Jam, quæ feminibus iactis fe fuftulit arbos, Tarda venit, feris fa&ura nepotibus vmbram: Pomaque degenerant, fuccos oblita priores: Et turpes auibus prædam fert vua racemos. Scilicet omnibus eft labor impendendus,& omnes Cogendæ in fulcum, ac multa mercede domanda. Sed truncis ole melius, propagine vites Refpondent, folido Paphie de robore myrtus. Flantis edurx coruli nafcuntur, & ingens Fraxinus, Herculexque arbos vmbrofa corona, Chaoniique patris glandes: etiam ardua palma Nafcitur, & cafus abies vifura marinos. Inferitur verò ex fetu nucis arbutus horrida: Et fteriles platani malos geffere valenteis, Caftanex fagos, ornusque incanuit albo Flore pyri,glandemque fues fregere fub vlmis. Nec modus inferere atq. oculos imponere fimplex. Nam quà fe medio trudunt de cortice gemma, Et tenueis rumpunt tunicas; anguftus in ipfo Fit nodo fiaus: huc aliena ex arbore germen Includunt,vdoque docent inolefcere libro.. Aut rurfum enodes trunci refecantur, & altè Finditur in folidum cuneis via:deinde feraces Plantz immittuntur. nec longum tempus, & ingens Exije ad cælum ramis felicibas arbos; Miraturque nouas frondeis, & non fua poma. Præterea genus haud vnum nec fortibus vlmis, Nec falici,lotoque, nec taxis cyparisis. Nec pingues vnam in faciem nafcuntur oliuæ Orchites, & radij, & amara paufia bacca, Pomaque, & Alciaoi filux: nec furculus idem Cruftumus, Syriifque pyris, grauibusque votemis, Non eadem arboribus pendet vindemia noftris, Quam Methymnæo carpit de palmite Lesbos. Sunt Thalia vites, funt & Mareotides alba: Pinguibus he terris habiles, leuioribus illæ., Et pallo Plythia vtilior, tenuifque Lageos, Tentatura pedes olim, vincturáque linguam. Purpurez, preciæque, & quo te carmine dicam Rhatica?nec cellis ideo contende Falernis. Sunt etiam Ammineæ vites, firmifsima vina; Tmolus & affurgit quibus, & rex ipfe Phanzus, Argitisque minor: cui non certauerit vlla, Ant tantum fluere,aut totidem durare per annos.
Non ego te menfis, & dîs accepta fecundis, Tranfierim Rhodia, & tumidis Bumafte racemis. Sed neq. quàm multæ fpecies, nec nomina quæ fint, Eft numerus:neq.enim numero comprendere refert. Quem qui fcire velit, Libyci velit æquoris idem Difcere, quàm multz Zephyro turbentur arenz: Aut,vbi nauigiis violentior incidit Eurus, Noffe,quot lonij veniant ad litora fluctus. Nec verò terræ ferre omnes omnia poffunt. Fluminibus falices, crafsifque paludibus alai Nafcuntur; fteriles faxofis montibus orni: Lito a myrtetis lærifsima:denique apertos Bacchus amat colleis: Aquilonem,& frigora taxi. Adipice & extremis domitum cultoribus orbem, Eoasque domos Arabum, pictosque Gelonos, Diuifz arboribus patriæ. fola India nigrum Fert ebenum: folis eft thurea virga Sabzis. Quid tibi odorato referam fudantia ligno Balfamaque, & baccas femper frondentis acanthi? Quid nemora Aethiopum molli canentia lana? Velleraque vt foliis depectant tenuia Seres? Aut quos Oceano propior gerit India lucos, Extremi finus orbis? vbi aëra vincere fummum Arboris haud vlla actu potuere fagitte. Et gens illa quidem fumtis non tarda pharetris. Media fert trifteis fuccos, tardumque faporem Felicis mali:quo non præfentius vllum, Pocula fi quando feux infecere souerc, Mifcueruntque herbas,& non innoxia verba, Auxilium venit, ac membris agit atra venena. 1pía ingens arbes, faciem que fimillima lauro: Et, fi non alium latè iactaret odorem,
Laurus erat: folia haud vllis labentia ventis: Flos apprima tenax, animas, & olentia Medi Ora fouent illo, & fenibus medicantur anhelis. Sed neque Medorum filux, ditifsima terra, Nec puicer Ganges, atqus auro turbidus Hermus, Laudibus Italiæ cerrent;non Bactra, neque Indi, Totaque thuriferis Panchaïa pinguis arenis. Hæc loca non tauri fpirantes naribus ignem Inuertère,fatis immanis dentibus hydri; Nec gleis, denfisque virum feges horruit haftis: Sed grauide fruges, & Bacchi Mafsicus humor Impleuere: teutat olerque, armentaque læta.
