Indulge ordinibus: nec feciùs omnis in vnguem
Arboribus pofitis fe&to via limite quadret.
Vt fæpè ingenti bello cùm longa cohorteis
Explicuit legio,& campo ftetit agmen aperto,
Directæque acies, ac latè fluctuat omnis
Aere residenti tellus, nec dum horrida mifcent
Prælia,fed dubius mediis Mars ervat in armis;
Omnia fint paribus numeris dimensa viarum:
Non animum modò vti pafcat profpe&us inanem,
Sed quia non aliter vires dabit omnibus quas
Terra,neque in vacuum poterunt fe extendere rami,
Forfitan & fcrobibus quæ fint faftigia quæras.
Aufim vel tenui vitem committere fulco:
Altiùs,ac penitùs terræ defigitur arbos,
Efculus in primis: quæ quantum vertice ad auras
Aetherias, tantum radice in Tartara tendit.

Ergo non hiemes illam, non flabra, neque imbres
Conuellunt:immota manet, multosque per annos
Multa virum voluens durando fæcula vincit.
Tum forteis latè ramos, & brachia tendens
Huc illuc, media ipfa ingentem fuftinet vmbram.
Neve tibi ad Solem vergant vineta cadentem:
Néve inter viteis corulum fere: néve flagella
Summa pete,aut fummas defringe ex arbore platas:
(Tantus amor terræ ) neu ferro læde retufo
Semina, néve olex filueftreis infere truncos.
Nam fæpè incautis paftoribus excidit ignis,
Qui furtim pingui primùm fub cortice teatus
Robora comprendit, frondéfque elapfus in altas,
Ingentem cælo fonitum dedit: inde fecutus
Per ramos vi&or, perque alta cacumina regnat,
Et totum inuoluit flamis nemus, & ruit atram
Ad cælum picea craffus caligine nubem:
Præfertim fi tempeftas à vertice filuis
Incubuit, glomeratque ferens incendia ventus.
Hoc vbi:non à ftirpe valent, cæfæque reuerti
Poffunt,atque ima fimiles reuirefcere terra:
Infelix fuperat foliis oleafter amaris.

Nec tibi tam prudens quifquam perfuadeat auctor,
Tellurem Borea rigidam fpirante mouere.
Bura gelu tum claudit hiems; nec femine iacto
Concretam patitur radicem affigere terræ.
Optima vinetis fatio eft, cùm vere rubenti
Candida venit auis longnuifa colubris;

Prima vel autumni fub frigora,cùm rapidus Sol
Nondum hieme contingit equis, iam præterit æftas.
Ver adeò frondi nemorum, ver vtile filuis:
Vere tument terræ, & genitalia femina pofcunt.
Tum pater omnipotens fecundis imbribus Aether
Comugis in gremium lætæ defcendit;& omneis
Magnus alit, magno commiftus corpore, fetus.
Auia tum refonant auibus virgulta canoris,
E-Venerem-certis repetunt armenta diebus.
Parturit almus ager, Zephyrique tepentibus auris-
Laxant arua finus. fuperat tener omnibus humor,
Inque nouos foles audent fe gramina tutò
Credere: nec metuit furgenteis pampinus Auftros,
Aut a&tum cælo magnis Aquilonibus imbrem:
Sed trudit gemmas, & frondeis explicat omneis.
Non alios prima crefcentis origine mundi
Illuxiffe dies, aliumve habuifle tenorem
Crediderim. ver illud erat: ver magnus agebat
Orbis,& hibernis parcebant flatibus Euri:
Cùm primùm lucem pecudes haufere, virumque
Ferrea progenies duris caput extulit aruis,
Immiflæque feræ filuis, & fidera cælo:
Nec res hunc tenerz poffent perferre laborem,
Si non tanta quies iret frigufque, caloremque
Inter, & exciperet cæli indulgentia terras.

