Vipeream inspirans animam: fit tortile collo
Aurum ingens coluber, fit longæ tania vittæ,
Innectitque comas, et membris lubricus errat.
Ac, dum prima lues, udo sublapsa veneno,
Pertentat sensus, atque ossibus implicat ignem,
Necdum animus toto percepit pectore flammam ;
Mollius, et solito matrum de more, locuta est,
Multa super natâ lacrimans, Phrygiisque hymenæis:
Exsulibusne datur ducenda Lavinia Teucris,
O genitor? nec te miseret natæque, tuique ?
Nec matris miseret, quam primo aquilone relinquet
Perfidus, alta petens abductâ virgine prædo?
At non sic Phrygius penetrat Lacedæmona pastor,
Ledæamque Helenam Trojanas vexit ad urbes?
Quid tua sancta fides? quid cura antiqua tuorum,
Et consanguineo toties data dextera Turno?
Si gener externâ petitur de gente Latinis,
Idque sedet, Faunique premunt te jussa parentis
Omnem equidem sceptris terram quæ libera nostris
Dissidet, externam reor, et sic dicere divos:
Et Turno, si prima domus repetatur origo,
Inachus Acrisiusque patres, mediæque Mycena.
His ubi nequidquam dictis experta Latinum
Contra stare videt, penitusque in viscera lapsum
Serpentis furiale malum, totamque pererrat;
Tum vero infelix, ingentibus excita monstris,
Immensam sine more furit lymphata per urbem.
Ceu quondam torto volitans sub verbere turbo,
Quem pueri, magno in gyro, vacua atria circum,
Intenti ludo, exercent: ille actus habenâ
Curvatis fertur spatiis: stupet inscia supra
Impubesque manus, mirata volubile buxum :
Dant animos plaga. Non cursu segnior illo
Per medias urbes agitur, populosque feroces.
Quin etiam in silvas, simulato numine Bacchi,
Majus adorta nefas, majoremque orsa furorem,
Evolat, et natam frondosis montibus abdit;
Quo thalamum eripiat Teucris, tædasque moretur ·
Euoc Bacche fremens, solum te virgine dignum
Vociferans; etenim molles tibi sumere thyrsos,
Te lustrare choro, sacrum tibi pascere crinem.
Fama volat; Furiisque accensas pectore matres
Idem omnes simul ardor agit, nova quærere tecta.
Deseruere domos: ventis dant colla, comasque.
Ast aliæ tremulis ululatibus æthera complent,
Pampineasque gerunt, incinctæ pellibus, hastas.
Ipsa inter medias flagrantem fervida pinum
Sustinet, ac natæ Turnique canit hymenæos,
Sanguineam torquens aciem; torvumque repent
Clamat: Io matres, audite, ubi quæque, Latinæ '
Si qua piis animis manet infelicis Amatæ
Gratia, si juris materni cura remordet ;
Solvite crinales vittas, capite orgia mecum.
Talem inter silvas, inter deserta ferarum,
Reginam Allecto stimulis agit undique Bacchi.
Postquam visa satis primos acuisse furores,
Consiliumque omnemque domum vertisse Latini;
Protenus hinc fuscis tristis dea tollitur alis
Audacis Rutuli ad muros: quam dicitur urbem
Acrisioneis Danaë fundisse colonis,
Præcipiti delata noto. Locus Ardea quondam
Dictus avis et nunc magnum manet Ardea nomen;
Sed fortuna fuit. Tectis hic Turnus in altis
Jam mediam nigrâ carpebat nocte quietem.
Allecto torvam faciem, et furialia membra
Exuit in vultus sese transformat aniles,
Et frontem obscœnam rugis arat; induit albos
Cum vittà crines; tum ramum innectit olivæ ;
Fit Calybe, Junonis anus templique sacerdos ;
Et juveni ante oculos his se cum vocibus offert
Turne, tot incassum fusos patiere labores,
Et tua Dardaniis transcribi sceptra colonis?
Rex tibi conjugium, et quæsitas sanguine dotes,
Abnegat; externusque in regnum quæritur hæres
I nunc, ingratis offer te, irrise, periclis:
Tyrrhenas, i, sterne acies; tege pace Latinos.
Hæc adeo tibi me, placidâ quum nocte jaceres,
Ipsa palam fari omnipotens Saturnia jussit.
Quare age, et armari pubem, portisque moveri,
Lætus in arma para; et Phrygios, qui flumine pulchro
Consedere, duces, pictasque exure carinas.
Celestûm vis magna jubet. Rex ipse Latinus,
Ni dare conjugium, et dicto parere fatetur,
Sentiat et tandem Turnum experiatur in armis.
Hic juvenis, vatem irridens, sic orsa vicissim Ore refert Classes invectas Thybridis undam Non, ut rere, meas effugit nuntius aures ;
Ne tantos mihi finge metus: nec regia Juno
Immemor est nostri.
