Page images
PDF
EPUB

545

Nec pietate fuit nec bello maior et armīs. Quem si fäta virum servant, sī vēscitur aurā Aetheria, neque adhuc crūdēlibus occubat umbris, Nōn metus; officiō nec tē certāsse priōrem Paeniteat. Sunt et Siculis regionibus urbēs. 550 Arvaque, Troianoque à sanguine clarus Acestēs. Quassātam ventis liceat subducere classem, Et silvis aptare trabēs et stringere remōs, Si datur Italiam, sociis et rege receptō,

Tendere, ut Italiam laeti Latiumque petamus; 555 Sin absumpta salūs, et te, pater optime Teucrum. Pontus habet Libyae, nec spēs iam restat Iūlī, At freta Sicaniae saltem sēdēsque parātās, Unde huc advecti, regemque petāmus Acesten." Talibus Ilioneus; cuncti simul ōre fremēbant 560 Dardanidae.

Tum breviter Didō, vultum demissa, profātur : "Solvite corde metum, Teucri, sēclūdite cūrās. Rēs dūra et rēgnī novitās mē tālia cōgunt

Mōliri, et lātē finēs custōde tuērī.

565 Quis genus Aeneadum, quis Trōiae nesciat urbem, Virtutesque virosque, aut tanti incendia belli? Nōn obtusa adeō gestāmus pectora Poeni,

Nec tam āversus equos Tyria Sōl iungit ab urbe. Seu vōs Hesperiam magnam Saturniaque arva, 570 Sive Erycis finēs rēgemque optātis Acesten, Auxiliō tūtōs dimittam, opibusque iuvābō. Vultis et his mēcum pariter considere rēgnis? Urbem quam statuō, vestra est; subdūcite nāvēs ; Trōs Tyriusque mihi nullō discrimine agêtur. 575 Atque utinam rex ipse Noto compulsus eodem. Adforet Aeneas! Equidem per litora certōs Dimittam et Libyae lustrare extrēma iubēbō,

Si quibus electus silvis aut urbibus errat."

His animum arrecti dictis et fortis Achātēs

580 Et pater Aeneas iamdudum erumpere nubem
Ardebant. Prior Aenean compellat Achātēs :
"Nāte dea, quae nunc animō sententia surgit?
Omnia tūta vides, classem sociosque receptos.
Unus abest, medio in fluctu quem vidimus ipsi
585 Summersum; dictis respondent cetera mātris."
Vix ea fātus erat, cum circumfusa repente
Scindit sẽ nubes et in aethera purgat apertum.
Restitit Aeneas clārāque in luce refulsit,

Os umerōsque deō similis; namque ipsa decoram
590 Caesariem nātō genetrix lūmenque iuventae
Purpureum et laetos oculis adflärat honōrës-
Quale manūs addunt ebori decus, aut ubi flāvō
Argentum Pariusve lapis circumdatur aurō.
Tum sic reginam adloquitur, cunctisque repente
595 Improvisus ait: "Cōram, quem quaeritis, adsum,
Trōïus Aenēās, Libycīs ēreptus ab undīs.

O sōla infandos Trōiae miserāta labōrēs,

Quae nōs, reliquias Danaum, terraeque marisque Omnibus exhaustōs iam casibus, omnium egēnōs 60 Urbe domo sociās, grātēs persolvere dignās

Nōn opis est nostrae, Dīdō, nec quidquid ubique est
Gentis Dardaniae, magnum quae sparsa per orbem.
Di tibi, si qua piōs respectant nūmina, si quid
Usquam iustitia est et mens sibi conscia recti,
605 Praemia digna ferant. Quae te tam lacta tulerunt.
Saecula? qui tanti tālem genuēre parentēs?

In freta dum fluvii current, dum montibus umbrae
Lūstrābunt convexa, polus dum sīdera pascet,

Semper honōs nōmenque tuum laudēsque manēbunt, 10 Quae me cumque vocant terrae." Sic fātus, amicum

FRIEZE'S AENEID — -4

615

Ilionea petit dextrā, laevāque Serestum,

Post alios, fortemque Gyan, fortemque Cloanthum.
Obstipuit primo aspectū Sidōnia Didō,

Casū deinde viri tantō, et sic ōre locuta est:

“Quis tē, nāte deã, per tanta pericula cāsus Insequitur? quae vis immanibus applicat ōrīs? Tūne ille Aenēās, quem Dardaniō Anchisae

Alma Venus Phrygii genuit Simoentis ad undam ? Atque equidem Teucrum memini Sīdōna venire, 620 Finibus expulsum patriis, nova rēgna petentem Auxiliō Beli; genitor tum Belus opīmam

Vāstābat Cyprum, et victor diciōne tenebat. Tempore iam ex illo casus mihi cognitus urbis Trōianae nomenque tuum regesque Pelasgi. 625 Ipse hostis Teucrõs insigni laude ferebat, Seque ortum antiqua Teucrōrum ab stirpe volebat. Quare agite, ō tectis, iuvenes, succedite nostris. Me quoque per multos similis fortūna labōrēs Iactātam hac demum voluit consistere terrā. 630 Nōn ignāra mali miserīs succurrere discō.”