Hine bellator equus campo fefe arduus infert: Hinc albi Clitumne greges,& maxima taurus Vidima, fæpè tuo perfufi Alumine facro Romanos ad templa deûm duxêre triumphos. Heic ver afsiduum, atque alienis menfibus æftas: Bis grauida pecudes, bis pomis vtilis arbos. At rabida tigres abfunt, & fæua leonùm Semina:nec miferos fallunt aconita legenteis: Nec rapit immenfos orbeis per humum, nec. tanto. Squameus in fpiram tra&tu fe colligit anguis. Adde tot egregias vrbeis, operumque laborem; Tot congefta manu præruptis oppida faxis, Fluminaque antiquos fubter labentia muros. An mare,quod fuprà, memoré, quodq, alluit infrà? Anne lacus tautos te Lari maxime, teque Fluctibus, & fremitu affurgens Benace marino? An memorem portus, Lucrinoque addita clauftra, Atque indignatum magnis ftridoribus æquor, Iulia quà ponto longè fonat vnda refufo, Tyrrhenufque fretis immittitur æftus Auernis? Hæc eadem argenti riuos,arifque metalla Oftendit venis, atque auro plurima fluxit. Hæc genus acre virum, Marfos, pubemq. Sabellam, Affuetumque malo Ligurem, Volfcofque verutos Extulit: hac Decios, Marios, magnosque Camillos, Scipiadas duros bello, & te maxime Cæfar; Qui nunc extremis Afiz iam victor in oris Imbellem auertis Romanis arcibus Indum. Salue magna parens frugum, Saturnia tellus, Magna virum. tibi res antiquæ laudis, & artis Ingredior, fanctos aufus recludere fonteis; Afcræumque cano Romana per oppida carmen, Nunc locus aruorum ingeniis: quæ robora cuique, Quis color, & quæ fit rebus natura ferendis. Difficiles primum terra, colléfque maligni, Tenuis vbi argilla, & dumofis calculus aruis, Palladia gaudent filua viuacis oliuæ. Indicio eft tractu furgens oleafter eodem Plurimus, & ftrati baccis filueftribus agri. At que pinguis humus, dulcique vligine læta, Quique frequens herbis, & fertilis vbere campus, Qualem fæpè caua montis conualle folemus Defpicere,huc fummis liquuntur rupibus amnes, Felicemque trahunt limuin quique editus Auftro,
Et filicem curais inuifam pafcit aratris: Heic tibi præualidas olim, multoque fuenteis Sufficiet Baccho viteis: heic fertilis vuæ, Heic laticis, qualem pateris libamus, & auro, Inflauit cum pinguis ebur Tyrrhenus ad aras, Lancibus & pandis fumantia reddimus exta. Sin armenta magis ftudium, vitulofque tueri, Aut fetus ouium, aut vrenteis culta capellas: Saltus, & faturi petito longinqua Tarenti, Et qualem infelix amifit Mantua campum, Pafcentem niueos herbofo Aumine cycnos. Non liquidi gregibus fontes, non grainina defunt: Et quantum longis carpent armenta diebus, Exigua tantum gelidus ros nocte reponet. Nigra ferè, & preto pinguis fub vomere terra, Et cui putre folum (namque hoc imitamur arando) Optuma frumentis: (non vllo ex æquore cernes Plura domum tardis decedere plauftra iuuencis) "Aut vode iratus filuam deuexit arator,
