Et procul: 'o miseri, quae tanta insania, cives?
Creditis avectos hostis aut ulla putatis

Dona carere dolis Danaum? sic notus Ulixes?
Aut hoc inclusi ligno occultantur Achivi,

Aut haec in nostros fabricata est machina muros
Inspectura domos venturaque desuper urbi,
Aut aliquis latet error: equo ne credite, Teucri.
Quidquid id est, timeo Danaos et dona ferentis.'
Sic fatus validis ingentem viribus hastam
In latus inque feri curvam compagibus alvom
Contorsit stetit illa tremens, uteroque recusso
Insonuere cavae gemitumque dedere cavernae.
Et, si fata deum, si mens non laeva fuisset,
Impulerat ferro Argolicas foedare latebras,
Troiaque nunc staret, Priamique arx alta maneres.

57-76. Sinon, a Greek spy, is suddenly led in by some shepherds, and is asked his story.

Ecce manus iuvenem interea post terga revinctum Pastores magno ad regem clamore trahebant Dardanidae, qui se ignotum venientibus ultro, Hoc ipsum ut strueret Troiamque aperiret Achivis, Obtulerat, fidens animi atque in utrumque paratus, Seu versare dolos seu certae occumbere morti. Undique visendi studio Troiana iuventus Circumfusa ruit, certantque inludere capto. Accipe nunc Danaum insidias et crimine ab uno Disce omnis.

Namque et conspectu in medio turbatus inermis

60

Constitit atque oculis Phrygia agmina circumspexit ·

'Heu, quae nunc tellus' inquit 'quae me aequora possunt Accipere? aut quid iam misero mihi denique restat,

70

Cui neque apud Danaos usquam locus, et super ipsi
Dardanidae infensi poenas cum sanguine poscunt?'
Quo gemitu conversi animi compressus et omnis
Impetus. Hortamur fari, quo sanguine cretus
Quidve ferat; memoret, quae sit fiducia capto.
Ille haec deposita tandem formidine fatur :

75

77-144. This he tells. He is a fugitive from the wrath of Ulysses, and he throws himself on the mercy of the Trojans.

80

85

'Cuncta equidem tibi, Rex, fuerit quodcumque, fatebor Vera' inquit; neque me Argolica de gente negabo: Hoc primum; nec, si miserum fortuna Sinonem Finxit, vanum etiam mendacemque inproba finget. Fando aliquod si forte tuas pervenit ad auris Belidae nomen Palamedis et incluta fama Gloria, quem falsa sub proditione Pelasgi Insontem infando indicio, quia bella vetabat, Demisere Neci, nunc cassum lumine lugent, Illi me comitem et consanguinitate propinquum Pauper in arma pater primis huc misit ab annis. Dum stabat regno incolumis regumque vigebat Consiliis, et nos aliquod nomenque decusque Gessimus. Invidia postquam pellacis Ulixi (Haut ignota loquor) superis concessit ab oris, Adflictus vitam in tenebris luctuque trahebam, Et casum insontis mecum indignabar amici. Nec tacui demens, et me, fors siqua tulisset, Si patrios umquam remeassem victor ad Argos, Promisi ultorem et verbis odia aspera movi. Hinc mihi prima mali labes, hinc semper Ulixes Criminibus terrere novis, hinc spargere voces In volgum ambiguas et quaerere conscius arma.

90

95

Nec requievit enim, donec Calchante ministro-
Sed quid ego haec autem nequiquam ingrata revolvo,
Quidve moror, si omnis uno ordine habetis Achivos,
Idque audire sat est ? Iamdudum sumite poenas ;
Hoc Ithacus velit et magno mercentur Atridae.'

Tum vero ardemus scitari et quaerere casus,
Ignari scelerum tantorum artisque Pelasgae.
Prosequitur pavitans et ficto pectore fatur :

;

