Huc delecta virûm sortiti corpora furtim
Includunt cæco lateri, penitusque cavernas
Ingentes uterumque armato milite complent.
Est in conspectu Tenedos, notissima famâ Insula, dives opum, Priami dum regna manebant; Nunc tantùm sinus, et statio malefida carinis. Huc se provecti deserto in littore condunt. Nos abiisse rati, et vento petiisse Mycenas. Ergo omnis longo solvit se Teucria luctu : Panduntur portæ : juvat ire, et Dorica castra Desertosque videre locos, litusque relictum. Hìc Dolopum manus, hìc sævus tendebat Achilles : Classibus hic locus: hìc acie certare solebant. Pars stupet innuptæ donum exitiale Minervæ, Et molem mirantur equi: primusque Thymates Duci intra muros hortatur, et arce locari; Sive dolo, seu jam Troja sic fata ferebant. At Capys, et quorum melior sententia menti, Aut pelago Danaûm insidias suspectaque dona Præcipitare jubent subjectisque urere flammis, Aut terebrare cavas uteri et tentare latebras. Scinditur incertum studia in contraria vulgus. Primus ibi ante omnes, magnâ comitante catervâ, Laocoon ardens summâ decurrit ab arce; Et procul: O miseri, quæ tanta insania, cives? Creditis avectos hostes? aut ulla putatis Dona carere dolis Danaûm? sic notus Ulixes? Aut hoc inclusi ligno occultantur Achivi;
Aut hæc in nostros fabricata est machina muros, Inspectura domos venturaque desuper urbi;
Aut aliqui latet error. Equo ne credite, Teucri.
Quicquid id est, timeo Danaos et dona ferentes.
Sic fatus, validis ingentem viribus hastam
In latus, inque feri curvam compagibus alvum
Contorsit. Stetit illa tremens, uteroque recusso
Insonuere cavæ gemitumque dedere cavernæ.
Et, si fata Deûm, si mens non læva fuisset,
Impulerat ferro Argolicas fœdare latebras ;
Trojaque, nunc stares, Priamique arx alta, maneres.
Ecce manus juvenem interea post terga revinc-
Pastores magno ad regem clamore trahebant [tum
Dardanidæ ; qui se ignotum venientibus ultro, 59
Hoc ipsum ut strueret Trojamque aperiret Achivis,
Obtulerat ; fidens animi, atque in utrumque paratus,
Seu versare dolos, seu certæ occumbere morti.
Undique visendi studio Trojana juventus
Circumfusa ruit, certantque illudere capto.
Accipe nunc Danaûm insidias, et crimine ab uno
Disce omnes.
Namque, ut conspectu in medio turbatus, inermis, Constitit, atque oculis Phrygia agmina circumspexit ;
Heu, quæ nunc tellus, inquit, quæ me æquora pos
Accipere? aut quid jam misero mihi denique restat? Cui neque apud Danaos usquam locus ; et super ipsi Dardanidæ infensi pœnas cum sanguine poscunt. Quo gemitu conversi animi, compressus et omnis Impetus. Hortamur fari, quo sanguine cretus, Quidve ferat; memoret, quæ sit fiducia capto. 75
Ille hæc, depositâ tandem formidine, fatur: Cuncta equidem tibi, rex, fuerit quodcumque, fatebor
Vera, inquit: neque me Argolicâ de gente negabo.
Hoc primum: nec, si miserum fortuna Sinonem
Finxit, vanum etiam mendacemque improba finget.
Fando aliquod, si forte tuas pervenit ad aures
Belidæ nomen Palamedis, et inclyta famâ
Gloria; quem falsâ sub proditione Pelasgi
Insontem, infando indicio, quia bella vetabat,
Demisere neci-nunc cassum lumine lugent—
Illi me comitem, et consanguinitate propinquum,
Pauper in arma pater primis huc misit ab annis.
Dum stabat regno incolumis, regumque vigebat
Consiliis, et nos aliquod nomenque decusque
Gessimus. Invidiâ postquam pellacis Ulixi
(Haud ignota loquor) superis concessit ab oris,
Afflictus vitam in tenebris luctuque trahebam,
Et casum insontis mecum indignabar amici.
