Hinc tempestates dubio prædiscere cœlo, Possumus, hinc messique diem tempusque serendi, Et quando infidum remis impellere marmor Conveniat; quando armatas deducere classes, Aut tempestivam2 silvis evertere pinum. Nec frustra signorum obitus speculamur et ortus, Temporibusque parem diversis quatuor annum. Frigidus agricolam si quando continet imber, Multa, forent quæ mox cœlo properanda sereno, Maturare datur: durum procudit arator
Vomeris obtusi dentem; cavat arbore lintres;
Aut pecori signum, aut numeros impressit acervis. Exacuunt alii vallos furcasque bicornes, Atque amerina1 parant lentæ retinacula viti. Nunc facilis rubeâ texatur fiscina virgâ; Nunc torrete igni fruges, nunc frangite saxo. Quippe etiam festis quædam exercere diebus Fas et jura sinunt: rivos deducere nulla Relligio vetuit, segeti prætendere sæpem, Insidias avibus moliri, incendere vepres, Balantûmque gregem fluvio mersare salubri : Sæpè oleo tardi costas agitator aselli
Vilibus aut onerat pomis; lapidemque revertens Incusum aut atræ massam picis urbe reportat. Ipsa dies alios alio dedit ordine Luna Felices operum. Quintam fuge pallidus Orcus*, Eumenidesque satæ; tum partu Terra nefando Cœumque Iapetumque creat, sævumque Typhoea, Et conjuratos cœlum rescindere fratres. Ter sunt conati imponere Pelio Ossam
1. Infidum marmor. El mar instable.
2. Tempestivam. En sazon, al tiempo conveniente.
3. Temporibus quatuor. Primavera, estío, otoño, invierno.
dancia de sauces y mimbres. 5. Pallidus Orcus. Pluton,
dios del infierno.
6. Ter sunt. Este verso se mide como muchos griegos sin elidir
7. Pelio Ossam, etc. Montes
4. Amerina. De Ameria, ciudad de Italia, donde hay abun-, de Tesalia.
Scilicet, atque Ossæ frondosum involvere Olympum, Ter pater exstructos disjecit fulmine montes. Septima post decimam felix' et ponere vitem, Et prensos domitare boves, et licia tela Addere; nona fugæ melior, contraria furtis. Multa adeò gelidâ meliùs se nocte dedere, Aut quum sole novo terras irrorat Eous 3. Nocte leves meliùs stipula, nocte arida prata Tondentur; noctes lentus non deficit humor.
Et quidam seros hiberni ad luminis ignes Pervigilat, ferroque faces inspicat acuto : Interea, longum cantu solata laborem, Arguto conjux percurrit pectine telas,
Aut dulcis musti Vulcano decoquit humorem, Et foliis undam tepidi despumat aheni.
At rubicunda Ceres medio succiditur æstu, Et medio tostas æstu terit area fruges. Nudus ara, sere nudus : hiems ignava colono. Frigoribus parto agricolæ plerumque fruuntur, Mutuaque inter se læti convivia curant. Invitat genialis hiems, curasque resolvit : Ceu pressæ quum jam portum tetigere carinæ, Puppibus et læti nautæ imposuere coronas.
Sed tamen et quernas glandes tum stringere tempus, Et lauri baccas, oleamque, cruentaque myrta; Tum gruibus pedicas et retia ponere cervis, Auritosque sequi lepores, tum figere damas Stuppea torquentem balearis verbera fundæ,
1. Septima post decimam felix. No quiere decir el dia 17 como algunos interpretan, sino, el dia séptimo de la luna no es aciago, es feliz, aunque no tanto como el décimo. Es doctrina de Hesiodo, á quien imita Virgilio en las Geórgicas.
2. Nona fugæ melior. La noche del dia 9 es favorable para los caminantes, y funesta para los
ladrones por la claridad de la luna. 3. Eous. El lucero de la mañana.
4. Dulcis musti. Arropa. 5. Vulcano. Al fuego. 6. Rubicunda Ceres. Las mic-
7. Genialis. Consagrada al Genio dios del deleite.
8. Balearis. Los naturales de las islas Baleares, hoy Mallorca
Quum nix alta jacet, glaciem quum flumina trudunt. Quid tempestates' autumni et sidera dicam, Atque, ubi jam breviorque dies et mollior æstas, Quæ vigilanda viris? vel quum ruit imbriferum ver, Spicea jam campis quum messis inhorruit, et quum Frumenta in viridi stipulâ lactentia turgent? Sæpè ego quum flavis messorem induceret arvis Agricola, et fragili jam stringeret hordea culmo, Omnia ventorum concurrere prælia vidi, Quæ gravidam latè segetem ab radicibus imis. Sublimè expulsam eruerent: ita turbine nigro Ferret hiems culmumque levein stipulasque volantes! Sæpè etiam immensum cœlo venit agmen aquarum, Et fœdam glomerant tempestatem imbribus atris Collectæ ex alto nubes; ruit arduus æther, Et pluviâ ingenti sata læta, boumque labores Diluit; implentur fossæ, et cava flumina crescunt Cum sónitu, fervetque fretis spirantibus æquor. Ipse Pater, mediâ nimborum in nocte, coruscâ Fulmina molitur dextrâ : quo maxima motu Terra tremit, fugêre feræ, et mortalia corda Per gentes humilis stravit pavor: ille flagranti Aut Atho, aut Rhodopen2, aut alta Ceraunia telo Dejicit; ingeminant Austri, et densissimus imber; Nunc nemora ingenti vento, nunc littora plangunt. Hoc metuens, cœli menses et sidera serva : Frigida Saturni sese quò stella receptet; Quos ignis cœli cyllenius erret in orbes. In primis venerare deos, atque annua magnæ
y Menorca, eran diestrisimos en jugar la honda.