'Saepe fugam Danai Troia cupiere relicta
Moliri et longo fessi discedere bello;
Fecissentque utinam! saepe illos aspera ponti
Interclusit hiemps, et terruit Auster euntis
Praecipue, cum iam hic trabibus contextus acernis
Staret equus, toto sonuerunt aethere nimbi.
Suspensi Eurypylum scitantem oracula Phoebi
Mittimus, isque adytis haec tristia dicta reportat:
"Sanguine placastis ventos et virgine caesa,
Cum primum Iliacas, Danai, venistis ad oras;
Sanguine quaerendi reditus, animaque litandum
Argolica." Volgi quae vox ut venit ad auris,
Obstipuere animi, gelidusque per ima cucurrit
Ossa tremor, cui fata parent, quem poscat Apollo.
Hic Ithacus vatem magno Calchanta tumultu
Protrahit in medios; quae sint ea numina divom,
Flagitat. Et mihi iam multi crudele canebant
Artificis scelus et taciti ventura videbant.
Bis quinos silet ille dies tectusque recusat
Prodere voce sua quemquam aut opponere morti.
Vix tandem, magnis Ithaci clamoribus actus,
Composito rumpit vocem, et me destinat arae.
Adsensere omnes, et quae sibi quisque timebat
Unius in miseri exitium conversa tulere.

Iamque dies infanda aderat mihi sacra parari
Et salsae fruges et circum tempora vittae.
Eripui, fateor, leto me et vincula rupi,
Limosoque lacu per noctem obscurus in ulva
Delitui, dum vela darent, si forte dedissent.
Nec mihi iam patriam antiquam spes ulla videndi,
Nec dulcis natos exoptatumque parentem ;
Quos illi fors et poenas ob nostra reposcent
Effugia, et culpam hanc miserorum morte piabunt.
Quod te per superos et conscia numina veri,

Per siqua est, quae restet adhuc mortalibus usquam
Intemerata fides, oro, miserere laborum

Tantorum, miserere animi non digna ferentis.'

135

140

145-161. They welcome him, and Priam asks the meaning of the wooden horse.

150

His lacrimis vitam damus, et miserescimus ultro. 145 Ipse viro primus manicas atque arta levari Vincla iubet Priamus, dictisque ita fatur amicis : 'Quisquis es, amissos hinc iam obliviscere Graios; Noster eris. Mihique haec edissere vera roganti : Quo molem hanc immanis equi statuere? quis auctor? Quidve petunt? quae religio aut quae machina belli ?' Dixerat. Ille, dolis instructus et arte Pelasga, Sustulit exutas vinclis ad sidera palmas: 'Vos, aeterni ignes, et non violabile vestrum Testor numen' ait, 'vos, arae ensesque nefandi, Quos fugi, vittaeque deum, quas hostia gessi: Fas mihi Graiorum sacrata resolvere iura, Fas odisse viros, atque omnia ferre sub auras, Siqua tegunt; teneor patriae nec legibus ullis, Tu modo promissis maneas, servataque serves Troia fidem, si vera feram, si magna rependam.

155

160

162-198. He professes to explain it, and urges us to receive it into

the city as a second Palladium.

Omnis spes Danaum et coepti fiducia belli
Palladis auxiliis semper stetit. Impius ex quo
Tydides sed enim scelerumque inventor Ulixes
Fatale adgressi sacrato avellere templo
Palladium caesis summae custodibus arcis
Corripuere sacram effigiem, manibusque cruentis
Virgineas ausi divae contingere vittas,
Ex illo fluere ac retro sublapsa referri
Spes Danaum, fractae vires, aversa deae mens.
Nec dubiis ea signa dedit Tritonia monstris.
Vix positum castris simulacrum, arsere coruscae
Luminibus flammae arrectis, salsusque per artus
Sudor iit, terque ipsa solo, mirabile dictu,
Emicuit parmamque ferens hastamque trementem.
Extemplo temptanda fuga canit aequora Calchas,
Nec posse Argolicis exscindi Pergama telis,
Omina ni repetant Argis, numenque reducant,
Quod pelago et curvis secum avexere carinis.
Et nunc quod patrias vento petiere Mycenas,
Arma deosque parant comites, pelagoque remenso
Inprovisi aderunt: ita digerit omina Calchas.
Hanc pro Palladio moniti, pro numine laeso
Effigiem statuere, nefas quae triste piaret.
Hanc tamen inmensam Calchas attollere molem
Roboribus textis caeloque educere iussit.
Ne recipi portis aut duci in moenia posset
Neu populum antiqua sub religione tueri :
Nam si vestra manus violasset dona Minervae,

165

170

175

180

185

Tum magnum exitium (quod di prius omen in ipsum 190 Convertant) Priami imperio Phrygibusque futurum ;