Nec tacui demens: et me, fors si qua tulisset,
Si patrios unquam remeâssem victor ad Argos, 95
Promisi ultorem, et verbis odia aspera movi.
Hinc mihi prima mali labes; hinc semper Ulixes
Criminibus terrere novis; hinc spargere voces
In vulgum ambiguas, et quærere conscius arma.
Nec requievit enim, donec Calchante ministro
Sed quid ego hæc autem nequicquam ingrata re-
volvo?
Quidve moror? Si omnes uno ordine habetis
Achivos,
Idque audire sat est, jamdudum sumite pœnas:
Hoc Ithacus velit, et magno mercentur Atridæ.
Tum verò ardemus scitari et quærere causas, 105
Ignari scelerum tantorum artisque Pelasgæ.
Prosequitur pavitans, et ficto pectore fatur :
Sæpe fugam Danai Trojâ cupiere relictâ
Moliri, et longo fessi discedere bello.
Fecissentque utinam! Sæpe illos aspera ponti 110
Interclusit hyems, et terruit Auster euntes.
Præcipue, quum jam hic trabibus contextus acernis.
Staret equus, toto sonuerunt æthere nimbi.
Suspensi Eurypylum scitatum oracula Phobi
Mittimus; isque adytis hæc tristia dicta reportat :
Sanguine placâstis ventos et virgine cæsâ,
Quum primùm Iliacas Danai venistis ad oras:
Sanguine quærendi reditûs, animâque litandum
Argolicâ. Vulgi quæ vox ut venit ad aures,
Obstupuere animi, gelidusque per ima cucurrit 120.
Ossa tremor; cui fata parent, quem poscat Apollo.
Hic Ithacus vatem magno Calchanta tumultu
Protrahit in medios: quæ sint ea numina Divûm
Flagitat. Et mihi jam multi crudele canebant
Artificis scelus, et taciti ventura videbant.
Bis quinos silet ille dies, tectusque recusat
Prodere voce suâ quemquam, aut opponere morti.
Vix tandem magnis Ithaci clamoribus actus
Compositò rumpit vocem, et me destinat aræ.
Assensere omnes; et, quæ sibi quisque timebat,
Unius in miseri exitium conversa tulere.
Jamque dies infanda aderat ; mihi sacra parari,
Et salsæ fruges, et circum tempora vittæ.
Eripui (fateor) leto me, et vincula rupi ;
Limosoque lacu per noctem obscurus in ulvâ 135
Delitui, dum vela darent, si fortè dedissent.
Nec mihi jam patriam antiquam spes ulla videndi
Nec dulces natos exoptatumque parentem ;
Quos illi fors ad pœnas ob nostra reposcent
Effugia, et culpam hanc miserorum morte piabunt.
Quod te, per superos et conscia numina veri, 141
Per, si qua est, quæ restet adhuc mortalibus us-
Intemerata fides, oro, miserere laborum [quam,
Tantorum, miserere animi non digna ferentis.
His lacrymis vitam damus, et miserescimus ultro. Ipse viro primus manicas atque arcta levari 146 Vincla jubet Priamus; dictisque ita fatur amicis : Quisquis es, amissos hinc jam obliviscere Graios : Noster eris: mihique hæc edissere vera roganti. Quò molem hanc immanis equi statuêre? quis auctor? 150
Quidve petunt? quæ religio? aut quæ machina belli?
Dixerat. Ille dolis instructus et arte Pelasgâ,
Sustulit exutas vinclis ad sidera palmas:
Vos, æterni ignes, et non violabile vestrum
Testor numen, ait: vos, aræ ensesque nefandi, 155
Quos fugi; vittæque Deûm, quas hostia gessi;
Fas mihi Graiorum sacrata resolvere jura;
Fas odisse viros, atque omnia ferre sub auras,
Si qua tegunt; teneor patriæ nec legibus ullis.
Tu modò promissis maneas, servataque serves 160
Troja fidem, si vera feram, si magna rependam.
|