Indulge ordinibus: nec feciùs omnis in vnguem Arboribus pofitis fe&to via limite quadret. Vt fæpè ingenti bello cùm longa cohorteis Explicuit legio,& campo ftetit agmen aperto, Directæque acies, ac latè fluctuat omnis Aere residenti tellus, nec dum horrida mifcent Prælia,fed dubius mediis Mars ervat in armis; Omnia fint paribus numeris dimensa viarum: Non animum modò vti pafcat profpe&us inanem, Sed quia non aliter vires dabit omnibus quas Terra,neque in vacuum poterunt fe extendere rami, Forfitan & fcrobibus quæ fint faftigia quæras. Aufim vel tenui vitem committere fulco: Altiùs,ac penitùs terræ defigitur arbos, Efculus in primis: quæ quantum vertice ad auras Aetherias, tantum radice in Tartara tendit.
Ergo non hiemes illam, non flabra, neque imbres Conuellunt:immota manet, multosque per annos Multa virum voluens durando fæcula vincit. Tum forteis latè ramos, & brachia tendens Huc illuc, media ipfa ingentem fuftinet vmbram. Neve tibi ad Solem vergant vineta cadentem: Néve inter viteis corulum fere: néve flagella Summa pete,aut fummas defringe ex arbore platas: (Tantus amor terræ ) neu ferro læde retufo Semina, néve olex filueftreis infere truncos. Nam fæpè incautis paftoribus excidit ignis, Qui furtim pingui primùm fub cortice teatus Robora comprendit, frondéfque elapfus in altas, Ingentem cælo fonitum dedit: inde fecutus Per ramos vi&or, perque alta cacumina regnat, Et totum inuoluit flamis nemus, & ruit atram Ad cælum picea craffus caligine nubem: Præfertim fi tempeftas à vertice filuis Incubuit, glomeratque ferens incendia ventus. Hoc vbi:non à ftirpe valent, cæfæque reuerti Poffunt,atque ima fimiles reuirefcere terra: Infelix fuperat foliis oleafter amaris.
Nec tibi tam prudens quifquam perfuadeat auctor, Tellurem Borea rigidam fpirante mouere. Bura gelu tum claudit hiems; nec femine iacto Concretam patitur radicem affigere terræ. Optima vinetis fatio eft, cùm vere rubenti Candida venit auis longnuifa colubris;
Prima vel autumni fub frigora,cùm rapidus Sol Nondum hieme contingit equis, iam præterit æftas. Ver adeò frondi nemorum, ver vtile filuis: Vere tument terræ, & genitalia femina pofcunt. Tum pater omnipotens fecundis imbribus Aether Comugis in gremium lætæ defcendit;& omneis Magnus alit, magno commiftus corpore, fetus. Auia tum refonant auibus virgulta canoris, E-Venerem-certis repetunt armenta diebus. Parturit almus ager, Zephyrique tepentibus auris- Laxant arua finus. fuperat tener omnibus humor, Inque nouos foles audent fe gramina tutò Credere: nec metuit furgenteis pampinus Auftros, Aut a&tum cælo magnis Aquilonibus imbrem: Sed trudit gemmas, & frondeis explicat omneis. Non alios prima crefcentis origine mundi Illuxiffe dies, aliumve habuifle tenorem Crediderim. ver illud erat: ver magnus agebat Orbis,& hibernis parcebant flatibus Euri: Cùm primùm lucem pecudes haufere, virumque Ferrea progenies duris caput extulit aruis, Immiflæque feræ filuis, & fidera cælo: Nec res hunc tenerz poffent perferre laborem, Si non tanta quies iret frigufque, caloremque Inter, & exciperet cæli indulgentia terras.
