P. VIRGILII MARONIS Æ NEIDOS LIBER II. ARGUMENTUM. NARRAT Didoni Æneas Trojani excidii seriem. Ea est ejusmodi: Græci decennali bello pene fracti, dolo capere urbem constituunt: fugam simulant; circa Tenedum insulam latent; equum relinquunt in castris, foetum intus militibus. Quo per fraudem Sinonis, cui fidem mors Laocoontis faciebat, in urbem inducto; noctu reserato ejus utero, Græci erumpunt; admissoque exercitu, Trojam ferro et igne populantur. Admonetur in somnis Æneas ab Hectore, ut fuga sibi consulat: Æneas mortem fugæ præferens, coacta manu, Græcos aliquot cædit; sumtisque eorum armis, suorum telis fere obruitur. At vastata regia, Priamo Pyrrhi manu interfecto; Æneas domum revertitur, Anchisæ patri sacra Penatesque committit, suis eum imponit humeris, et cum Ascanio filio, Creusaque uxore, fugam arripit. Mox amissa inter eundum Creusa, iter ad eam quærendam relegit: occurrit mortuæ uxoris umbra, monetque se a Cybele in Phrygia detineri. Redit ille in montem Idam, et cum sociis mari fugam parat. CONTICUERE omnes, intentique ora tenebant; Infandum, regina, jubes renovare dolorem; 5 Omnes siluerunt, et attenti comprimebant vocem. Tum pater Æneas sic incœpit e superiori parte lecti: Jubes me, o regina, renovare dolorem infandum, narrando, quomodo Græci everterint potentiam Trojanam, et regnum deplorandum: et quæcunque vidi ipse digna miseratione, et quibus magna ex parte interfui. Quis Myrmidonum, aut Dolopum, aut quis miles duri Ulyssis hæc commemorando abstineat a 2. Ab alto est Medic. Pierii.-3. renovare jubes regina Hamb. pr.-4. opis Hugen.-5. ipsa Franc.-7. diri Goth. tert. Ulixi. vulgo Ulyssei. Franc. Ulixis. Goth. pr. et tert. et edd. nonnullæ Ulyxei. At Ulixi scriptura est Medic. Romani aliorumque codd. etiam Prisciani ap. Heins. scilicet pro Ulixei; Sic Oronti 1, 220. inf. 30 Achilli. cf. ad Ecl. vIII, 70. Habet scriptura Ulixes vel Ulixeus auctoritatem codd. (v. ad Ovid. Epp. 1, 1) non rationem: NOTE 2 Ab alto] Quia Æneas sedebat in altiore, id est, dextera parte lecti; Ascanius in inferiore, seu sinistra; Dido in media. Æn. 1. 702. Danai] Græci, n. 1. 34. 7 Myrmidonum, &c.] Milites Achillis fuerunt, ex Ægina insula sinus Saronici, inter Peloponnesum et Atticam: sic dicti a púpunk formica: quod, nt ait Strabo, propter soli sterilitatem, formicarum in morem terram fodientes, semen in saxa conjicerent; itemque laterum coctorum penuria iu fossis habitarent. Fabulæ tamen ex eo derivant nomen, quod Æacus, Achillis avus, Æginæ rex, cum regnum videret peste vastatum, precibus a Jove impetravit, ut formicæ, quas ingenti numero reptantes videbat, novos in incolas mutarentur. Aliqui sic fabulam explicant, ut putent Æginam insulam frequentiorem ab ipso redditam, deductis ex Thessalia colo niis; testatur enim Velleius initio historiæ, Thessaliam prius vocatam esse Myrmidonum civitatem, ac non nisi post Trojana tempora Thessaliam. Igitur Achillis Myrmidones, vel erunt Ægineta, vel potius Thessali. Dolopum] Eos quidam Thessaliæ, Plinius Ætoliæ, Ptolomæus Epiro annumerat. Addit Strabo, præpositum iis fuisse a Peleo Achillis patre, Phonicem; qui cum Chirone centauro Achillis educationi præfuerat, eumque ad Trojam secutus est. Igitur Dolopes, vel Phoenicis milites erant, vel Achillis, vel, ut alii volunt, Pyrrhi Achillis filii. Ulixi] Ithaca et Cephaleniæ, insularum in Ionio mari, regis; cujus dolis Trojana expeditio præcipue promota est: de illo passim, hoc et aliis libris. Ulixi, pro Ulixis, Genitivus, de quo Æn. 1. 