quem subiisse umeris confectum aetate parentem !
Non potui abreptum divellere corpus, et undis
spargere? Non socios, non ipsum absumere ferro
Ascanium, patriisque epulandum ponere mensis?
Verum anceps pugnae fuerat fortuna: - fuisset.
Quem metui moritura? Faces in castra tulissem,
implessemque foros flammis, natumque patremque
cum genere extinxem, memet super ipsa dedissem.
'Sol, qui terrarum flammis opera omnia lustras,
tuque harum interpres curarum et conscia Iuno,
nocturnisque Hecate triviis ululata per urbes,
et Dirae ultrices, et di morientis Elissae,
accipite haec, meritumque malis advertite numen,
et nostras audite preces. Si tangere portus
infandum caput ac terris adnare necesse est,
et sic fata Iovis poscunt, hic terminus haeret:
at bello audacis populi vexatus et armis,
finibus extorris, complexu avulsus Iuli,
auxilium imploret, videatque indigna suorum
funera; nec, cum se sub leges pacis iniquae
tradiderit, regno aut optata luce fruatur,

sed cadat ante diem, mediaque inhumatus arena.

Haec precor, hanc vocem extremam cum sanguine fundo.
Tum vos, o Tyrii, stirpem et genus omne futurum
exercete odiis, cinerique haec mittite nostro
munera. Nullus amor populis, nec foedera sunto.
Exoriare aliquis nostris ex ossibus ultor,
qui face Dardanios ferroque sequare colonos,
nunc, olim, quocumque dabunt se tempore vires.
Litora litoribus contraria, fluctibus undas
imprecor, arma armis; pugnent ipsique nepotesque.'

Haec ait, et partis animum versabat in omnis, · invisam quaerens quam primum abrumpere lucem. Tum breviter Barcen nutricem adfata Sychaei ; namque suam patria antiqua cinis ater habebat :

600

605

610

615

620

625

630

IV. 667.] Dido's Curse: She Longs for Death.

Annam cara mihi nutrix huc siste sororem ; dic corpus properet fluviali spargere lympha, et pecudes secum et monstrata piacula ducat : sic veniat; tuque ipsa pia tege tempora vitta. Sacra Iovi Stygio, quae rite incepta paravi, perficere est animus, finemque imponere curis, Dardaniique rogum capitis permittere flammae.' Sic ait: illa gradum studio celerabat anili.

At trepida, et coeptis immanibus effera Dido, sanguineam volvens aciem, maculisque trementis interfusa genas, et pallida morte futura, interiora domus inrumpit limina, et altos conscendit furibunda rogos, ensemque recludit Dardanium, non hos quaesitum munus in usus. Hic, postquam Iliacas vestes notumque cubile conspexit, paulum lacrimis et mente morata, incubuitque toro, dixitque novissima verba:

'Dulces exuviae, dum fata deusque sinebant, accipite hanc animam, meque his exsolvite curis. Vixi, et, quem dederat cursum fortuna, peregi, et nunc magna mei sub terras ibit imago. Urbem praeclaram statui; mea moenia vidi; ulta virum, poenas inimico a fratre recepi; felix, heu nimium felix, si litora tantum numquam Dardaniae tetigissent nostra carinae !'

Dixit, et, os impressa toro, Moriemur inultae,

sed moriamur' ait. 'Sic, sic iuvat ire sub umbras : Hauriat hunc oculis ignem crudelis ab alto Dardanus, et nostrae secum ferat omina mortis.' Dixerat; atque illam media inter talia ferro conlapsam aspiciunt comites, ensemque cruore spumantem, sparsasque manus. It clamor ad alta atria; concussam bacchatur Fama per urbem. Lamentis gemituque et femineo ululatu.

639 perficerest, so, often, but not always. R.