Quod fupereft,quæcumq.premes virgula per agros, Sparge fimo pingui, & multa memor occule terra; Aut lapide bibulú, aut fqualenteis infode conchas. Inter enim labentur aqua,tenuisque fubibit Halitus, atque animos tollent fata. iamque reperti, Qui faxo fuper, atque ingentis pondere teft Vrgerent. hoc, effufos munimen ad imbreis; Hoc,vbi hiulca fiti findit Canis æftifer arua. Seminibus pofitis, fupereft deducere terram Sæpiùs ad capita, & duros iactare bidenteis, Aut preffo exercere folum fub vomere, & ipfa Flectere luctanteis inter vineta iuuencos. Tum leueis calamos, & rafe haftilia virga, Fraxineáfque aptare fudes, furcáfque bicorneis: Viribus eniti quarum, & contemnere ventos Affuefcant, fummáfque fequi tabulata per vimos. Ac,dum prima nouis adolefcit frondibus ætas, Parcendum teneris; &,dy fe latus ad auras Palmefigit,laxis per purum immiffus habenis,
Ipfa actes falcis nondum tentanda, fed vacis Carpende manibus frondes,interque legenda. Inde vbi iam validis amplexæ ftirpibus vimos Exierint; tunc fringe còmas, tunc brachia tonde: Antè reformidaut ferrum: tunc denique dura Exerce imperia, & ramos compefce Яuentèis. Texendæ fepes etiam, & pecus omne tenendú eft: "Præcipuè dum frons tenera, imprudeníq. laborum: Cui,fuper indignas hiemes,Solemque potentem, Silueftres vri afsiduè, caprexque fequaces Illudunt: pafcuntur oues,auidæque iuuencæ. Frigora nec tantum cana concreta prina, 1 Aut grauis incumbens fcopulis arentibus eftas, Quantum illi nocuere greges,durique venenum Dentis, & admorfo fignata in ftirpe cicatrix. Non aliam ob culpam Baccho caper omnibus aris Caditur, & veteres ineunt profcenia ludi: Przmiaque ingenteis pagos, & compita circum Thefeid pofuere,atque inter poculà læti Mollibus in pratis vnctos faliere per vires. Nec non Aufonij, Troia gens milla, coloni Verfibus incomtis ludunt,rifuque foluto, Oraque corticibus fumunt horrenda cauatis: Ette, Bacche, vocant per carmina læta, tibique Ofcilla ex alta fufpendunt mollia pinu. Hinc omnis largo pubefcit vinea fetu, Complentur valléfque cauz,faltusque profundi, Et quocumque deus circum caput egit honeftum, Ergo ritè fuum Baccho dicemus honorem Carminibus patriis, lancéfque & liba feremus, Et ductus cornu ftabit facer hircus ad aram, Pinguiaque in verubus torrebimus exfta colurnis. ER etiam ille labor curandis vitibus alter:
Cui núquá exhaufti fatis eft, náq. omne quotannis Terque quatérque folum fcindendum,glebaq. verlis - Aeternum frangenda bidentibus:omne leuandum Fronde nemus.redit agricolis labor a&tus in orbem, Atque in fe fua per veftigia voluitur annus. Et iam olim feras pofuit cùm vinea frondeis, Frigidus & filuis Aquilo decufsit honorem; Iam tum acer curas venientem extendit in annum Rufticus,& curuo Saturni dente relićtam Perfequitur vitem attondens, fingitque putando, Primus humum fodito, us deue&ta crempto Sarmenta
Sarmenta, & vallos primus fub te&ta referto: Poftremus metito. bis vitibus ingruit vmbra: Bis fegetem denfis obducunt fentibus herbæ. Durus vterque labor. laudato ingentia rura, Exiguum colito, nec non etiam afpera rufci Vimina per filuam, & ripis fluuialis arundo Czditur, inculuque exercet cura fali&i. Iam vindt vites iam falcem arbufta reponunz lam canit extremos effetus vinitor antes. Sollicitanda tamen tellus,puluiique mouendus, Et iam maturis metuendus lupiter vuis. Contrà,non vlla eft oleis cultura: neque ille Procuruam exfpectant falcem, raftroique tenaces, Cùm femel hæferunt aruis,aurafque tulerunt, Ipfa fatis tellus, cùm dente recluditur vnco, Sufficit humorem, & grauidas, cum vomere, fruges. Hoc pinguem, & placitam paci nutritor oliuam. Poma quoque,vt primum truncos fenfere valenteis, Et vires habuere fuas, ad fidera raptim