224. Temperet a lacrymis! et jam nox humida cœlo Quanquam animus meminisse horret, luctuque refugit; 10 15 fletu? Et jam nox humida præceps abit e cælo, et astra decedentia invitant ad somnum. Sed si tanta tibi est cupiditas cognoscendi casus nostros, et breviter audiendi ultimam Troja ruinam, quamvis mea mens abhorreat, et præ dolore recuset recordari: tamen incipiam. Duces Græcorum, afflicti bello, et fatis repulsi ab expugnatione urbis, tot annis jam elapsis; faciunt equum, in modum montis, divino consilio Minerva, et struunt costas ex abiete scissa. Fingunt esse votum pro reditu: spargitur is rumor. Ad eam rem sortiti electa corpora militum, ea clam nam ex 'Odvoσeds saltem fieri debuit Ulysseus.-8. Temperat Gud. et Goth. sec.-10. Sed cum Hamb. pr. Et si Franc. agnoscere Gud. cum aliis vett. ap. Pierium. cognoscere tantos Græv. in marg. vel c. tantos.-12. luctumque sec. Moret. Parrhas. et ed. Ven. præter aliquot codd. Pier. et Donatum, quod mireris Burmannum probasse, inprimis post Catrœum; nam est vulgare et tenue præ altero, ubi de horrore (h. 1. ex recordatione rerum tristium; itaque luctus) et aversatione rei ingratæ et molestæ agitur. Quod proprie de membris vel de sanguine dicitur, ad animum transfertur. luctus Carisius habet, notante Pierio.—15. divinæ Menag. pr.–16. factaque Ven.— 18. dilecta Gud. a m. pr.-20. ingentis Heins. scripsit cum veterrimis et NOTE 8 Cælo Præcipitat] Nox abit, fugit in pugna suos ab hostibus dignoscee cœlo. 9 Suadentque cadentia sidera somnos] Decedentia, die proxime imminente: quam interpretationem probabimus. Æn. IV. 81. 15 Instar montis equum, &c.] De voce instar Æn. VI. 865. Equi fabricator fuit Epeus; materiam advexit Ajax Oilei. Equus autem ille, non reipsa equus fuit: sed, vel machina, cujusmodi est aries, qua muri subruti sint; vel pictura in ea urbis porta, quam Græcis prodidisse Antenor dicitur, vel signum Græcis datum, ut rent; vel equestrem notat pugnam, qua Græci Trojanos vicerint; vel montem Hippium, post quem latentes Græci urbem oppresserint: Iπwos enim est equus, et ideo quibusdam videtur dixisse Virgilius: 'Instar montis equum.' 16 Abiete, &c.] Sapin: pro quovis ligno. 17 Votum pro reditu] Ad obtinendum felicem reditum: et Accius in Deiphobo sic inscriptum ait equam fuisse. 'Minervæ donum armipotenti Danai abeuntes dicant.' Includunt cæco lateri, penitusque cavernas Est in conspectu Tenedos, notissima fama Hic Dolopum manus, hic sævus tendebat Achilles; occultant in obscuris lateribus equi, et magnas cavernas atque uterum profunde implent armatis militibus. Est in propinquo Tenedos insula, fama notissima, abundans opibus, dum regnum Priami stabat: nunc solum est sinus et statio parum tuta navibus. Illuc elapsi occultant se deserto in littore: nos putavimus eos discessisse, et ventis propitiis repetiisse Mycenas. Itaque Troja omnis liberat se diuturno angore: porta aperiuntur, dulce est exire, et aspicere castra Græca, et vacua spatia, et littus derelictum. Hic turma Dolopum, hic crudelis Achilles habebat tentoria: hæc erat statio navium: hic exercitus solebant pugnare. Pars stupet munus per Prisciano.-21. Tenedus Rom. cum al, antiquis ap. Pier.-22. manerent Bigot. -24. projecti Longob. sed est : huc provecti condunt se. In Goth. tert. condunt in marg. vel ponunt.-25. Vos et abisse ed. Ven. ventoque petisse Menag. pr. et se deest Leid. abisse et petisse etiam in Romano.-26. solvit longo se Montalb. Moret. sec. posuit se Schol. Horat. Iv Od. 6, scilicet explicuerat per posuit luctum.-27. ad Dorica c. Desertosque locos, littusque videre relictum Wittian.29. scavus Franc. ut al. Ulixes pr. Hamburg.