifi quod L 2 quod fœminarum infignis admodum id temporis paucitas › delectum fuppeditaret nullum. Atqui preffe agamus et cominus. Phanetem interpretantur veteres folem five diem; quem dum commemorant noctis conjugium primo petiiffe, deinde in ultionem fpreti connubii infecutum, nihil aliud quam dierum et noctium vices oftendere volunt. Ad hoc autem quid opus erat introduxiffe Phanetem noctis nuptias ambientem, cum perpetua illa eorum fucceffio et mutuus quafi impulfus innato et æterno odio melius adfignificetur; quippe conftat fudum et tenebras ab ipfo rerum principio acerrimis inter fe diffediffe inimicitiis. Atque ego fane noctem credo, sogóvns cognomen hinc folum accepiffe, quod Phanetis connubio permifcere fe caute recufarit, nec non cogitate; etenim fi illum femel in fuos admififfet thalamos, extra dubium radiis ejus et impatibili fulgore abfumpta vel in nihilum interiiffet, vel penitus conflagraffet, ficuti olim invito Jove Amafio arfiffe ferunt Semelem. Quapropter huic, non improvida falutis fuæ, Erebum prætulit. Unde fcitum illud Martialis et perurbanum. Uxor peffima, peffimus maritus, Non miror bene convenire vobis. Nec tacendum exiftimo, quam formofa et fe digna virum , auxerit prole, nimirum ærumna, invidia, timore, dolo, fraude, pertinacia, paupertate, miferia, fame, querela, morbo, fenectute, pallore, caligine, fomno, morte, Charonte, qui ultimo natus eft partu; adeo ut hic apprime quadret quod in proverbii confuetudinem venit, xanë nópaκος κακὸν ὠν. Caterum nec defunt qui etiam ætherem et diem itidem Erebo fuo Noctem peperiffe tradunt. At enim quotufquifque eft, non impos mentis, qui fic philofophantem non explodat ac rejiciat tanquam democritica commenta aut nutricularum fabulas proferentem? Ecquam enim veri speciem præ fe fert, poffe obfcuram et fufcam noctem tam venustulum, tam amabilem, tam omnibus gratum acceptumque reddere partum? Qui etiam ut primum conceptus effet, præmaturo impetu erumpens utro matrem enecaffet, ipfumque Erebum patrem abegiffet protinus, vetulumque coegiffet Charontem, ut fub imo Styge nocturnos abderet oculos, et fi qua fub inferis lati bula |