CONTICUERE omnes, intentique ora tenebant.
Inde toro pater Æneas sic orsus ab alto:
"Infandum, Regina, jubes renovare dolorem,
Trojanas ut opes et lamentabile regnum
Eruerint Danai; quæque ipse miserrima vidi,
quorum pars magna fui. Quis talia fando Myrmidonum, Dolopumve, aut duri miles Ulixi, Temperet a lacrimis! et jam nox humida cœlo Præcipitat, suadentque cadentia sidera somnos. Sed si tantus amor casus cognoscere nostros, Et breviter Troja supremum audire laborem, Quanquam animus meminisse horret luctuque refugit, Incipiam. Fracti bello fatisque repulsi Ductores Danaum, tot jam labentibus annis, Instar montis equum divina Palladis arte Edificant, sectaque intexunt abiete costas. Votum pro reditu simulant; ea fama vagatur. Huc delecta virum sortiti corpora furtim Includunt cæco lateri, penitusque cavernas Ingentes uterumque armato milite complent.
"Est in conspectu Tenedos, notissima fama
Insula, dives opum, Priami dum regna manebant,
Nunc tantum sinus et statio male fida carinis:
Huc se provecti deserto in litore condunt.
Nos abiisse rati, et vento petiisse Mycenas.
Ergo omnis longo solvit se Teucria luctu.
Panduntur portæ ; juvat ire, et Dorica castra
Desertosque videre locos litusque relictum.
Hic Dolopum manus, hic sævus tendebat Achilles;
Classibus hic locus, hic acie certare solebant.
Pars stupet innuptæ donum exitiale Minervæ,
Et molem mirantur equi; primusque Thymotes
Duci intra muros hortatur et arce locari,
Sive dolo, seu jam Trojæ sic fata ferebant.
At Capys, et quorum melior sententia menti,
Aut pelago Danaum insidias suspectaque dona
Præcipitare jubent, subjectisque urere flammis :
Aut terebrare cavas uteri et tentare latebras.
Scinditur incertum studia in contraria vulgus.
"Primus ibi ante omnes, magna comitante caterva,
Laocoon ardens summa decurrit ab arce;
Et procul: 'O miseri, quæ tanta insania, cives?
Creditis avectos hostes? aut ulla putatis
Dona carere dolis Danaum ? sic notus Ulixes?
Aut hoc inclusi ligno occultantur Achivi,
Aut hæc in nostros fabricata est machina muros,
Inspectura domos, venturaque desuper urbi;
Aut aliquis latet error: equo ne credite, Teucri.
Quidquid id est, timeo Danaos et dona ferentes.'
Sic fatus, validis ingentem viribus hastam
In latus inque feri curvam compagibus alvum
Contorsit. Stetit illa tremens, uteroque recusso
Insonuere cavæ gemitumque dedere cavernæ.
Et, si fata deum, si mens non læva fuisset,
Impulerat ferro Argolicas fœdare latebras ;
Trojaque nunc stares, Priamique arx alta maneres.
"Ecce, manus juvenem interea post terga revinctum
Pastores magno ad regem clamore trahebant
Dardanidæ, qui se ignotum venientibus ultro,
Hoc ipsum ut strueret, Trojamque aperiret Achivis,
Obtulerat, fidens animi, atque in utrumque paratus,
Seu versare dolos, seu certæ occumbere morti.
Undique visendi studio Trojana juventus
Circumfusa ruit, certantque illudere capto.
Accipe nunc Danaum insidias, et crimine ab uno
Disce omnes.
Namque, ut conspectu in medio turbatus, inermis
Constitit, atque oculis Phrygia agmina circumspexit :
'Heu, quæ nunc tellus,' inquit, 'quæ me æquora possunt
Accipere? aut quid jam misero mihi denique restat?
Cui neque apud Danaos usquam locus, et super ipsi
Dardanidæ infensi pœnas cum sanguine poscunt.'
Quo gemitu conversi animi, compressus et omnis
Impetus. Hortamur fari, quo sanguine cretus,
Quidve ferat; memoret, quæ sit fiducia capto.
Ille hæc, deposita tandem formidine, fatur:
"Cuncta equidem tibi, Rex, fuerit quodcumque, fatebor Vera,' inquit:neque me Argolica de gente negabo: Hoc primum; nec, si miserum fortuna Sinonem Finxit, vanum etiam mendacemque improba finget. Fando aliquod si forte tuas pervenit ad aures Belidæ nomen Palamedis et inclyta fama Gloria: quem falsa sub proditione Pelasgi Insontem, infando indicio, quia bella vetabat, Demisere neci; nunc cassum lumine lugent; Illi me comitem et consanguinitate propinquum Pauper in arma pater primis huc misit ab annis: Dum stabat regno incolumis, regumque vigebat Consiliis, et nos aliquod nomenque decusque Gessimus. Invidia postquam pellacis Ulixi (Haud ignota loquor) superis concessit ab oris: Afflictus vitam in tenebris luctuque trahebam, Et casum insontis mecum indignabar amici. Nec tacui demens; et me, fors si qua tulisset, Si patrios unquam remeassem victor ad Argos, Promisi ultorem; et verbis odia aspera movi. Hinc mihi prima mali labes; hinc semper Ulixes Criminibus terrere novis; hinc spargere voces In vulgum ambiguas, et quærere conscius arma. Nec requievit enim, donec Calchante ministro— Sed quid ego hæc autem nequidquam ingrata revolvo? Quidve moror, si omnes uno ordine habetis Achivos, Idque audire sat est ? jamdudum sumite pœnas: Hoc Ithacus velit, et magno mercentur Atridæ.' Tum vero ardemus scitari et quærere causas, Ignari scelerum tantorum artisque Pelasgæ. Prosequitur pavitans, et ficto pectore fatur.
Sæpe fugam Danai Troja cupiere relicta
Moliri, et longo fessi discedere bello.
Fecissentque utinam! sæpe illos aspera ponti
Interclusit hiems, et terruit auster euntes.
Præcipue, quum jam hic trabibus contextus acernis
|