PV B.

VIRGILI

MARONIS

་

ENE I DO S;

LIBER VII.

ARG. Heic alteram operis partem aggreditur, qua eft de bellis ab Aenea in Italia geflis : eorumą, je mina & caufas enarrat.

T

Q

Ci

E

T

V quoque litoribus noftris Aeneïa nutrix
Aeternam moriens famam Caieta dedifti:
Et nunc feruat honos fedem tuus, offaque

nomen.

Hefperia in magna, fi.qua eft ea gloria, fignat.
At pius exfequiis Aeneas ritè folutis,

Aggere compofito tumuli, poftquàm alta quierunt:
Aequora, tendit iter velis, portumque relinquit.
Adfpirant aura in nocem, nec candida curfum
Luna negat: fplendet tremulo fub lumine, Pontus, .
Proxima Circææ raduntur litora terræ:
Diues inacceffos vbi Solis filia lucos
Afsiduo refonat cantu, tectisque fuperbis
Vrit odoratam nocturna in lumina cedrum,
Arguto tenueis percurrens pedine telas..
Hinc exaudiri gemitus, iræque leonum.
Vincla recufantum, & fera fub no&te rudentum,
Setigerique fues, atque in præfepibus vrfi
Sæuire,ac formæ magnorum vlulare luporum:
Quos hominum ex facie dea faua potentibus
Indierat Circe in voltus ac terga ferarum.
Que ne monftra pij paterentur talia Troës,

herbis.

Delati in portus, neu litora dira fubirent;
Neptunus ventis impleuit vela fecundis,
Atque fugam dedit,& præter vada feruida vexit.
Jámque rubefcebat radiis mare, & æthere abs.
Aurora in rofeis fulgebat lutea bigis;

He

Ex

Co

a

Cùm nti pofuere, omnisque repentè refedit
Flatus, & in leute luftamur marmere tonfæ.

Arque

*que heic Aeneas ingentem ex æquore luctus Tofpicit: hunc inter fluuio Tiberinus amœne, vorticibus rapidis,& multa flauus arena Ta mare prorumpit. varix circumque, fupraque Affuetz ripis volucres, & fluminis alueo, Aethera mulcebant cantu, lucoque volabant. Fle&ere iter fociis,terræque aduertere proras Imperat, & lætus fuuio fuccedit opaco. Nunc age,qui reges, Erato, qux tempora rerum, Quis Latio antiquo fuerit Ratus, aduena claffem Cum primùm Aufoniis exercitus appulit oris, Expediam, & primæ reuocabo exordia pugnæ. Tu vatem,tu diua mone. dicam horrida bella: Dicam acies,a&tosque animis in funera reges; Tyrrhenamq. manum,totamque fub arma coadam Hefperiam. maior rerum mihi nafcitur ordo; Maius opus moueo. Rex arua Latinus, & vrbeis Jam fenior longa placidas in pace regebat. Hunc Fauno, & nympha genitum Laurente Marica Accipimus. Fauno Picus pater: isque parentem Te Saturne refert, tu fanguinis vltimus auctor. Filius huic fato diuum prolesque virilis Nulla fuit, primáque oriens erepta iuuenta ek, Sola domum, & tantas feruabat filia fedes, Iam matura viro,iam plenis nubilis annis. Multi illam magno è Latio, totáque petebant ર Aufonia: petit ante alios pulcerrimus omneis Turnus,auis,atauisque potens: quem regia coniux Adiungi generum miro properabat amore: Sed variis portenta deûm terroribus obftant. Laurus erat te&ti medio, in penetralibus altis, Sacra coman, multósque metu feruata per annos: Quam pater inuentam,primas cùm conderet arces, pie ferebatur Phoebo facraße Latinus, Laurentisque ab ea nomen pofuiffe colonis. Haius apes fummum denfx, mirabile diâu, iridore ingenti liquidum trans æthera vez, Dbfedêre apicem; & pedibus per mutua nexis Examen fubitum ramo frondente pependit. Continuò vates, Externum cernimus,inquit, Aduentare virum,& parteis petere agmen eafdem artibx iifdem, & fumma dominarier arce, ræterea,calis adolet dum altaria tedis, t iuxta genitorem adftat Laginja virgo,