Vi propria nituntur, opifque haud indiga noftræ, Nec minus intereà fetu nemus omne grauefcit, Sanguineisque inculta rubent auiaria baccis. Tondentur cythifi, tedas filúa alta miniftrat, Pafcunturque ignes no&urni, & lumina fundunt. Et dubitant homines ferere, atq. impendere curam? Quid maiora fequar? falices, humilefque geniftæ, Aut illa pecori frondem,aut paftoribus vmbram Sufficiunt, fepemque fatis, & pabula melli. Et iuuat vndantem buxo fpectare Cytorum, Narycia que picis lucos: iuuat arua videre, Non raftris hominum, non vlli obnoxia cura. Ipfæ Caucafeo fteriles in vertice filux,
Quas animofi Euri afsidue franguntque, feruntque, Dant alios aliæ fetus, dant vtile lignum
Nauigiis pinos,domibus cedrófque, cupreffosque. Hinc radios triuere rotis, hinc tympana plauftris Agricola, & pandas ratibus pofuere carinas. Viminibus falices fecundæ, frondibus vlmi: At myrtus validis haftilibus:& bona bello Cornus: Ituræos taxi torquentur in arcus, Nec tilia laues, aut torno rafile buxum, Non formam accipiunt,ferroque cauantur acuto. Nec non & torrentem vndani leuis innatat alnus. Milla Pado: nec non & es examina condunt
Corticibusque cauis, vitiofque ilicis alueo. Quid memorandum æquè Baccheia dona tulerunt? Bacchus & ad culpam caullas dedit: ille furenteis Centauros letho domuit, Rhaecumque, Pholu que,
t magno Hylzum Lapithis cratere minantem. O FORTYNATOS nimiùm, fua fi bone norint,
Agricolas: quibus ipfa, procul difcordibus armis, Fundit humo facilem vidum iuftifsima tellus. Si non ingentem foribus domus alta fuperbis Måne falutantum totis vomit ædibus vadam, Nec varios inhiant pulcra teftudine poftes, Illufasque auro vefteis, Ephyreiaque æra: Alba nec Allyrio fucatur lana veneno, Nec cafia liquidi corrumpitur vfus oliui: At fecura quies, & nefcia fallere vita, Diues opum variarum : at latis otia fundis, Spelunce,viuique lacus: at frigida Tempe, 1. Mugitusque boum,mollesque fub arbore fomni, Non abfunt:illi fáltus, ac luftra ferarum, Et patiens operum, paruoque affueta iuuentus, Sacra deûm, fanatique pacres: extrema per illos Iuftitia excedens terris veftigia fecit.
120Me verò primùm dulces ante omnia Musz, 1, Quarum facra fero ingenti perculfus amore, Accipiant;crlique vias, & fidera monftrent: Defectus Solis varios, Lunæque labores: Vnde tremor terris: qua vi maria alta tumefcant Obiicibus ruptis, rurfusque in fe ipfa refidant. Quid tantum Oceano properent fe tingere Soles Hiberni, vel quæ tardis mora noc&tibus obftet. Sin,has ne pofsim naturg accedere parteis, Frigidus obftiterit circum præcordia fanguis; Rura mihi,& rigui placeane in vallibus amnes: Flumina amem,filuasque inglorius, ô, vbi campi, Sperchiusque, & virginibus bacchata Lacanis Taygeta: 6, qui me gelidis in vallibus AEmi Siftat, & ingenti ramorum protegat vmbra. Felix,qui potuit rerum cognofcere cauffas; Atque metus omneis, & inexorabile fatum Subiecit pedibus, ftrepitumque Acherontis auari. Fortunatus & ille,deos qui nouit agrefteis, Panague, Silqanumg, fenen yiphasque for res.
« PreviousContinue » |