Quod fupereft,quæcumq.premes virgula per agros,
Sparge fimo pingui, & multa memor occule terra;
Aut lapide bibulú, aut fqualenteis infode conchas.
Inter enim labentur aqua,tenuisque fubibit
Halitus, atque animos tollent fata. iamque reperti,
Qui faxo fuper, atque ingentis pondere teft
Vrgerent. hoc, effufos munimen ad imbreis;
Hoc,vbi hiulca fiti findit Canis æftifer arua.
Seminibus pofitis, fupereft deducere terram
Sæpiùs ad capita, & duros iactare bidenteis,
Aut preffo exercere folum fub vomere, & ipfa
Flectere luctanteis inter vineta iuuencos.
Tum leueis calamos, & rafe haftilia virga,
Fraxineáfque aptare fudes, furcáfque bicorneis:
Viribus eniti quarum, & contemnere ventos
Affuefcant, fummáfque fequi tabulata per vimos.
Ac,dum prima nouis adolefcit frondibus ætas,
Parcendum teneris; &,dy fe latus ad auras
Palmefigit,laxis per purum immiffus habenis,

Jpfa

Ipfa actes falcis nondum tentanda, fed vacis
Carpende manibus frondes,interque legenda.
Inde vbi iam validis amplexæ ftirpibus vimos
Exierint; tunc fringe còmas, tunc brachia tonde:
Antè reformidaut ferrum: tunc denique dura
Exerce imperia, & ramos compefce Яuentèis.
Texendæ fepes etiam, & pecus omne tenendú eft:
"Præcipuè dum frons tenera, imprudeníq. laborum:
Cui,fuper indignas hiemes,Solemque potentem,
Silueftres vri afsiduè, caprexque fequaces
Illudunt: pafcuntur oues,auidæque iuuencæ.
Frigora nec tantum cana concreta prina,
1 Aut grauis incumbens fcopulis arentibus eftas,
Quantum illi nocuere greges,durique venenum
Dentis, & admorfo fignata in ftirpe cicatrix.
Non aliam ob culpam Baccho caper omnibus aris
Caditur, & veteres ineunt profcenia ludi:
Przmiaque ingenteis pagos, & compita circum
Thefeid pofuere,atque inter poculà læti
Mollibus in pratis vnctos faliere per vires.
Nec non Aufonij, Troia gens milla, coloni
Verfibus incomtis ludunt,rifuque foluto,
Oraque corticibus fumunt horrenda cauatis:
Ette, Bacche, vocant per carmina læta, tibique
Ofcilla ex alta fufpendunt mollia pinu.
Hinc omnis largo pubefcit vinea fetu,
Complentur valléfque cauz,faltusque profundi,
Et quocumque deus circum caput egit honeftum,
Ergo ritè fuum Baccho dicemus honorem
Carminibus patriis, lancéfque & liba feremus,
Et ductus cornu ftabit facer hircus ad aram,
Pinguiaque in verubus torrebimus exfta colurnis.
ER etiam ille labor curandis vitibus alter:

Cui núquá exhaufti fatis eft, náq. omne quotannis
Terque quatérque folum fcindendum,glebaq. verlis -
Aeternum frangenda bidentibus:omne leuandum
Fronde nemus.redit agricolis labor a&tus in orbem,
Atque in fe fua per veftigia voluitur annus.
Et iam olim feras pofuit cùm vinea frondeis,
Frigidus & filuis Aquilo decufsit honorem;
Iam tum acer curas venientem extendit in annum
Rufticus,& curuo Saturni dente relićtam
Perfequitur vitem attondens, fingitque putando,
Primus humum fodito, us deue&ta crempto
Sarmenta

Sarmenta, & vallos primus fub te&ta referto:
Poftremus metito. bis vitibus ingruit vmbra:
Bis fegetem denfis obducunt fentibus herbæ.
Durus vterque labor. laudato ingentia rura,
Exiguum colito, nec non etiam afpera rufci
Vimina per filuam, & ripis fluuialis arundo
Czditur, inculuque exercet cura fali&i.
Iam vindt vites iam falcem arbufta reponunz
lam canit extremos effetus vinitor antes.
Sollicitanda tamen tellus,puluiique mouendus,
Et iam maturis metuendus lupiter vuis.
Contrà,non vlla eft oleis cultura: neque ille
Procuruam exfpectant falcem, raftroique tenaces,
Cùm femel hæferunt aruis,aurafque tulerunt,
Ipfa fatis tellus, cùm dente recluditur vnco,
Sufficit humorem, & grauidas, cum vomere, fruges.
Hoc pinguem, & placitam paci nutritor oliuam.
Poma quoque,vt primum truncos fenfere valenteis,
Et vires habuere fuas, ad fidera raptim

