zaamheid of onwetendheid, voorkomen wordt 1). Het ligt niet in mijn plan, hier ook maar eenigszins volledig na te gaan de werking van de drukpers in het staatsbestuur; vrijheid van drukpers, uit een staatkundig oogpunt beschouwd, is mijns inziens buiten kijf nuttig en noodig in een land waar de regeering berust op selfgovernment; ik heb slechts met een paar woorden op de groote voordeelen van de drukpers willen wijzen, om de macht en den invloed, die zij kan uitoefenen in herinnering te brengen. Helaas, die macht om goed en heilzaam te werken, brengt, naarmate zij grooter is, ook de macht mede om in dezelfde evenredigheid kwaad te doen, en evenmin als men de heilzame werking van de drukpers kan loochenen, evenmin kan men ontkennen, dat zij dikwijls het middel is waarmede misdaan wordt en kwaad wordt veroorzaakt, van een omvang zoo groot dat men zich geneigd gevoelt,

1) Ik spreek hier van de drukpers in 't algemeen en beschouw haar daarom in den toestand, waarin ze jure naturali moet verkeeren, d. i. geheel vrij. Zie hierover Mr. EVERTSEN DE JONGE, Eerste Bijdrage tot de leer der zoogenaamde délits de la presse, pag. 7. J. TH. BUYS, Dissertatio De Jure cogitata communicandi ex juris communis principiis regendo. Utrecht 1850. Cap. I, 3, 1. Lord BROUGHAM, in het aangehaalde werk, cap. IX.

het nut van de drukpers in ernstigen twijfel te trekken.

Zij toch kan in de handen van kwaadwilligen een middel worden om vrede en welvaart te belagen, ja zelfs om de geheele maatschappelijke orde in gevaar te brengen 1). Zij is het werktuig dat gebruikt wordt om godsdienst en zedelijkheid te ondermijnen, zij wordt dienstbaar gemaakt aan lage hartstochten en slechte neigingen, ja dikwijls dient zij om misdaden te volbrengen. Is de pers door de openbaarheid die zij verschaft een nuttig en onmisbaar element in een vrijen staat, en het vrije onderzoek, als basis van alle zelfregeering, door haar alleen mogelijk, de slechte invloed, dien zij kan uitoefenen op het staatsbestuur en de belangen van het land, is niet minder gewichtig. Zoowel door lasterlijke aantijgingen als door uitbundigen lof werkt de pers dikwijls schadelijk op de handelingen van regeeringsleden. De volksovertuiging, waarvan zij het orgaan behoorde te zijn, wordt gewoonlijk door

1) Men denke aan de socialistische theorieën over eigendom in deze eeuw. Zie hierover A. THIERS, de la propriété, en art. 8. Loi de 9 Sept. 1835. Bull. 155. Toute attaque contre la propriété, le serment, le respect dû aux lois ; toute provocation à la haine entre les diverses classes de la société, sera punie, etc.

haar gevormd en geleid, en wie zijn het dan somtijds nog die door middel van de pers die overtuiging beheerschen? Personen zonder eenige beteekenis richten een dagblad op, zonder hun naam bekend te maken. Hunne geloofwaardigheid in het verslaggeven van feiten, het vertrouwen dat in hun blad gesteld wordt, is door niets gewaarborgd 1). Zij kunnen menschen zijn van verregaande zedeloosheid, handelende met de laagste en slechtste bedoelingen, gedreven door haat of partijzucht, menschen op wier eerlijkheid niemand vertrouwt, en die nu achter het masker van anonymiteit een krachtigen invloed uitoefenen

1) Lord BROUGHAM, in het aangehaalde werk, pag. 117, citeert het oordeel van Lord MELBOURNE over de pers, geuit in eene vergadering van het Hoogerhuis, zeggende: That it remained to be seen how long the people would endure a press which made it a general rule of its conduct never to tell any truth and always to deal wholesale in falsehood.