-30. acie Heins. e melioribus, inprimis Rom. Medic. Gud. vulgo acies, quod præter codd., inter quos omnes Gothani, Rufinianus de Schem. Lex. p. 33, necnon Pomponius Sabinus agnoscunt. Burmannus utrumque illustrat. Sed dicendum : hic acie certare solebant NOTE 21 Tenedos] Insula Hellesponti, contra Sigeum Troadis promontorium. 25 Mycenas] Urbem regiam Agamemnonis, in Peloponneso, de qua Æn. 1. 288. 26 Teucria] Troja, a Teucro rege, Dardani socero. Æn. 1. 239. 27 Dorica] Doris, Græciæ regio, inter Thessaliam, Ætoliam, et Phocidem; ad Parnassum et Œtam montes. Pro tota Græcia hic sumitur. 29 Tendebat] Tendebat tentoria: vox Tacito et Suetonio familiaris. Suet. in Galba, 12, 'Germanorum cohortem remisit in patriam, quasi Cn. Dolabellæ, cujus juxta hortos tendebat, proniorem.' De Achille, Æn. 1. 103. 31 Innuptæ Minervæ] Pallas item dicta est. Vulcani nuptias respuit, Nomen: et virginitatem servavit. vel a minari, quod armata pingatur ; vel a memini, quod memoriæ Dea dicatur; vel potius ab antiquo me Et molem mirantur equi; primusque Thymoetes Primus ibi ante omnes, magna comitante caterva, Et procul, miseri, quæ tanta insania, cives? 35 40 niciosum oblatum innupta Palladi, et admiratur magnitudinem equi; et primus Thymates suadet ut admittatur intra muros: et statuatur in arce; seu per fraudem, seu jam fata Troja ita volebant. At Capys, et quorum animo prudentior inerat sensus, aut suadent ut abjiciant dolos Græcorum et munera suspecta, comburantque suppositis ignibus; aut ut fodiant et explorent caras latebras alvi. Plebs ambigua distrahitur in opposita consilia. Tunc prior coram omnibus Laocoon, magna turba sequente, decurrit celer esumma arce: et procul clamat: O miseri cives! quæ tanta esse exquisitius adeoque poëta dignius; alterum prosaicum.-32. Thymates varie corrupta vox in libris. v. ap. Heins. et Burm. Sed est Ovμolrns.-33. inter Ven. infra sec. Moret. in arce qu. Moret.-34. manebant pr. Hamb. parabant alter. volebant Montalb. sed vide Burm. Trappius, non adeo inelegantis vir judicii, versus malebat sic disponi: Et molem-Sive dolo-Duci intra, quod mollius quid habere ipsi videbatur. Recte quidem. Sed, ut nunc est, gravior est oratio.-35. m. s. surgit sec. Hamb. ex 1, 582. pro menti, cordi Goth. tert.-37. jubent habet codd. et grammaticorum auctoritatem; non minus tamen gravis est fides T jubet. v. Heins. Mox legebatur: subjectisque u. f. Recte inter Serviana: disjunctiva, quæ hic esse debuit, mox tamen :—Antiqua tamen exemplaria ve habere inveniuntur. Nec dubito, ve esse scribendum : etsi passim viri dooti repugnant et que disjunctive poni aiunt. Nam diversa hand dubie inter se apponuntur. Ita et hehe Odyss. . 507.-40. ante alios aliquot Pieriani. At Goth. alter: primus ibi juvenum, notabilis lectio. Sic enim durum illud, quod rê ante omnes inhærere videbatur, sublatum esset; et possit hoc ex glossa irrepsisse videri; jungendum adeo: juvenum magna c. caterva.-41. Lauchoon, Laochon, Lachoon, Laucon, hic et infra, aberrationes codd. Laucoon Medic. semper. Et v. 230 Laocounta Dorvill.—42. infamia NOTE nervo, id est, moneo, quod homines bene moneat, utpote Dea sapientiæ atque artium. 34 Sive dolo] Habuit enim Thymœtes aliquam prodendi Priami quasi justam causam. Narrat enim scholiastes Lycophronis, Cillam, Hecuba sororem, Thymatæ uxorem, amatam a Priamo; ac deinde cum filio Mu nippo, quem furtim ex eo susceperat, ab eo fuisse occisam. De Danais, Græcis, Æn. 1. 34. 41 Laocoon] Juxta aliquos, Anchisæ frater fuit: juxta alios, Priami filius, sacerdos Apollinis: cetera infra, v. 201, 229. De Achivis, Græcis Æn. I. 192. |