Templa Jovi centum latis immania regnis,
199 Centum aras posuit; vigilemque sacraverat ignem, Excubias divûm æternas, pecudumque cruore Pingue solum, et variis florentia limina sertis. Isque, amens animi et rumore accensus amaro, Dicitur ante aras, media inter numina divûm, Multa Jovem manibus supplex orâsse supinis: 205 Jupiter omnipotens, cui nunc Maurusia pictis
Gens epulata toris Lenæum libat honorem,
Aspicis hæc? an te, genitor, quum fulmina torques, Nequiquam horremus, cæcique in nubibus ignes Terrificant animos et inania murmura miscent? Femina, quæ nostris errans in finibus urbem Exiguam pretio posuit, cui litus arandum, Cuique loci leges dedimus, connubia nostra Reppulit, ac dominum Ænean in regna recepit. Et nunc ille Paris cum semiviro comitatu, Mæoniã mentum mitrā crinemque madentem Subnexus, rapto potitur; nos munera templis Quippe tuis ferimus famamque fovemus inanem." Talibus orantem dictis arasque tenentem Audiit omnipotens; oculosque ad monia torsit Regia, et oblitos famæ melioris amantes. Tum sic Mercurium alloquitur, ac talia mandat : "Vade age, nate, voca Zephyros, et labere pennis, Dardaniumque ducem, Tyria Carthagine qui nunc Exspectat fatisque datas non respicit urbes, Alloquere, et celeres defer mea dicta per auras. Non illum nobis genitrix pulcherrima talem Promisit, Graiûmque ideo bis vindicat armis : Sed fore, qui gravidam imperiis belloque frementem
Italiam regeret, genus alto a sanguine Teucri Proderet, ac totum sub leges mitteret orbem. Si nulla accendit tantarum gloria rerum, Nec super ipse suā molitur laude laborem, Ascanione pater Romanas invidet arces? Quid struit, aut quã spe inimică in gente moratur ? Nec prolem Ausoniam et Lavinia respicit arva? Naviget. Hæc summa est, hic nostri nuntius esto." Dixerat. Ille patris magni parere parabat Imperio: et primùm pedibus talaria nectit Aurea, quæ sublimem alis, sive æquora supra 240 Seu terram, rapido pariter cum flamine portant. Tum virgam capit: hac animas ille evocat Orco Pallentes, alias sub tristia Tartara mittit; Dat somnos adimitque, et lumina morte resignat. Illa fretus agit ventos, et turbida tranat 245 Nubila. Jamque volans apicem et latera ardua cernit
Atlantis duri, cœlum qui vertice fulcit : Atlantis, cinctum assiduè cui nubibus atris Piniferum caput et vento pulsatur et imbri :
Nix humeros infusa tegit; tum flumina mento 250 Præcipitant senis, et glacie riget horrida barba. Hìc primùm paribus nitens Cyllenius alis Constitit; hinc toto præceps se corpore ad undas Misit; avi similis, quæ circum litora, circum Piscosos scopulos, humilis volat æquora juxta. 255 Haud aliter terras inter cœlumque volabat, Litus arenosum Libyæ ventosque secabat, Materno veniens ab avo Cyllenia proles.
Ut primùm alatis tetigit magalia plantis,
Eneam fundantem arces, ac tecta novantem 260 Conspicit atque illi stellatus iaspide fulvā Ensis erat, Tyrioque ardebat murice læna, Demissa ex humeris ; dives quæ munera Dido Fecerat, et tenui telas discreverat auro. Continuò invadit: "Tu nunc Carthaginis altæ 265 Fundamenta locas, pulchramque uxorius urbem Exstruis? heu regni rerumque oblite tuarum! Ipse deûm tibi me claro demittit Olympo Regnator, cœlum et terras qui numine torquet; Ipse hæc ferre jubet celeres mandata per auras : Quid struis, aut quã spe Libycis teris otia terris? Si te nulla movet tantarum gloria rerum, Nec super ipse tuā moliris laude laborem, Ascanium surgentem, et spes heredis Iüli Respice; cui regnum Italiæ Romanaque tellus Debentur." Tali Cyllenius ore loquutus Mortales visūs medio sermone reliquit,
Et procul in tenuem ex oculis evanuit auram. At verò Æneas aspectu obmutuit amens, Arrectæque horrore comæ, et vox faucibus hæsit. Ardet abire fuga, dulcesque relinquere terras, Attonitus tanto monitu imperioque deorum. Heu quid agat? quo nunc reginam ambire furentem Audeat affatu? quæ prima exordia sumat?