1. Quid tempestates. Empieza á describir el daño que hacen las tempestades, y despues enseña el modo de conocerlas por varias señales. Es la quinta parte del libro.
2. Atho. Monte de Macedonia.
Rhodopen, monte de Tracia. 3. Ceraunia. Montañas de Epiro, así dichas por el rayo que suele caer frecuentemente sobre ellas.
4. Ignis cyllenius. Por qué círculos anda el planeta Mercurio. Llámase cyllenius, por haber nacido en Cyllene, monte de Arcadia, segun los poetas.
Sacra refer Cereri, lætis operatus' in herbis, Extremæ sub casum hiemis, jam vere sereno. Tunc agni pingues, et tunc mollissima vina; Tunc somni dulces, densæque in montibus umbræ. Cuncta tibi Cererem pubes agrestis adoret; Cui tu lacte favos et miti dilue Baccho;
Terque novas circum felix eat hostia fruges; Omnis quam chorus et socii comitentur ovantes, Et Cererem clamore vocent in tecta; neque antè Falcem maturis quisquam supponat aristis Quàm Cereri, tortâ redimitus tempora quercu, Det motus incompositos, et carmina dicat.
Atque hæc ut certis possimus discere signis, Estusque, pluviasque, et agentes frigora ventos, Ipse Pater statuit quid menstrua Luna moneret, Quo signo caderent Austri, quid sæpè videntes Agricolæ propiùs stabulis armenta tenerent,
Continuò, ventis surgentibus, aut freta ponti Incipiunt agitata tumescere, et aridus altis Montibus audiri fragor, aut resonantia longè
Littora misceri, et nemorum increbrescere murmur. Jam sibi tum curvis malè temperat unda carinis Quum medio celeres revolant ex æquore mergi Clamoremque ferunt ad littora; quumque marinæ In sicco ludunt fulicæ; notasque paludes Deserit, atque altam supra volat ardea nubem. Sæpè etiam stellas 2, vento impendente, videbis Præcipites cœlo labi, noctisque per umbram Flammarum longos a tergo albescere tractus; Sæpè levem paleam et frondes volitare caducas3, Aut summâ nantes in aquâ colludere plumas.
At Boreæ de parte trucis quum fulminat, et quum Eurique Zephyrique tonat domus, omnia plenis Rura natant fossis, atque omnis navita ponto
1. Operatus. Ofreciendo sacrificios.
2. Stellas. Los meteoros igneos
que el vulgo llama estrellas porque se les parecen.
3. Caducas.Caidas de los árboles
Humida vela legit. Nunquam imprudentibus' imber Obfuit: aut illum2 surgentem vallibus imis Aeriæ fugêre grues; aut bucula, cœlum Suspiciens, patulis captavit naribus auras; Aut arguta lacus circumvolitavit hirundo; Et veterem in limo ranæ cecinere querelam. Sæpius et tectis penetralibus extulit ova Angustum formica terens iter; et bibit ingens Arcus; et e pastu decedens agmine magno Corvorum increpuit densis exercitus alis. Jam varias pelagi volucres, et quæ1 Asia circùm Dulcibus in stagnis rimantur prata Caystri,
Certatim largos humeris infundere rores,
Nunc caput objectare fretis, nunc currere in undas, Et studio incassum videas gestire lavandi.
Tum cornix plenâ pluviam vocat improba voce, Et sola et siccâ secum spatiatur arenâ. Nec nocturna quidem carpentes pensa puellæ Nescivere hiemem, testâ quum ardente viderent Scintillare oleum, et putres concrescere fungos. Nec minùs ex imbri soles et aperta serena Prospicere, et certis poteris cognoscere signis. Nam neque tum stellis acies obtusa videtur; Nec fratris radiis obnoxia" surgere Luna; Tenuia nec lanæ per cœlum vellera ferri;
1. Nunquam imprudentibus, etc. Nunca cogió desprevenidos la lluvia á los labradores que observan estas señales.
2. Illum. La lluvia, la tempestad que amenaza.
3. Et veterem, etc. Repiten su cantinela ordinaria. Alude á la trasformacion de unos labradores en ranas, en pena de haber dicho blasfemias à la diosa Latona. Ovid., Metamorph. lib. vi, v. 374:
Nunc quoquè turpes Litibus exercent linguas pulsoque pudore
Quamvis sint sub aquâ, sub aquâ ma
Véase tambien las fábulas de Fedro 1 y 6 del lib. 1.
4. Et quæ. Los cisnes en la laguna Asia, formada del rio Caistro en los confines de Frigia y Lidia.
5. Radiis obnoxia. No parece que debe su resplandor a los rayos del sol, segun la claridad que de sí misma despide.
6. Tenuia vellera lana. Son aquellos vaporcillos que aparecen en el aire, al modo de hilos delgados, en dias serenos.
« PreviousContinue » |