Vifa,nefas,longis comprendere crinibus ignem,
Atque omnem ornatum flama crepitante cremari,
Regaleisque accenfa comas,accenfa coronam
Infignem gemmis,tum fūmida lumine fuluo
Inuolui, ac totis Volcanum fpargere te&is.
Id verò horrendum, ac vifu mirabile ferri.
Namque fore illuftrem fama, fatisque canebant:
Ipfam,fed populo magnum portendere bellum.
At rex follicitus monftris, oracula Fauni
Fatidici genitoris adit, lucosque fub alta
Confulit Albunea: nemorum quæ maxima facre
Fonte fonat,fæuámque exhalat opaca Mephitin.
Higc Itala gentes,omnisque Oenotria tellus
In dubiis refponfa petunt. huc dona facerdos
Cùm tulit, & cæfarum ouium fub notte filenti
Pellibus incubuit ftratis, fomnosque petiuit;
Multa modis fimulacra videt volitantia miris,
Et varias audit voces, fruiturque deorum
Colloquio,atque imis Acheronta affatur Auernis. to
Heic & tum pater ipfe petens refponfa Latinus,
Centum lanigeras mactabat ritè bidenteis,
Atque harum effultus tergo, ftratisque iacebat.
Velleribus:fubita ex alto vox reddita luco eft:
Ne pete connubiis gnatam fociare Latinis,
O mea progenies, thalamis nec crede paratis.
Externi veniunt generi, qui fanguine noftrum
Nomen in aftra ferant, quorumque à ftirpe nepotes
Omnia fub pedibus,quà Sol vtrumque recurrens..
Adfpicit Oceanum,vertique, regique videbunt.
Hæc refponfa patris Fauni, monitusque filenti
Note datos, non ipfe fuo premit ore Latinuss
Sed circùm latè volitans iam fama per vrbeis
Aufonias tulerat; cùm Laomedontia pubes
Gramineo ripe religauit ab aggere claffem.
Aeneas, primique duces, & pulcer Iulus,
Corpora fub ramis deponunt arboris aliæ,
Inftituuntque dapes, & adorea liba per herbas
Subiiciunt epulis (fic lupiter ipfe monebat)
Et Cereale folum pomis agreftibus augent.
Confumtis heic fortè aliis, vt vertere morfus
Exiguam in Cererem penuria adegit edendi,
Et violare manu, malisque audacibus orbem
Fatalis cfti, patulis nec parcere quadris:
Heus etiam menfas confumimus, inquit lulus.

Nee

Nec plura alludens, ea vox audita laboram
Prima tulit finem; primamque loquentis ab ore
Eripuit pater, ac ftupefactus Numine prefsit.
Continuò, Salue fatis mihi debita tellus,
Vosque,ait, ô fidi Troix falucte Penates.
Heic domus, hæc patria eft.genitor mihi talia, naqa
Nunc repeto, Anchifes fatorum arcana reliquit;
Cùm te gaate fames ignota ad litora ve&tum
Accifis coget dapibus confumere menfas:
Tum fperare domos defeffus, ibique memento
Prima locare manu, molirique aggere te&a.
Hæc erat illa fames,hæc nos fuprema maneba
Exitiis pofitura modum.