"Et nemora euertit multos ignaua per annos, Antiquáfque domos auium cum ftirpibus imis Eruit ille altum nidis petiêre reli&is: At rudis enituit impulfo vomere campus. Nam ieiuna quidem cliuoli glarea ruris Vix humileis apibus cafias, roremque miniftrat: Et topbus fcaber, & nigris exeía chelydris Creta, negant alios rquè ferpentibus agros Dulcem ferre cibum, & curuas præbere latebras. Que tenuen exhalat nebulam, fun ofq, volucreis, Et bibit humorem, &,cùm vult, ex fe ipfa remittit; Quæque fuo viridi femper fe gramine veftit, Nec cable, & falla ledit robigine ferrum; Illa tibi latis intexet vitibus vimos;
lila ferax oleæ eft;illant experiere colendo Et facilem pecori, & patientem vomeris vnci. Talem diues arat Capua, & vicina Veleup Ora iugo, & vacuis Clanius non æquus Acerris, Nunc quo quamq. modo pofsis cognofcere,dicam: Rara fit an fupra inorem fi denfa, requiras; Altera frumentis quoniam fauet, altera Baccho; Denfa magis Cereri, rarifsima qua que Lyxo: Ante locum capies oculis, alteque iubebis In folido pitcum demitti, omnemque repones Rurfus humum, & pedas fummas æquals arenas. Sa dgerunt
Si deerunt,rarum pecorique, & vitibus almis Aptius vber erit. fin in fua poffe negabunt Ire loca, & fcrobibus fuperabit terra repletis, Spiffus ager, glebas cunctanteis,craffaque terga Exfpe&ta,& validis terram profcinde iuuencis. Salfa autem tellus, & quæ perhibetur amara, Frugibus infelix (ea nec manfuefcit arando, Nec Baccho genus, aut pomis fua nomina feruat) Tale dabit fpecimen, tu fpiffo vimine qualos, Colaque prælorum fumofis deripe teatis. Huc ager ille malus,dulcesque à fontibus vndz Ad plenum calcentur. aqua clucabitur omnis Scilicet,& grandes ibunt per vimina gutta. At fapor indicium faciet manifeftus, & ora Triftia tentantum fenfu torquebit amaror. Pinguis item quæ fit tellus,hoc denique pacto Difcimus:haud vmquam manibus iactata fatifcit, Sed picis in morem ad digitos lentefcit habendo. Humida maiores herbas alit,ipfaque iufto Lætior. ah, nimiùm ne fit mihi fertilis illa, Neu fe præualidam primis oftendat ariftis. Que grauis eft,ipfo tacitam fe pondere prodit; Quæque leuis.promtú eft oculis prædifcere nigram, Et quis cui color. at fceleratum exquirere frigus Difficile eft: picer tantùm,taxique nocentes Interdum,aut ederæ pandunt veftigia nigræ, His animaduerfis,terram multò antè memento Excoquere, & magnos fcrobibus concidere mõteis: Antè fupinatas Aquiloni oftendere glebas, Quàm lætum infodias vitis genus, optima putri Arua folo: id venti curant, gelidæque pruine, Et labefacta mouens robuftus iugera foffor. At,Gi quos haud vlla viros vigilantia fugit: Ante locum fimilem exquirunt, vbi prima paretur Arboribus feges,& quò mox digefta feratur, Mutatam ignorent fubitò ne femina matrem. Quin etiam cæli regionem in cortice fignant: Vt,quo quæque modo fteterit, qua parte calores Auftrinos tulerit, qua terga obuerterit axi, Reftituant adeò in teneris confuefcere multum eft. Collibus, an plano melius fit ponere viteis, Quære priùs. fi pinguis agros metabere campi, Denfa fere: in denfo non ferior vbere Bacchus. Sin sumue's accliue folum, olleisque fupinos,
« PreviousContinue » |