CUCHEVAL CLARIGNY in zijn werk Histoire de la Presse en Angleterre et aux Etats-Unis, Paris 1857, pag. 505, haalt het volgende oordeel over de Amerikaansche pers van het dagblad van New-York, le Journal du Commerce, aan: » On a souvent remarqué et il est parfaitement vrai que l'opinion est moins libre, et que la presse est plus enchaînée dans ce pays que dans aucun autre en possession d'institutions libérales. La presse des Etats-Unis a la licence sans la liberté, elle sert d'organe à bien des calomnies, mais à fort peu de vérités. Elle a le courage de falsifier et de défigurer, et elle n'a pas l'énergie d'exprimer des opinions qui ne seraient point agréables à certaines cliques, ou qui seraient contraires au courant des préjugés aveugles.

op den gang der zaken. Menschen, die niets te verliezen hebben, wier belang wanorde en slecht bestuur in den staat wenschelijk maakt, die leven van het onrecht, en daarom allen, die verbeteringen willen, lasteren en beschimpen, verdedigen bestaande toestanden of vallen die aan, alleen met het oog op hun oogenblikkelijk eigenbelang, en brengen zoo het belang van den staat zelven in dreigend gevaar. Het gevolg hiervan is dikwijls, dat èn aan de publieke opinie eene richting wordt gegeven, welke nadeelig is voor den staat, en aan ministers, afgevaardigden en andere regeeringspersonen het behoorlijk vervullen van hun plicht belemmerd wordt, door eene heillooze verwarring van personen en zaken 1).

Groot zijn dus zoowel de voor- als de nadeelen verbonden aan de drukpers 2); ik heb er met een

1) Eene hoewel zeer partijdige, toch in vele opzichten ware schildering van de slechte werking van de drukpers, benevens eene menigte onuitvoerbare en bespottelijke plannen om deze werking weg te nemen, of ten minste ten voordeele van de regeering aan te wenden, vindt men in een werk, getiteld: De l'autocratie de la presse, et des moyens d'organiser son action periodique et commerciale, dans l'intérêt de la stabilité des états et de la prospérité des peuples, par G. L. B. La Haye, 1834.

2) ALEXIS DE TOCQUEVILLE zegt in zijn werk De la Démocratie en Amérique, 14a ed., Paris 1865, Tom. II, pag. 15, sprekende over de vrijheid van drukpers: J'avoue

enkel woord op gewezen, om de belangrijke werking en den invloed van de pers in de tegenwoordige maatschappij in herinnering te brengen, een invloed welke voorzeker meer dan voldoende is om het geven eener beschouwing van de werking der drukpers als middel tot misdrijf te wettigen.

Om die werking echter met goed gevolg te kunnen nagaan, dienen wij eerst te beschouwen den aard en het wezen der misdrijven welke men door dit machtige werktuig plegen kan, welke misdrijven men brengen kan onder eene groote rubriek, namelijk: misdrijven gepleegd door het onrechtmatig openbaar maken van gedachten. Wel kan men ook door de pers het kopijrecht 1) schenden, dit is echter een misdrijf van een geheel ander karakter, dat geheel buiten mijn onderwerp

que je ne porte point à la liberté de la presse, cet amour complet et instantané qu'on accorde aux choses souverainement bonnes de leur nature. Je l'aime par la considération des maux qu'elle empêche bien plus que pour les biens qu'elle fait.

1) Wat de wetgeving en jurisprudentie over dit punt betreft, zie men: Het letterkundig eigendomsregt in Nederland. 's Gravenhage. Gebrs. BELINFANTE, 1865. De uitdrukking kopijrecht komt mij juister voor dan letterkundig eigendomsrecht; ik hecht er den zin aan, er door Mr. J. FRESEMAN VIËTOR aan gegeven, in zijn stuk over intellectueelen eigendom, in: Bijdragen tot de kennis van het Staats-, Provinciaalen Gemeentebestuur van Nederland, deel XV. Nieuwe serie, tweede deel, aflevering 1 en 2, 1868.