Quare agitè, & primo leti cum lumine Solis,
Que lo, quive habeat homines, vbi moenia gentis
Veftigemus, & à portu diuerfa petamus.
Nunc pateras libate Loui, precibusque vocate
Anchifen genitorem, & vina reponite menfis.
Sic deinde effatus, frondenti tempora ramo
Implicat, & Geniumque loci, primamque Deorum
Tellurem, nymphásque, & adhuc ignota precatur
Flumina: tum Noctem, Noctisque orientia figna,
Idzumque louem, Phrygiamque ex ordine matrena
Inuocat, & duplices czloque, Ereboque parenteis.
Heic pater omnipotens ter cælo clarus ab alto
Intonuit, radiisque ardentem lucis, & suro,
Ipfe mann quatiens oftendit ab æthere nubem.
Diditur heic fubitò Troiana per agmina rumor,
Adueniffe diem,quo debita mœnia condant,
Certatim inftaurant epulas,atque omine magn❤
Cratêras læti ftatuunt, & vina coronant.
Poftera cùm prima luftrabat lampade terras
Orta dies;vrbem, & fineis,& litora gentis
Diuerfi explorant: hæc fontis ftagna Numici,
túc Thybrim fluuiu, heic forteis habitare Latinos.
Cum fatus Anchifa, dele&tos ordine ab omni
Ceutum oratores augufta ad moenia regis
re iubet, ramis velatos Palladis omnes,
Donaque ferre viro, pacemque expofcere Teucris,
Haud mora, feftinant iufsi, rapidisque feruntur
afsibus: ipfe humili defignat moenia foffa,
Toliturque locum,primasque in litore fedes,
aftrorum in morem, pinnis atque aggere cing
umque iter emenfi,turreis,ac tecta Latinorum

Ardua

31

Ardua cernebant iuuenes, muroque fubibant
Ante vrbem pueri, & primzuo flore iuuentus
Exercentur equis,domitantque in puluere curr
Aut acreis tendunt arcus, aut lenta lacertis
Spicula contorquent, curluque i&tuque laceffun
Tum præuectus equo langzui regis ad aures
Nuntius, ingenteis ignota in vefte reportat
Adueniffe viros. ille intra te&ta vocari
Imperat, & folio medius confedit auito,
Tedu auguftum;ingens, centum fublime columnis
Vrbe fuit fumma, Laurentis regia Pici,
Horrendum filuis, & relligione parentum.
Heic fceptra accipere, & primos attollere fafceis.
Regibus omen erat: hoc illis curia templum,
He facris fedes epulis;heic ariete czfo
Perpetuis foliti patres confidere menfis. -
Quinetiam veterum effigies ex ordine auorum
Antiqua ex cedre, Italusque, paterque Sabinus,
Vitifator, curuam feruans fub imagine falcem,
Saturnusque fenex, lanique bifrontis imago,
Veftibulo adftabant; aliique ab origine reges,
Martia qui ob patriam pugnando vulnera pafsi.
Multaque prætereà facris in poftibus arma,
Captiui pendent currus, curuxque fecures,
Ft criftz capitum, & portarum ingentia clauftra,.
Spiculaque, clypeique, creptaque roftra carinis.
Ipfe Quirinali fituo, paruaque fedebat.
Succinctus trabea, læuaque ancile gerebat.
Ficus equum domitor: quem capta cupidine conid
Aurea percuffum virga, verfumque venenis,
Fecit auem Circe, fparfitque coloribus alas.
Tali intus templo diuum, patriaque Latinus
Sede fedens, Teucros ad fefe in tecta vocauit;
Atque hæc ingrefsis placido prior edidit ore:
Dicite Dardanide (neque enim nefcimus & vrbe
Et genus,auditique aduertitis æquore curfus)
Quid petitis? que caufla rates, aut cuius egenteis.
Litus ad Aufonium tot per vada cxrula vexit?
Sive errore viæ, feu tempeftatibus a&ti,
(Qualia multa mari naute patiuntur in alto)
Fluminis intrafis ripas, portuque fedetis:
Ne fugite hofpitium,néve ignorate Latinos
Saturni gentem, haud vinclo,nec legibus æquam
Sponte fua, veterisque dei se more tenentem.

A