Vi propria nituntur, opifque haud indiga noftræ,
Nec minus intereà fetu nemus omne grauefcit,
Sanguineisque inculta rubent auiaria baccis.
Tondentur cythifi, tedas filúa alta miniftrat,
Pafcunturque ignes no&urni, & lumina fundunt.
Et dubitant homines ferere, atq. impendere curam?
Quid maiora fequar? falices, humilefque geniftæ,
Aut illa pecori frondem,aut paftoribus vmbram
Sufficiunt, fepemque fatis, & pabula melli.
Et iuuat vndantem buxo fpectare Cytorum,
Narycia que picis lucos: iuuat arua videre,
Non raftris hominum, non vlli obnoxia cura.
Ipfæ Caucafeo fteriles in vertice filux,

Quas animofi Euri afsidue franguntque, feruntque,
Dant alios aliæ fetus, dant vtile lignum

Nauigiis pinos,domibus cedrófque, cupreffosque.
Hinc radios triuere rotis, hinc tympana plauftris
Agricola, & pandas ratibus pofuere carinas.
Viminibus falices fecundæ, frondibus vlmi:
At myrtus validis haftilibus:& bona bello
Cornus: Ituræos taxi torquentur in arcus,
Nec tilia laues, aut torno rafile buxum,
Non formam accipiunt,ferroque cauantur acuto.
Nec non & torrentem vndani leuis innatat alnus.
Milla Pado: nec non & es examina condunt

Сог

Corticibusque cauis, vitiofque ilicis alueo.
Quid memorandum æquè Baccheia dona tulerunt?
Bacchus & ad culpam caullas dedit: ille furenteis
Centauros letho domuit, Rhaecumque, Pholu
que,

Et

t magno Hylzum Lapithis cratere minantem. O FORTYNATOS nimiùm, fua fi bone norint,

Agricolas: quibus ipfa, procul difcordibus armis,
Fundit humo facilem vidum iuftifsima tellus.
Si non ingentem foribus domus alta fuperbis
Måne falutantum totis vomit ædibus vadam,
Nec varios inhiant pulcra teftudine poftes,
Illufasque auro vefteis, Ephyreiaque æra:
Alba nec Allyrio fucatur lana veneno,
Nec cafia liquidi corrumpitur vfus oliui:
At fecura quies, & nefcia fallere vita,
Diues opum variarum : at latis otia fundis,
Spelunce,viuique lacus: at frigida Tempe,
1. Mugitusque boum,mollesque fub arbore fomni,
Non abfunt:illi fáltus, ac luftra ferarum,
Et patiens operum, paruoque affueta iuuentus,
Sacra deûm, fanatique pacres: extrema per illos
Iuftitia excedens terris veftigia fecit.

120Me verò primùm dulces ante omnia Musz,
1, Quarum facra fero ingenti perculfus amore,
Accipiant;crlique vias, & fidera monftrent:
Defectus Solis varios, Lunæque labores:
Vnde tremor terris: qua vi maria alta tumefcant
Obiicibus ruptis, rurfusque in fe ipfa refidant.
Quid tantum Oceano properent fe tingere Soles
Hiberni, vel quæ tardis mora noc&tibus obftet.
Sin,has ne pofsim naturg accedere parteis,
Frigidus obftiterit circum præcordia fanguis;
Rura mihi,& rigui placeane in vallibus amnes:
Flumina amem,filuasque inglorius, ô, vbi campi,
Sperchiusque, & virginibus bacchata Lacanis
Taygeta: 6, qui me gelidis in vallibus AEmi
Siftat, & ingenti ramorum protegat vmbra.
Felix,qui potuit rerum cognofcere cauffas;
Atque metus omneis, & inexorabile fatum
Subiecit pedibus, ftrepitumque Acherontis auari.
Fortunatus & ille,deos qui nouit agrefteis,
Panague, Silqanumg, fenen yiphasque for res.