Panaque, Silvanumque senem, nymphasque sorores!
Illum non populi fasces, non purpura regum
Flexit, et infidos agitans discordia fratres;
Aut coniurato descendens Dacus ab Istro;
Non res Romanae, perituraque regna: neque ille
Aut doluit miserans inopem, aut invidit habenti.
Quos rami fructus, quos ipsa volentia rura
Sponte tulere sua, carpsit: nec ferrea iura,
Insanumque forum, aut populi tabularia vidit.
Sollicitant alii remis freta caeca, ruuntque
In ferrum; penetrant aulas et limina regum:
Hic petit excidiis urbem, miserosque penates,
Vt gemma bibat, et Sarrano indormiat ostro:
Condit opes alius, defossoque incubat auro.
Hic stupet attonitus Rostris: hunc plausus hiantem,
Per cuneos geminatus enim plebisque patrumque,
Corripuit: gaudent perfusi sanguine fratrum,
Exsilioque domos et dulcia limina mutant;
Atque alio patriam quaerunt sub sole iacentem.
Agricola incurvo terram dimovit aratro:
Hinc anni labor; hinc patriam parvosque nepotes
Sustinet; hinc armenta boum, meritosque iuvencos.
Nec requies, quin aut pomis exuberet annus,
Aut fetu pecorum, aut Cerealis mergite culmi;
Proventuque oneret sulcos, atque horrea vincat.
Venit hiems: teritur Sicyonia bacca trapetis,
Glande sues laeti redeunt, dant arbuta silvae;
Et varios ponit fetus autumnus, et alte
Mitis in apricis coquitur vindemia saxis.
Interea dulces pendent circum oscula nati;
Casta pudicitiam servat domus; ubera vaccae
Lactea demittunt; pinguesque in gramine laeto
Inter se adversis luctantur cornibus haedi.
Ipse dies agitat festos; fususque per herbam,
Ignis ubi in medio, et socii cratera coronant,
Te, libans, Lenaee, vocat; pecorisque magistris
Velocis iaculi certamina ponit in ulmo;
Corporaque agresti nudat praedura palestrae.
Hanc olim veteres vitam coluere Sabini;
Hanc Remus, et frater; sic fortis Etruria crevit
Seilicet; et rerum facta est pulcherrima Roma,
Septemque una sibi muro circumdedit arces.
Ante etiam sceptrum Dictaei regis, et ante
Impia quam caesis gens est epulata iuvencis,
Aureus hanc vitam in terris Saturnus agebat.
Necdum etiam audierant inflari classica, necdum
Impositos duris crepitare incudibus enses.
Sed nos immensum spatiis confecimus aequor: Et iam tempus equûm fumantia solvere colla.
e quoque, magna Pales, et te memorande canemus Pastor ab Amphryso; vos silvae amnesque Lycaei. Cetera, quae vacuas tenuissent carmine mentes, Omnia iam vulgata: quis aut Eurysthea durum, Aut illaudati nescit Busiridis aras?
Cui non dictus Hylas puer, et Latonia Delos?
Hippodameque, humeroque Pelops insignis eburno,
Acer equis? Tentanda via est, qua me quoque possim
Tollere humo, victorque virûm volitare per ora.
Primus ego in patriam mecum, modo vita supersit,
Aonio rediens deducam vertice Musas:
Primus Idumaeas referam tibi, Mantua, palmas;
Et viridi in campo templum de marmore ponam
Propter aquam, tardis ingens ubi flexibus errat
Mincius, et tenera praetexit arundine ripas.
In medio mihi Caesar erit, templumque tenebit.
Illi victor ego, et Tyrio conspectus in ostro,
Centum quadriiugos agitabo ad flumina currus. Cuncta mihi, Alpheum linquens lucosque Molorchi, Cursibus et crudo decernet Graecia cestu.
Ipsae caput tonsae foliis ornatus olivae
Dona feram. Iam nunc sollemnes ducere pompas
Ad delubra iuvat, caesosque videre iuvencos;
Vel scena ut versis discedat frontibus; utque
Purpurea intexti tollant aulaea Britanni.
In foribus pugnam ex auro solidoque elephanto
Gangaridûm faciam, victorisque arma Quirini;
Atque hic undantem bello, magnumque fluentem
Nilum, ac navali surgentes aere columnas.
Addam urbes Asiae domitas, pulsumque Niphaten,
Fidentemque fuga Parthum versisque sagittis,
Et duo rapta manu diverso ex hoste tropaea,
Bisque triumphatas utroque ab litore gentes.
Stabunt et Parii lapides, spirantia signa,
Assaraci proles, demissaeque ab Iove gentis
Nomina, Trosque parens, et Troiae Cynthius auctor.
Invidia infelix Furias, amnemque severum
Cocyti metuet, tortosque Ixionis angues,
Immanemque rotam, et non exsuperabile saxum.
Interea Dryadum silvas saltusque sequamur
Intactos, tua, Maecenas, haud mollia iussa.
Te sine nil altum mens inchoat. En, age, segnes
Rumpe moras: vocat ingenti clamore Cithaeron,
Taygetique canes, domitrixque Epidaurus equorum;
Et vox adsensu nemorum ingeminata remugit.
Mox tamen ardentes accingar dicere pugnas
Caesaris, et nomen fama tot ferre per annos,
Tithoni prima quot abest ab origine Caesar.
Seu quis, Olympiacae miratus praemia palmae, Pascit equos; seu quis fortes ad aratra iuvencos; Corpora praecipue matrum legat. Optima torvae Forma bovis, cui turpe caput, cui plurima cervix, Et crurum tenus a mento palearia pendent: Tum longo nullus lateri modus; omnia magna, Pes etiam; et camuris hirtae sub cornibus aures. Nec mihi displiceat maculis insignis et albo, Aut iuga detrectans, interdumque aspera cornu, Et faciem tauro propior; quaeque ardua tota, Et gradiens ima verrit vestigia cauda. Aetas lucinam, iustosque pati hymenaeos Desinit ante decem, post quattuor incipit annos: Cetera nec feturae habilis, nec fortis aratris. Interea, superat gregibus dum laeta iuventas, Solve mares: mitte in venerem pecuaria primus, Atque aliam ex alia generando suffice prolem. Optima quaeque dies miseris mortalibus aevi Prima fugit: subeunt morbi, tristisque senectus, Et labor; et durae rapit inclementia mortis. Semper erunt, quarum mutari corpora malis: Semper enim refice; ac, ne post amissa requiras, Anteveni, et subolem armento sortire quotannis.
Nec non et pecori est idem delectus equino. Tu modo, quos in spem statues submittere gentis,
|