Atque animum nunc huc celerem, nunc dividit
In partesque rapit varias, perque omnia versat. Hæc alternanti potior sententia visa est. Mnesthea Sergestumque vocat, fortemque Clo-
Classem aptent taciti, sociosque ad litora cogant ; Arma parent; et quæ sit rebus causa novandis, 290 Dissimulent; sese interea, quando optima Dido Nesciat et tantos rumpi non speret amores, Tentaturum aditus et quæ mollissima fandi Tempora, quis rebus dexter modus. Imperio læti parent, ac jussa facessunt.
At regina dolos (quis fallere possit amantem !) Præsensit, motusque excepit prima futuros, Omnia tuta timens. Eadem impia Fama furenti Detulit armari classem, cursumque parari.
Sævit inops animi, totamque incensa per urbem Bacchatur; qualis commotis excita sacris Thyas, ubi audito stimulant trieterica Baccho Orgia, nocturnusque vocat clamore Citharon. Tandem his Æneam compellat vocibus ultro: "Dissimulare etiam sperâsti, perfide, tantum Posse nefas, tacitusque meã decedere terrā ? Nec te noster amor, nec te data dextera quondam, Nec moritura tenet crudeli funere Dido? Quinetiam hiberno moliris sidere classem, Et mediis properas aquilonibus ire per altum, Crudelis? Quid? si non arva aliena domosque Ignotas peteres, et Troja antiqua maneret ; Troja per undosum peteretur classibus æquor? Mene fugis? per ego has lacrimas dextramque tuam te, 314 (Quando aliud mihi jam miseræ nihil ipsa reliqui) Per connubia nostra, per inceptos Hymenæos; Si bene quid de te merui, fuit aut tibi quicquam Dulce meum; miserere domus labentis, et istam,
Oro, si quis adhuc precibus locus, exue mentem. Te propter Libycæ gentes, Nomadumque tyranni Odere, infensi Tyrii: te propter eundem Exstinctus pudor, et, quā solā sidera adibam, Fama prior. Cui me moribundam deseris, hospes ? Hoc solum nomen quoniam de conjuge restat. Quid moror? an mea Pygmalion dum monia frater Destruat, aut captam ducat Gætulus Iarbas? 326 Saltem siqua mihi de te suscepta fuisset Ante fugam suboles, siquis mihi parvulus aulā Luderet Æneas, qui te tamen ore referret ; Non equidem omnino capta aut deserta viderer." Dixerat. Ille Jovis monitis immota tenebat 331 Lumina, et obnixus curam sub corde premebat. Tandem 66 refert : pauca Ego te, quæ plurima fando Enumerare vales, nunquam, regina, negabo Promeritam; nec me meminisse pigebit Elissæ ; Dum memor ipse mei, dum spiritus hos regit artūs. Pro re pauca loquar. Nec ego hanc abscondere
Speravi, ne finge, fugam; nec conjugis unquam Prætendi tædas, aut hæc in fœdera veni. Me si fata meis paterentur ducere vitam Auspiciis, et sponte mea componere curas, Urbem Trojanam primùm dulcesque meorum Relliquias colerem, Priami tecta alta manerent; Et recidiva manu posuissem Pergama victis. Sed nunc Italiam magnam Gryneus Apollo, Italiam Lyciæ jussere capessere sortes.
Hic amor, hæc patria est. Si te Carthaginis arces Phœnissam, Libycæque aspectus detinet urbis ;
« PreviousContinue » |