domus alta; jacent penitus defossa talenta
lati argenti; sunt auri pondera facti
ectique mihi. Non hic victoria Teucrum
titur; aut anima una dabit discrimina tanta."
kerat. Eneas contra cui talia reddit:

rgenti atque auri memoras quæ multa talenta,
tis parce tuis. Belli commercia Turnus
tulit ista prior jam tum Pallante peremto.
c patris Anchisæ manes, hoc sentit Iulus."
fatus galeam læva tenet, atque reflexa
vice orantis capulo tenus applicat ensem.
e procul Hæmonides, Phœbi Triviæque sacerdos,
la cui sacra redimibat tempora vitta,

-us collucens veste atque insignibus armis :
em congressus agit campo, lapsumque superstans
nolat, ingentique umbra tegit; arma Serestus
ta refert humeris, tibi, rex Gradive, tropæum.
taurant acies Vulcani stirpe creatus
eulus et veniens Marsorum montibus Umbro.
danides contra furit. Anxuris ense sinistram
totum clipei ferro dejecerat orbem ;—
erat ille aliquid magnum, vimque affore verbo
diderat, coloque animum fortasse ferebat,
itiemque sibi et longos promiserat annos ;-
quitus exsultans contra fulgentibus armis,
icolæ Fauno Dryope quem nympha crearat,

ius ardenti sese obtulit. Ille reducta
icam clipeique ingens onus impedit hasta.
n caput orantis nequidquam, et multa parantis
ere, deturbat terræ, truncumque tepentem
volvens, super hæc inimico pectore fatur :
tic nunc, metuende, jace. Non te optima mater
det humi, patriove onerabit membra sepulcro :
ibus linquere feris; aut gurgite mersum
la feret, piscesque impasti vulnera lambent."
tenus Antæum et Lucam, prima agmina Turni,
sequitur, fortemque Numam, fulvumque Camertem,
nanimo Volscente satum, ditissimus agri
fuit Ausonidum, et tacitis regnavit Amyclis.
eon qualis, centum cui brachia dicunt
tenasque manus, quinquaginta oribus ignem
toribusque arsisse, Jovis quum fulmina contra
paribus streperet clipeis, tot stringeret enses:
toto Æneas desævit in æquore victor,
semel intepuit mucro. Quin ecce Niphæi
drijuges in equos adversaque pectora tendit :

Atque illi longe gradientem et dira frementem
Ut videre, metu versi retroque ruentes
Effunduntque ducem, rapiuntque ad litora currus.

Interea bijugis infert se Lucagus albis
In medios, fraterque Liger; sed frater habenis
Flectit equos, strictum rotat acer Lucagus ensem.
Haud tulit Eneas tanto fervore furentes:
Irruit, adversaque ingens apparuit hasta.

Cui Liger:

"Non Diomedis equos, nec currus cernis Achilli,
Aut Phrygiæ campos: nunc belli finis et ævi
His dabitur terris." Vesano talia late

Dicta volant Ligeri: sed non et Troïus heros
Dicta parat contra; jaculum nam torquet in hostem
Lucagus ut pronus pendens in verbera telo
Admonuit bijugos; projecto dum pede lævo
Aptat se pugnæ; subit oras hasta per imas

Fulgentis clipei, tum lævum perforat inguen;
Excussus curru moribundus volvitur arvis.
Quem pius Æneas dictis affatur amaris :

Lucage, nulla tuos currus fuga segnis equorum
Prodidit, aut vanæ vertere ex hostibus umbræ :
Ipse rotis saliens juga deseris." Hæc ita fatus
Arripuit bijugos. Frater tendebat inermes
Infelix palmas, curru delapsus eodem:
"Per te, per qui te talem genuere parentes,

Vir Trojane, sine hanc animam, et miserere precantis."

Pluribus oranti Eneas: "Haud talia dudum

Dicta dabas. Morere, et fratrem ne desere frater."
Tum latebras animæ, pectus mucrone recludit.

Talia per campos edebat funera ductor

Dardanius, torrentis aquæ vel turbinis atri

More furens. Tandem erumpunt, et castra relinquunt Ascanius puer et nequidquam obsessa juventus.

Junonem interea compellat Jupiter ultro: "O germana mihi atque eadem gratissima conjux, Ut rebare, Venus-nec te sententia fallitTrojanas sustentat opes: non vivida bello Dextra viris, animusque ferox, patiensque pericli." Cui Juno submissa: "Quid, o pulcherrime conjux, Sollicitas ægram et tua tristia dicta timentem ? Si mihi, quæ quondam fuerat, quamque esse decebat, Vis in amore foret; non hoc mihi namque negares, Omnipotens, quin et pugnæ subducere Turnum, Et Dauno possem incolumem servare parenti. Nunc pereat, Teucrisque pio det sanguine pœnas. Ille tamen nostra deducit origine nomen, Pilumnusque illi quartus pater; et tua larga Sæpe manu multisque oneravit limina donis." Cui rex ætherii breviter sic fatur Olympi: "Si mora præsentis leti tempusque caduco Oratur juveni, meque hoc ita ponere sentis : Tolle fuga Turnum, atque instantibus eripe fatis. Hactenus indulsisse vacat. Sin altior istis

