Volvitur attactu nullo, fallitque furentem,
Vipeream inspirans animam: fit tortile collo
Aurum ingens coluber, fit longæ tænia vittæ,
Innectitque comas, et membris lubricus errat.
Ac dum prima lues udo sublapsa veneno

350

355

360

365

370

Pertentat sensus, atque ossibus implicat ignem ;
Necdum animus toto percepit pectore flammam;
Molliùs, et solito matrum de more, locuta est,
Multa super natæ lacrymans Phrygiisque hymenæis:-
Exulibusne datur ducenda Lavinia Teucris,
O genitor? nec te miseret natæque tuique ?
Nec matris miseret, quam primo Aquilone relinquet
Perfidus, alta petens abductâ virgine prædo?
At non sic Phrygius penetrat Lacedæmona pastor,
Ledæamque Helenam Trojanas vexit ad urbes.
Quid tua sancta fides? quid cura antiqua tuorum,
Et consanguineo toties data dextera Turno?
Si gener externâ petitur de gente Latinis,
Idque sedet, Faunique premunt te jussa parentis,
Omnem equidem sceptris terram quæ libera nostris
Dissidet externam reor, et sic dicere divos.
Et Turno, si prima domûs repetatur origo,
Inachus Acrisiusque patres, mediæque Mycenæ.
His ubi nequicquam dictis experta Latinum
Contrà stare videt, penitusque in viscera lapsum
Serpentis furiale malum, totamque pererrat,
Tum verò infelix, ingentibus excita monstris,
Immensam sine more furit lymphata per urbem.
Ceu quondam torto volitans sub verbere turbo,
Quem pueri magno in gyro vacua atria circùm
Intenti ludo exercent; ille actus habenâ
Curvatis fertur spatiis: stupet inscia suprà
Impubesque manus, mirata volubile buxum:
Dant animos plagæ; non cursu segnior illo
Per medias urbes agitur populosque feroces.
Quin etiam in silvas, simulato numine Bacchi,
Majus adorta nefas, majoremque orsa furorem,
Evolat, et natam frondosis montibus abdit,
Quò thalamum eripiat Teucris, tædasque moretur,
Evoë Bacche, fremens, solum te virgine dignum,
Vociferans; etenim molles tibi sumere thyrsos,
Te lustrare choro, sacrum tibi pascere crinem.

575

380

385

390

As a mama Jovis conjux, nil linquere inausum

X, quæ memet in omnia verti,

310

[est.

xa Prod. Quòd, si mea numina non sunt
b.tem haud equidem implorare quod usquam
00 superos, Acheronta movebo.
nis (esto) prohibere Latinis,
ohet fatis Lavinia conjux:

que moras tantis licet addere rebus; orim populos exscindere regum. aca socer coëant mercede suorum. sano et Rutulo dotabere, virgo; con manot to pronuba. Nec face tantùm Cas ignes enixa jugales;

nonem partus suus, et Paris alter,

toram recidiva in Pergama tædæ.

Not to cot, terras horrenda petivit.
w to divarum ab sede dearum
Tavepeof tonebris: cui tristia bella,
Laylax et crimina noxia cordi.
Mir or apo pater Pluton, odere sorores
Tarare monstrum: tot sese vertit in ora,
Tam seve Boies, tot pullulat atra colubris.
Quam Juno his acuit verbis, ac talia fatur:-

Thuno mihi da proprium, virgo sata Nocte, laborem,
Hano operam, ne noster honos, infractave cedat
Fama looo; nou connubiis ambire Latinum
neada possint, Italosve obsidere fines.
Tu potes unanimos armare in proelia fratres,
Atque odiis versare domos: tu verbera tectis
Funereasque inferre faces: tibi nomina mille,
Mille nooon, Fecundum concute pectus,
Disjice co

315

320

225

330

335

340

345

350

355

360

365

Volvitur attactu nullo, fallitque furentem,
Vipeream inspirans animam: fit tortile collo
Aurum ingens coluber, fit longæ tænia vittæ,
Innectitque comas, et membris lubricus errat.
Ac dum prima lues udo sublapsa veneno
Pertentat sensus, atque ossibus implicat ignem ;
Necdum animus toto percepit pectore flammam;
Molliùs, et solito matrum de more, locuta est,
Multa super natæ lacrymans Phrygiisque hymenæis :-
Exulibusne datur ducenda Lavinia Teucris,
O genitor? nec te miseret natæque tuique?
Nec matris miseret, quam primo Aquilone relinquet
Perfidus, alta petens abductâ virgine prædo?
At non sic Phrygius penetrat Lacedæmona pastor,
Ledæamque Helenam Trojanas vexit ad urbes.
Quid tua sancta fides? quid cura antiqua tuorum,
Et consanguineo toties data dextera Turno?
Si gener externâ petitur de gente Latinis,
Idque sedet, Faunique premunt te jussa parentis,
Omnem equidem sceptris terram quæ libera nostris
Dissidet externam reor, et sic dicere divos.
Et Turno, si prima domûs repetatur origo,
Inachus Acrisiusque patres, mediæque Mycena.
His ubi nequicquam dictis experta Latinum
Contrà stare videt, penitusque in viscera lapsum
Serpentis furiale malum, totamque pererrat,
Tum verò infelix, ingentibus excita monstris,
Immensam sine more furit lymphata per urbem.
Ceu quondam torto volitans sub verbere turbo,
Quem pueri magno in gyro vacua atria circùm
Intenti ludo exercent; ille actus habenâ
Curvatis fertur spatiis: stupet inscia suprà
Impubesque manus, mirata volubile buxum:
Dant animos plaga; non cursu segnior illo
Per medias urbes agitur populosque feroces.
Quin etiam in silvas, simulato numine Bacchi,
Majus adorta nefas, majoremque orsa furorem,
Evolat, et natam frondosis montibus abdit,
Quò thalamum eripiat Teucris, tædasque moretui,
Evoë Bacche, fremens, solum te virgine dignum,
Vociferans; etenim molles tibi sumere thyrsos,
Te lustrare choro, sacrum tibi pascere crinem.