Sed te, victa situ, verique effœta, senectus,
O mater! curis nequidquam exercet, et, arma
Regum inter, falsâ vatem formidine ludit.
Cura tibi, divûm effigies et templa tueri :
Bella viri pacemque gerant, quis bella gerenda.
Talibus Allecto dictis exarsit in iras.
At juveni oranti subitus tremor occupat artus;
Deriguere oculi: tot Erinys sibilat hydris,
Tantaque se facies aperit. Tum, flammea torquens
Lumina, cunctantem et quærentem dicere plura
Repulit; et geminos erexit crinibus angues,
Verberaque insonuit, rabidoque hæc addidit ore
En ego! victa situ, quam, veri effœta, senectus,
Arma inter regum, falsâ formidine ludit:
Respice ad hæc adsum dirarum ab sede sororum;
Bella manu, letumque gero.
Sic effata, facem juveni conjecit, et atro
Lumine fumantes fixit sub pectore tædas.
Olli somnum ingens rumpit pavor, ossaque et artus
Perfundit toto proruptus corpore sudor.
Arma amens fremit; arma toro tectisque requirit.
Sævit amor ferri, et scelerata insania belli ;
Ira super magno veluti quum flamma sonore
Virgea suggeritur costis undantis aëni,
Exsultantque æstu latices; furit intus aquaï
Fumidus, atque alte spumis exuberat, amnis;
Nec jam se capit unda; volat vapor ater ad auras.
Ergo iter ad regem, pollutâ pace, Latinum
ndicit primis juvenum, et jubet arma parari,
l'utari Italiam, detrudere finibus hostem:
Se satis ambobus, Teucrisque, venire, Latinisque.
Hæc ubi dicta dedit, divosque in vota vocavit,
Certatim sese Rutuli exhortantur in arma.
Hunc decus egregium formæ movet, atque juventæ, tunc atavi reges; hunc claris dextera factis.
Dum Turnus Rutulos animis audacibus implet,
allecto in Teucros Stygiis se concitat alis ;
Arte novâ speculata locum, quo litore pulcher
Insidiis cursuque feras agitabat Iulus.
dic subitam canibus rabiem Cocytia virgo Objicit, et noto nares contingit odore,
Út cervum ardentes agerent: quæ prima laborum
ausa fuit, belloque animos accendit agrestes.
Cervus erat formâ præstanti et cornibus ingens.
Tyrrhidæ pueri quem, matris ab ubere raptum,
Nutribant, Tyrrheusque patcr, cui regia parent
Armenta, et late custodia credita campi.
Assuetum imperiis soror omni Silvia curâ,
Mollibus intexens ornabat cornua sertis,
Pectebatque ferum, puroque in fonte lavabat.
fle, manum patiens, mensæque assuetus herili,
Errabat silvis; rursusque ad limina nota
Ipse domum serâ quamvis se nocte ferebat.
Hunc procul errantem rabida venantis Iuli
Commovere canes; fluvio quum forte secundo
Deflueret, ripâque æstus viridante levaret.
Ipse etiam, eximiæ laudis succensus amore,
Ascanius curvo direxit spicula cornu :
Nec dextræ erranti deus abfuit; actaque multo
Perque uterum sonitu perque ilia venit arundo.
Saucius at quadrupes nota intra tecta refugit,
Successitque gemens stabulis, questuque, cruentus,
Atque imploranti similis, tectum omne replebat.
Silvia prima soror, palmis percussa lacertos,
Auxilium vocat, et duros conclamat agrestes.
Olli, pestis enim tacitis latet aspera silvis,
Improvisi adsunt; hic torre armatus obusto,
Stipitis hic gravidi nodis: quod cuique repertum
Rimanti, telum ira facit. Vocat agmina Tyrrheus,
Quadrifidam quercum cuneis ut forte coactis
Scindebat, raptâ spirans immane securi.
At sæva e speculis tempus dea nacta nocendi Ardua tecta petit stabuli; et de culmine summo Pastorale canit signum, cornuque recurvo Tartaream intendit vocem: quâ protenus omne Contremuit nemus, et silvæ insonuere profundæ. Audiit et Triviæ longe lacus, audiit amnis
Sulfureâ Nar albus aquâ, fontesque Velini;
Et trepida matres pressere ad pectora natos.
Tum vero ad vocem celeres, qua buccina signum
Dira dedit, raptis concurrunt undique telis
Indomiti agricolæ : nec non et Troïa pubes
Ascanio auxilium castris effundit apertis.
Direxere acies. Non jam certamine agresti,
Stipitibus duris agitur, sudibusve præustis ;
Sed ferro ancipiti decernunt, atraque late
Horrescit strictis seges ensibus, æraque fulgent
Sole lacessita, et lucem sub nubila jactant :
Fluctus uti primo cœpit quum albescere vento,
Paullatim sese tollit mare, et altius undas
Erigit; inde imo consurgit ad æthera fundo
|