Sub precibus venia ulla latet, totumque moveri
Mutarive putas bellum: spes pascis inanes."
Et Juno allacrimans: "Quid si, quod voce gravaris,
Mente dares; atque hæc Turno rata vita maneret?
Nunc manet insontem gravis exitus: aut ego veri
Vana feror. Quod ut o potius formidine falsa
Ludar, et in melius tua, qui potes, orsa reflectas!"
Hæc ubi dicta dedit, cœlo se protenus alto
Misit, agens hiemem nimbo succincta per auras ;
Iliacamque aciem et Laurentia castra petivit.
Tum dea nube cava tenuem sine viribus umbram
In faciem Æneæ, visu mirabile monstrum,
Dardaniis ornat telis; clipeumque jubasque
Divini assimulat capitis; dat inania verba;
Dat sine mente sonum, gressusque effingit euntis:
Morte obita quales fama est volitare figuras,
Aut quæ sopitos deludunt somnia sensus.
At primas læta ante acies exsultat imago,
Irritatque virum telis, et voce lasessit.

Instat cui Turnus, stridentemque eminus hastam
Conjicit; illa dato vertit vestigia tergo.
Tum vero Enean aversum ut cedere Turnus
Credidit, atque animo spem turbidus hausit inanem :
"Quo fugis, Ænea? thalamos ne desere pactos:
Hac dabitur dextra tellus quæsita per undas."
Talia vociferans sequitur, strictumque coruscat
Mucronem; nec ferre videt sua gaudia ventos.
Forte ratis celsi conjuncta crepidine saxi
Expositis stabat scalis, et ponte parato ;
Qua rex Clusinis advectus Osinius oris.
Huc sese trepida Æneæ fugientis imago
Conjicit in latebras ; nec Turnus segnior instat;
Exsuperatque moras, et pontes transilit altos.
Vix proram attigerat: rumpit Saturnia funem,
Avulsamque rapit revoluta per æquora navem.
Illum autem Æneas absentem in prælia poscit;
Obvia multa virum demittit corpora morti.
Tum levis haud ultra latebras jam quærit imago,
Sed sublime volans nubi se immiscuit atræ:
Quum Turnum medio interea fert æquore turbo.
Respicit ignarus rerum, ingratusque salutis,
Et duplices cum voce manus ad sidera tendit:
Omnipotens genitor, tanton' me crimine dignum
Duxisti, et tales voluisti expendere pœnas ?

Quo feror? unde abii? quæ me fuga, quemve reducet?
Laurentisne iterum muros aut castra videbo ?

Quid manus illa virum, qui me meaque arma secuti ?
Quosne, nefas! omnes infanda in morte reliqui ?
Et nunc palantes video, gemitumque cadentum
Accipio. Quid ago? aut quæ jam satis ima dehiscat
Terra mihi? vos o potius miserescite, venti,

In

rupes, in saxa-volens vos Turnus adoroFerte ratem, sævisque vadis immittite Syrtis, Quo neque me Rutuli, nec conscia fama sequatur.” Hæc memorans, animo nunc huc, nunc fluctuat illuc ; An sese mucrone ob tantum dedecus amens Induat, et crudum per costas exigat ensem; Fluctibus an jaciat mediis, et litora nando Curva petat, Teucrumque iterum se reddat in arma. Ter conatus utramque viam : ter maxima Juno Continuit; juvenemque animi miserata repressit. Labitur alta secans fluctuque æstuque secundo; Et patris antiquam Dauni defertur ad urbem.

At Jovis interea monitis Mezentius ardens Succedit pugnæ, Teucrosque invadit ovantes. Concurrunt Tyrrhenæ acies, atque omnibus uni, Uni odiisque viro telisque frequentibus instant. Ille, velut rupes vastum quæ prodit in æquor, Obvia ventorum furiis, expostaque ponto, Vim cunctam atque minas perfert cœlique marisque, Ipsa immota manens: prolem Dolichaonis Hebrum Sternit humi, cum quo Latagum, Palmumque fugacem : Sed Latagum saxo atque ingenti fragmine montis Occupat os faciemque adversam; poplite Palmum Succiso volvi segnem sinit; armaque Lauso Donat habere humeris, et vertice figere cristas. Nec non Evanthen Phrygium, Paridisque Mimanta Equalem comitemque: una quem nocte Theano In lucem genitori Amyco dedit, et face prægnans Cisseis regina Parin: Paris urbe paterna Occubat; ignarum Laurens habet ora Mimanta. Ac velut ille canum morsu de montibus altis Actus aper, multos Vesulus quem pinifer annos Defendit, multosve palus Laurentia, silva Pastus arundinea, postquam inter retia ventum est, Substitit, infremuitque ferox, et inhorruit armos : Nec cuiquam irasci propiusve accedere virtus, Sed jaculis tutisque procul clamoribus instant: Ille autem impavidus partes cunctatur in omnes, Dentibus infrendens, et tergo decutit hastas: Haud aliter, justæ quibus est Mezentius iræ, Non ulli est animus stricto concurrere ferro;