Fama volat; Furiisque accensas pectore matres
Idem omnes simul ardor agit nova quærere tecta.
Deseruêre domos; ventis dant colla comasque.
Ast aliæ tremulis ululatibus æthera complent,
Pampineasque gerunt incinctæ pellibus hastas.
Ipsa inter medias flagrantem fervida pinum
Sustinet, ac natæ Turnique canit hymenæos,
Sanguineam torquens aciem; torvùmque repentè
Clamat:Io matres, audite, ubi quæque, Latinæ.
Si qua piis animis manet infelicis Amate
Gratia, si juris materni cura remordet,
Solvite crinales vittas, capite orgia mecum.
Talem inter silvas, inter deserta ferarum,
Reginam Allecto stimulis agit undique Bacchi.
Postquam visa satis primos acuisse furores,
Consiliumque omnemque domum vertisse Latini,

Protenus hinc fuscis tristis dea tollitur alis
Audacis Rutuli ad muros-quam dicitur urbem
Acrisioneis Danaë fundâsse colonis-

Præcipiti delata Noto. Locus Ardea quondam
Dictus avis, et nunc magnum tenet Ardea nomen;
Sed fortuna fuit. Tectis hìc Turnus in altis
Jam mediam nigrâ carpebat nocte quietem.
Allecto torvam faciem et furialia membra
Exuit; in vultus sese transformat aniles,
Et frontem obscoenam rugis arat; induit albos
Cum vittâ crines; tum ramum innectit olivæ ;
Fit Calybe, Junonis anus templique sacerdos ;
Et juveni ante oculos his se cum vocibus offert :-
Turne, tot incassum fusos patiere labores,
Et tua Dardaniis transcribi sceptra colonis?
Rex tibi conjugium et quæsitas sanguine dotes
Abnegat, externusque in regnum quæritur hæres.
I nunc, ingratis offer te, irrise, perîclis;
Tyrrhenas, i, sterne acies: tege pace Latinos.
Hæc adeò tibi me, placidâ cùm nocte jaceres,
Ipsa palam fari omnipotens Saturnia jussit.
Quare age, et armari pubem portisque moveri

395

4:0

405

410

415

420

425

431

Lætus in arma para; et Phrygios, qui flumine pulchro
Consedêre, duces pictasque exure carinas.
Cœlestûm vis magna jubet. Rex ipse Latinus,

Ni dare conjugium et dicto parere fatetur,

Sentiat et tandem Turnum experiatur in armis.
Hic juvenis, vatem irridens, sic orsa vicissim
Ore refert:Classes invectas Tybridis undam
Non, ut rere, meas effugit nuncius aures.
Ne tantos mihi finge metus: nec regia Juno
Immemor est nostrî.

Sed te victa situ verique effœta senectus,
O mater, curis nequicquam exercet, et arma
Regum inter falsâ vatem formidine ludit.
Cura tibi divûm effigies et templa tueri :
Bella viri pacemque gerent, quis bella gerenda,"
Talibus Allecto dictis exarsit in iras.

At juveni oranti subitus tremor occupat artus;

Diriguêre oculi; tot Erinnys sibilat ĥydris,
Tantaque se facies aperit. Tum flammea torquens
Lumina, cunctantem et quærentem dicere plura
Repulit, et geminos erexit crinibus angues,
Verberaque insonuit, rabidoque hæc addidit ore :-
En ego victa situ, quam veri effoeta senectus
Arma inter regum falsâ formidine ludit;

435

440

445

450

Respice ad hæc: adsum dirarum ab sede sororum ;
Bella manu letumque gero.

455

Sic effata, facem juveni conjecit, et atro

Lumine fumantes fixit sub pectore tædas.

Olli somnum ingens rupit pavor; ossaque et artus
Perfudit toto proruptus corpore sudor.

Arma amens fremit; arma toro tectisque requirit.

460

Sævit amor ferri, et scelerata insania belli,

Ira supèr. Magno veluti cùm flamma sonore

Virgea suggeritur costis undantis aheni,
Exultantque æstu latices; furit intus aquaï
Fumidus atque altè spumis exuberat amnis;
Nec jam se capit unda; volat vapor ater ad auras.
Ergò iter ad regem, pollutâ pace, Latinum
Indicit primis juvenum, et jubet arma parari,
Tutari Italiam, detrudere finibus hostem :
Se satis ambobus Teucrisque venire Latinisque.
Hæc ubi dicta dedit, divosque in vota vocavit,
Certatim sese Rutuli exhortantur in arma.

Hunc decus egregium formæ movet, atque juventæ ;
Hunc atavi reges, hunc claris dextera factis.

Dum Turnus Rutulos animis audacibus implet,

465

470

475