Sic memorat; simul Aenean in regia dūcit
Tēcta, simul dīvum templis indicit honorem.
Nec minus interea sociis ad litora mittit
Viginti tauros, magnōrum horrentia centum
635 Terga suum, pingués centum cum matribus agnōs,
Munera laetitiamque dii.

At domus interior rēgāli splendida lūxū
Instruitur, mediisque parant convīvia tēctīs;
Arte labōrātae vestes ostroque superbo,
640 Ingens argentum mensis, caelataque in aurō
Fortia facta patrum, series longissima rerum
Per tot ducta viros antiquae ab origine gentis.

Aeneas neque enim patrius consistere mentem

Passus amor rapidum ad nāvēs praemittit Achātēn,
645 Ascanio ferat haec, ipsumque ad moenia dūcat;
Omnis in Ascanio cãri stat cura parentis.
Munera praeterea, Iliacis erepta ruinis,
Ferre iubet, pallam signis aurōque rigentem,
Et circumtextum croceo vēlāmen acanthō,
650 Örnātūs Argivae Helenae, quos illa Mycenis,
Pergama cum peteret inconcessōsque Hymenaeos,
Extulerat, matris Lēdae mirabile dōnum;
Praeterea sceptrum, Ilione quod gesserat ōlim,
Maxima nātārum Priami, colloque monile

655 Bācātum, et duplicem gemmis aurōque corōnam.
Haec celerāns iter ad nāvēs tendebat Achātēs.
At Cytherea novās artēs, nova pectore versat
Consilia, ut faciem mūtātus et ōra Cupidō
Prō dulci Ascanio veniat, dōnisque furentem
660 Incendat reginam, atque ossibus implicet ignem :
Quippe domum timet ambiguam Tyriosque bilingues;
Úrit atrōx Iūnō, et sub noctem cūra recursat.
Ergō his aligerum dictis adfātur Amōrem:

"Nāte, meae vīrēs, mea māgna potentia sõlus,
665 Nāte, patris summi qui tēla Typhōia temnis,
Ad tẽ cōnfugiō et supplex tua nūmina poscō.
Frāter ut Aenēās pelagō tuus omnia circum
Litora iactētur odiis Iūnōnis iniquae,

Nōta tibi, et nostrō doluisti saepe dolōre.
670 Nunc Phoenissa tenet Dido blandisque moratur
Vōcibus; et vereor, quō sẽ Iūnōnia vertant
Hospitia; haud tantō cessabit cardine rerum.
Quocirca capere ante dolis et cingere flamma.
Reginam meditor, në quō sẽ numine mutet,

675 Sed magnō Aeneae mecum teneatur amōre.

Qua facere id possīs, nostram nunc accipe mentem :

680

Regius accītu cārī genitōris ad urbem
Sidōniam puer ire parat, mea maxima cūra,
Dōna ferens pelagō et flammis restantia Trōiae;
Hunc ego sōpitum somnō super alta Cythēra
Aut super Idalium sacrātā sēde recondam,
Nē qua scire dolōs mediusve occurrere possit.
Tū faciem illius noctem non amplius ūnam
Falle dolō, et nōtōs pueri puer indue vultūs,
685 Ut, cum të gremiō accipiet laetissima Dīdō
Rēgālēs inter mensãs laticemque Lyaeum,
Cum dabit amplexus atque oscula dulcia figet,
Occultum inspīrēs īgnem fallāsque venēnō.”

Paret Amor dictis cãrae genetrīcis, et ālās

690 Exuit, et gressu gaudens incēdit Iūli.

695

At Venus Ascanio placidam per membra quietem
Inrigat, et fötum gremio dea tollit in altōs
Idaliae lucōs, ubi mollis amāracus illum
Floribus et dulci adspīrāns complectitur umbrā.
Iamque ibat dictō parēns et dōna Cupidō
Regia portabat Tyriis, duce lactus Achātē.
Cum venit, aulaeis iam sẽ rēgina superbis
Aurea composuit sponda mediamque locavit;
Iam pater Aeneas et iam Trōiāna iuventus
700 Conveniunt stratoque super discumbitur ostrō.

Dant manibus famuli lymphãs, Cereremque canistris
Expediunt, tōnsisque ferunt mantelia villīs.

Quinquaginta intus famulae, quibus ordine longō
Cūra penum struere, et flammis adolere Penātēs;
705 Centum aliae totidemque parēs aetāte ministri,
Qui dapibus mensãs onerent et pocula pōnant.
Nec non et Tyrii per limina laeta frequentes
Convenere, toris iussi discumbere pictis.
Mirantur dōna Aeneae, mirantur Iūlum

« PreviousContinue »