125

635

640

645

650

655

660

665

tecta fremunt; resonat magnis plangoribus aether,
non aliter, quam si immissis ruat hostibus omnis
Karthago aut antiqua Tyros, flammaeque furentes
culmina perque hominum volvantur perque deorum.
Audiit exanimis, trepidoque exterrita cursu
unguibus ora soror foedans et pectora pugnis
per medios ruit, ac morientem nomine clamat :
'Hoc illud, germana, fuit? Me fraude petebas?
Hoc rogus iste mihi, hoc ignes araeque parabant?
Quid primum deserta querar? Comitemne sororem
sprevisti moriens? Eadem me ad fata vocasses:
idem ambas ferro dolor, atque eadem hora tulisset.
His etiam struxi manibus, patriosque vocavi
voce deos, sic te ut posita crudelis abessem?
Exstinxti te meque, soror, populumque patresque
Sidonios urbemque tuam. Date volnera lymphis
abluam, et, extremus si quis super halitus errat,
ore legam.' Sic fata, gradus evaserat altos,
semianimemque sinu germanam amplexa fovebat
cum gemitu, atque atros siccabat veste cruores.
Illa, graves oculos conata attollere, rursus
deficit; infixum stridit sub pectore vulnus.
Ter sese attollens cubitoque adnixa levavit ;
ter revoluta toro est, oculisque errantibus alto
quaesivit caelo lucem, ingemuitque reperta.

Tum Iuno omnipotens, longum miserata dolorem
difficilisque obitus, Irim demisit Olympo,
quae luctantem animam nexosque resolveret artus.
Nam quia nec fato, merita nec morte peribat,
sed misera ante diem, subitoque accensa furore,
nondum illi flavum Proserpina vertice crinem
abstulerat, Stygioque caput damnaverat Orco.
Ergo Iris croceis per caelum roscida pennis,
mille trahens varios adverso sole colores,

670

675

680

685

690

695

700

683 Comma after lymphis. H.

689 defecit. R.

700 pinnis. R.

devolat, et supra caput adstitit: Hunc ego sacrum iussa fero, teque isto corpore solvo.' Sic ait, et dextra crinem secat omnis et una dilapsus calor, atque in ventos vita recessit.

Diti

705

BOOK V. - SICILY.

ENEAS, departing, sees the blaze of Dido's funeral pile. A storm threatens, and he turns his course towards Sicily, where he is received with welcome by Acestes (1-41). He prepares to celebrate with sacrifice and funeral games the anniversary of his father's death (42-103). First contest, race of four Galleys; incidents of the race: the first prize is won by Cloanthus (104-285). Second contest, Foot-race: Nisus and Euryalus (288-361). Third contest, the Cestus: Dares and Entellus: the gigantic strength of the latter, who wields the gauntlets of Eryx (362-484). Fourth contest, Archery: the dove shot in mid-air by Eurytion: the fiery flight of Acestes' arrow (485-544). The Equestrian game, Troianus, led by Ascanius in skilful evolutions (545-603). Juno moves the Trojan women to repining at their long wandering: led by Pyrgo, they set fire to the fleet: the flames cannot be stayed, until Jupiter sends a timely rain, by which all the ships but four are rescued (604-699). Æneas purposes to found a colony in Sicily; but is warned in a vision by Anchises to proceed with his stoutest followers to Latium: those who desire remain behind under protection of Acestes; the rest set sail (700-778). At the entreaty of Venus, Neptune, with the Tritons and sea-nymphs, attends his course. The fleet passes safe upon the waters, with the loss of the pilot Palinurus alone, who, overcome by the god of sleep, falls into the sea, and perishes (779-871).

NTEREA medium Aeneas iam classe tenebat

INT

certus iter, fluctusque atros Aquilone secabat, moenia respiciens, quae iam infelicis Elissae conlucent flammis. Quae tantum accenderit ignem, causa latet; duri magno sed amore dolores polluto, notumque, furens quid femina possit, triste per augurium Teucrorum pectora ducunt.

Ut pelagus tenuere rates, nec iam amplius ulla occurrit tellus, maria undique et undique caelum, olli caeruleus supra caput adstitit imber,

noctem hiememque ferens, et inhorruit unda tenebris. Ipse gubernator puppi Palinurus ab alta:

Heu! quianam tanti cinxerunt aethera nimbi? Quidve, pater Neptune, paras?' Sic deinde locutus

10 astitit. R.